تۇركيا مەن اساد رەجيمى قاقتىعىسىندا Bayraktar-TB2 ۇشقىشسىز ۇشۋ قۇرىلعىلارى تۇرىك قورعانىس سالاسىنىڭ ايبىندى ەكەنىن كورسەتتى. تۇركيا بۇعان دەيىن ءسۇريادا بىرنەشە مارتە اسكەري وپەراتسيا جۇرگىزگەنمەن، تۇڭعىش رەت يدليب اسپانىندا Bayraktar-TB2 اتالاتىن ۇشقىشسىز اۋە قۇرىلعىلارىن قولداندى. قارۋلى شابۋىلدا اۋىر ارتيللەريامەن قاتار ۇشقىشسىز اپپاراتتار سوعىس جاعدايىن ايتارلىقتاي وزگەرتتى.
2018 جىلى تۇركيا ءسۇريادا جۇرگىزگەن «ءزايتۇن بۇتاعى» اسكەري وپەراتسياسىندا ۇشقىشسىز اۋە قۇرىلعىلارىن قولدانعان. دەگەنمەن Bayraktar-TB2 مەن ANKA-S جاۋدى جويۋ ماقساتىندا ءبىرىنشى رەت اۋەگە كوتەرىلدى.
يدليب قاقتىعىسى: تۇركيانىڭ قورعانىس سالاسى
1975 جىلى اقش تۇركيانىڭ قارۋ-جاراق ەكسپورتىنا سانكتسيا ەنگىزگەن سوڭ، انكارا مەن ۋاشينگتون بايلانىسى قيىنداي ءتۇستى. سول ۋاقىتتان باستاپ تۇركيا ءوزىنىڭ قورعانىس ونەركاسىبىن دامىتۋعا كۇش سالدى. 1996 جىلى تۇركيا امەريكالىق General Atomics كومپانياسىنان 6 ۇشقىشسىز اۋە اپپاراتىن، 2006 جىلى يزرايلدەن ۇشقىشسىز Heron قۇرىلعىلارىن ساتىپ الدى. دەگەنمەن 2010 جىلى يزرايل بيلىگى گازاعا جول تارتقان تۇركيانىڭ توعىز ازاماتىن ولتىرۋگە بۇيرىق بەرگەننەن كەيىن، تاراپتار ديپلوماتيالىق بايلانىسقا نۇكتە قويدى.
نەگىزىنەن تۇركيانىڭ قورعانىس سالاسىنا 1990 جىلدارى اكەلىنگەن تۇڭعىش ۇشقىشسىز اۋە اپپاراتتارى اقش-تاعى GNAT پەن ءيزرايلدىڭ Heron ۇلگىسىندە بولاتىن. GNAT-تىڭ جەتىلگەن نۇسقاسى سانالاتىن «Predator» جانە «Repaer» ۇشۋ كەمەلەرىنىڭ 2000 جىلدارى تۇركياعا ساتىلۋىنا اقش كونگرەسى رۇقسات بەرگەن جوق. كەيىننەن تۇركيا وتاندىق ۇشقىشسىز اۋە اپپاراتتارىن ءوندىرۋدى قولعا الدى.
27 اقپاندا يدليبتەگى احۋال كۇرت ناشارلادى. اۋە سوققىسى سالدارىنان 33 تۇرىك ساربازى مەرت بولدى. قارىمتا جاۋاپ رەتىندە تۇركيا Bayraktar-دى ۇشىردى.
ۇشقىشسىز اۋە قۇرىلعىلارى وسى اپتادا اسادتىڭ اسكەري جاساعى مەن داماسك باقىلايتىن اۋداندارعا، الەپپو مەن حاما قالالارىنىڭ ماڭىنداعى اسكەري اۋەجايلارعا دا سوققى جاسادى. 2 ناۋرىزدا تۇركيانىڭ قورعانىس ءمينيسترى حۋلۋسي اكارا تۇرىك اسكەرلەرى Bayraktar-دىڭ كومەگىمەن سۇريالىق ەكى سۋ-24 جويعىش ۇشاعىن، ەكى ۇشقىشسىز اپپاراتتى، 135 تانكى مەن بەس پۆو جۇيەسىن جويىپ، 2500-دەن استام جاۋىنگەردىڭ كوزىن جويدى دەپ حابارلادى. سونىمەن قاتار، «حەزبوللانىڭ» 10 جوعارى لاۋازىمدىلارى مەن وداقتاستارى الەپپوداعى كەزدەسۋ كەزىندە ولتىرىلگەن. قازىرگى ۋاقىتتى رەسەيلىك قۇرىلعىلار دا تۇركيانىڭ Bayraktar-ىنى توتەپ بەرە الماي وتىرعانى راس.
Bayraktar-دىڭ اۆتورى: پرەزيدەنتتىڭ كۇيەۋبالاسى
الەم نازارىن وزىنە اۋدارعان Bayraktar-TB2 قۇرىلعىسىن 2005 جىلى 26 جاستاعى سەلچۋك بايراكتار ەسىمدى ستۋدەنت تانىستىردى. ول ەلەكتروتەحنيكا ماماندىعى بويىنشا ماگيستراتۋرانى امەريكاداعى پەنسيلۆانيا ۋنيۆەرسيتەتىندە، دوكتورانتۋرانى ماسساچۋسەتس تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىندە تامامداعان. سەلچۋكتىڭ اتا-اناسى 1984 جىلدان باستاپ تۇركياداعى Bayraktar Makina كولىك قۇراۋ كومپانياسىن باسقارعان. 2000 جىلدان باستاپ اتالعان كومپانيا درون شىعارا باستادى.
العاشقى جىلدارى بايراكتار ويلاپ تاپقان ۇشقىشسىز اپپاراتتاردى مەملەكەت يگىلىگىنە جاراتۋ وڭايعا سوققان جوق: تۇركيا بيلىگى Bayraktar-TB2-گە كۇدىكپەن قاراپ، قورعانىس سالاسىندا قولدانۋدان باس تارتقان. بىراق 2006 جىلى ينجەنەر بايراكتار تۇركياداعى ۇشقىشسىز شاعىن دروندار بايقاۋىندا جەڭىسكە جەتىپ، رەسمي انكارا ەلدىڭ وڭتۇستىك-شىعىسىندا 19 قۇرىلعىنى ورنالاستىرۋعا بۇيرىق بەردى.
2009 جىلى قىركۇيەك-قازاندا جانە 2015 جىلى رەسمي دەلەگاتسيا الدىندا سىناقتان ءساتتى وتكەن Bayraktar-TB2 تۇرىك قورعانىس سالاسىنداعى وزىق تەحنيكالار قاتارىنا ەنىپ، انكارا اۋە وپەراتسيالارىنىڭ نەگىزگى قۇرىلعىسىنا اينالدى. ول 7 شاقىرىم بيىكتىكتە 24 ساعاتقا دەيىن ۇشۋ مۇمكىندىگىنە يە. 150 شاقىرىمعا دەيىنگى قاشىقتىقتا 54 كيلوگرامنان ارتىق جۇك تاسىمالداي الاتىن قۇرىلعى بايلانىس ورناتۋ ءۇشىن جەرۇستى باسقارۋ ستانتسيالارىن پايدالانادى.
تۇرىك اسكەرلەرى پايدالاناتىن 75-تەن استام Bayraktar شاعىن ۇشقىشسىز اۋە كولىگى ەلەكترونيكالىق، كومپيۋتەرلىك باعدارلاما جانە قۇرىلىمدىق قوندىرعىلارىمەن بىرگە تۇركيانىڭ تۇڭعىش اۋە كولىگى سانالادى. بۇگىنگە دەيىن 100 مىڭنان استام وپەراتسيالىق ۇشۋ رەيسىن جۇزەگە اسىرعان قۇرىلعى قولايسىز اۋا-رايى كەزىندە دە قولدانىلادى.
سەلچۋك بايراكتار ەسىمى تۇرىك جەرىندە ينجەنەر مامان رەتىندە عانا ەمەس، پرەزيدەنت رەجەپ تايىپ ەردوعاننىڭ كۇيەۋبالاسى رەتىندە دە بەلگىلى. بايراكتار ەردوعاننىڭ كىشى قىزى سۋمەيەگە ۇيلەنگەن.
وتاندىق باسىلىمداردىڭ بىرىنە بەرگەن سۇحباتىندا ول: «Boeing پەن Lockheed Martin الەمدەگى ەڭ ءىرى كومپانيالار. ءبىز دە وسى تىزىمگە قوسىلاتىن بولامىز. ەگەر تۇركيا مەن ۇسىنعان جوباعا قولداۋ بىلدىرەتىن بولسا، 5 جىلدان كەيىن ءبىز دۇنيەجۇزىلىك قورعانىس سالاسىندا ءبىر قادام العا شىعامىز»، – دەيدى. راسىمەن، امەريكادا ءبىلىم الىپ، تۇكريانىڭ قورعانىس سالاسىنا ەلەۋلى ىقپال ەتكەن سەلچۋك بايراكتاردىڭ اۋە قۇرىلعىلارىنا باسقا مەملەكەتتەر دە اسقان قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىر. بىلتىر قاڭتاردا ۋكراينانىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتى پەتر پوروشەنكو Bayraktar-TB2-ءنىڭ 12 داناسىنا تاپسىرىس بەرگەن. مامىلەنىڭ جالپى قۇنى 69 ميلليون دوللارعا باعالاندى. كاتار مەن پاكىستان دا اتالعان قۇرىلعىعا قول جەتكىزۋدى ماقسات ەتىپ وتىر.
قۇرىلعىنىڭ تەحنيكالىق حاراكتەريستيكاسى تومەندەگىدەي:
ماكسيمالدى ۇشۋ سالماعى – 650 كگ;
اپپاراتتىڭ ۇزىندىعى – 6,5 م;
قاناتى – 12 م;
قوزعالتقىش: «روتاكس 912»;
قوزعالتقىش قۋاتى – 100;
ۇشۋدىڭ ەڭ جوعارى جىلدامدىعى – 222 كم/ساع;
كرەيسەرلىك ۇشۋ جىلدامدىعى – 130 كم/ساع;
اسەر ەتۋ راديۋسى – 150 كم;
ۇشۋ بيىكتىگى– 8200م;
جۇكتەمە سالماعى – 50 كگ.
قازىرگى ۋاقىتتا تۇركيا ۇشقىشسىز ۇشۋ قۇرىلعىلارى ارقىلى اقش جانە ۇلىبريتانيامەن باسەكەلەس مەملەكەتكە اينالعان. اقش الەم بويىنشا 2001 جىلى ۇشقىشسىز قۇرىلعىمەن شابۋىل جاسادى. بۇگىندە ۇلىبريتانيا، يزرايل، پاكىستان، ساۋد ارابياسى، ءباا، ەگيپەت، نيگەريا جانە تۇركيا وسى تەحنولوگياعا يە.
ناۋرىزدا باستالعان يدليبتەگى قاقتىعىس كەزىندە Bayraktar ۇشقىشسىز اۋە اپپاراتتارىنىڭ قانشالىقتى قۋاتتى ەكەنى ءمالىم بولدى. الداعى جىلدارى تۇرىكتىڭ بۇل قۇرىلعىسى گەرمانياداعى «ماۋزەر» مەن رەسەيدەگى «كالاشنيكوۆتىڭ» انالوگىنا اينالۋى مۇمكىن.
«قازاقستان اسكەرى رەسەي شەكاراسىن قورعاۋعا بارا ما؟»: قورعانىس ءمينيسترى جاۋاپ بەردى
استانادا قالعان جاڭاوزەندىك جۇمىسسىزدار "قازمۇنايگاز" كەلىسسوزدى توقتاتىپ تاستادى دەيدى
فبر پەنتاگوننىڭ قۇپيا قۇجاتتارىنىڭ جاريالانۋىنا قاتىسى بار كۇدىكتىنى قامادى
ۋكراينا داعدارىسىنىڭ كۇشەيۋىنە بايلانىستى رەسەي – موڭگوليا - قىتاي مۇددەلىك قاتىناستارى
نازارباەۆ "قۇرمەتتى سەناتور" اتاعىنان ايىرىلدى
موڭعوليا استاناسىندا جاپپاي نارازىلىق شەرۋلەرى ءوتتى