قازاقستان الەمدە ەڭ ءىرى اق بيداي مەن ۇن ەكسپورتەرلەرى قاتارىندا

قازاقستاننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى الەمدە ەڭ ءىرى اق بيداي مەن ۇن ەكسپورتەرلەرى قاتارىندا. ميللياردتان استام پۋت بيدايدى رەسەي مەن ۋكراينادان كومباينەر مەن تراكتورشى شاقىرماي ، ستۋدەنتتەردى ساباقتان بوساتپاي ، وقۋشىلاردىڭ وقۋىن بولمەي، ءوزىم دەگەندە وگىزدەي كۇشىم بار دەگەندەي جەكە مەنشىكشىل ىقىلاسپەن توكپەي شاشپاي جيناپ جاتىر.

بۇرىنعىداي بيدايدىڭ قار استىندا قالۋى وتە سيرەك. ەندىگى ماقسات: مال بورداقىلاۋ اگروكەشەندەرىن كوبەيتۋ كەرەك. سوندا ەكونوميكامىزدىڭ ءبىر ماڭىزدى سالاسى ديۆەرسيفيكاتسيا جولىنا تۇسەدى. جەردى جەكە مەنشىككە بەرۋ فەرمەرلەر تابىنىڭ پايدا بولۋىنا اكەلەدى. سول تاپ نەگىزىندە اۋىلداعى ورتاڭ قول تابى قالىپتاسۋى كەرەك. فەرمەرلەر كوپ جۇمىستى وزدەرى تىندىرىپ ، قالادان جالدامالى جۇمىسشىلاردى ، ماسەلەن، وزبەكتەردى جالدايدى.

جەردى جەكە مەنشىككە ساتۋ قۇقىعىن فەرمەرگە بەرمەسەك اۋىل شارۋاشىلىعى، بانك سەكتورى كەنجەلەيدى. قازاقتىڭ الەۋەتتى باي بولۋى بۇكىل قازاقستانعا جاقسى. قازاقتىڭ از دەگەندە 40-43 % اۋىلدا وتىر. كەلەسى 20-25 جىلدا اۋىلدا 10-15% قالىپ، قازاق نەگىزىنەن قالا جۇرتشىلىعىنا اينالادى. ال قازاق فەرمەرلەرىنىڭ جالشىسى شەتەل وزبەكتەرى مەن تاجىكتەرى بولادى. ازىرشە اۋىل تاعدىرى قۇردىمعا كەتكەن جوق. جەكە مەنشىككە جەردى العان فەرمەرگە اكىمشىلىك جۇيە پالەندەي تيىسە المايدى.

بارلىق فەرمەرلەردىڭ 80%-ى قازاقتار.سوندا ءبىز قازاقتىڭ جەرىن قازاققا جەكە مەنشىككە بەرۋگە قيمايدى ەكەنبىز. ءىرى لاتيفۋنديالار شەكتەلۋى كەرەك.وكىمەت جەر لاتيفۋنديستەرىن شەكتەيمىن دەپ وتىر. ول ءجون .شەكتەلگەننەن كەيىن جەردىڭ ءبىر بولىگى قايتادان فەرمەرلەردىڭ يەلىگىنە تۇسەدى. بىزدە جەر لاتيفۋنديستەر، ياعني اگرويندۋستريالدىق كاسىپورىندار قولىندا.سولاردىڭ قولىنداعى ءبىراز جەرىن فەرمەرلەرگە قايتارماق. وكىنىشكە وراي، لاتيفۋنديستەردىڭ دە ءبىراز بولىگى رەسەيگە قاتىستى بولىپ وتىر. قازاقستاننىڭ جەرى شەتەلدىكتەردىڭ يەلىگىنە بەرىلمەۋ كەرەك.

جەر نارىقتىق قۇرال. جەر ساتۋ - ساتىپ الۋ قۇقىعىنا يە بولماي جانە كەپىلدىككە بەرىلمەي بىزدە اۋىل شارۋاشىلىعى كوتەرىلمەيدى. فەرمەرلەر قارىزعا باتپاي جەردى كەپىلدىك مۇلىك رەتىندە بانكىلەرگە قالتىرىپ، سول قارجىعا تراكتور، كومبايىن، جۇك اۆتوموبيلدەرىن الادى. ەگەردە قارىزدى قايتارا الماسا جەر بانكتەر مەنشىگىندە قالادى، ال ءوزى جۇرە بەرەدى. ەگەردە جەر جەكە مەنشىككە بەرىلمەسە اۋىل قازاقتارى اۋىلدا تۇراقتانا الماي، پرولەتارلانىپ، مەنشىكسىز توبىر اينالادى دا جانە مۇلدە كەپىلگە جارايتىن مۇلىكسىز قالادى.بۇل جاعدايلار فانتازيا ەمەس الەمدىك نارىق زاڭدىلىعى.

بىزدە رەسەي كوپتەگەن جەردى ارەندادا ءالى ۇستاپ وتىر. ال اسكەري پوليگوندار مەن كوسمودروم اۋماعى رەسەي قولىندا ولاردى قالپىنا كەلتىرىپ ، فەرمەرلەرگە بەرۋ كەرەك. سول جەرلەردى جەدەل قايتارۋ ماقساتى ماڭىزدى. جەر يەلىگى ماسەلەسى قىتاي كولونيزاتسياسىنا قاتىستى. يندونەزيادا، ۆەتنامدا، مالازيادا، كامبودجادا كوپتەگەن جانجالدار قىتاي دياسپوراسىنىڭ تۋدىرعان كيكىلجىڭ اسكەري قاقتىعىستارعا دەيىن اپاردى. سول سياقتى وزبەكستان شەكاراسىندا جەر ماسەلەسىنە قاتاڭدىق كورسەتكەن دۇرىس. وزبەكستاننان تەك قازاقتارعا يمميگراتسيالىق ءدالىز جول اشىپ، وزبەك يمميگراتسياسىن تولىق شەكتەگەن ءجون، تەك ترانزيتتىك ميگرانتتارعا جول بەرگەن ورىندى.

ءازىمباي عالي

“The Qazaq Times”