«ساياسي تۇتقىن» ازابىن تارتقان ارون اتابەك الماتىعا كەلدى

اقىن ءارى ديسسيدەنت ارون اتابەك جۇما كۇنى ساعات 22.00 شاماسىندا الماتى قالاسىنا ۇشىپ كەلدى. سوت 18 جىل باس بوستاندىعىن ايىرۋ جازاسىنىڭ قالعان ءۇش جىل مەرزىمىن ءبىر جىلدىق شەكتەۋ تۇرىنە اۋىستىرىپ، اباقتىدان بوساتقاننان كەيىن ونى قولداۋشى-داقتاستارى كۇتىپ الۋعا اۋەجايعا جينالدى.

ازاماتتىق قوعامدى بىردەي قۋانتىپ-الاڭداتقان كەزدەسۋ

قازان ايىنىڭ العاشقى كۇنى ارون اتابەكتىڭ تۇرعىلىقتى قالاسىنا ورالاتىنى جونىندە كەشكىسىن تاراعان حابارلامادان كەيىن FlyArystan اۋەكومپانياسىنىڭ پاۆلودار-الماتى باعىتىنداعى رەيسىن تاعاتسىزدانا كۇتكەندەر قاتارى كوبەيدى. جيىن بارىسىندا «بيلىكتىڭ رەپرەسسيۆتى ساياساتىن» سىناعاندار ساياسي كوزقاراستارى مەن ازاماتتىق تالاپتارىن اشىق ايتتى.

16 جىلعا جۋىق تۇرمەدە وتىرعان «ساياسي تۇتقىننىڭ» قىزى الما ارونقىزى ازاتتىق راديوسىنىڭ تىلشىسىنە تەلەفون ارقىلى بەرگەن پىكىرىندە الماتىعا كەلگەنىن راستاپ، اۋەجايدىڭ نەگىزگى كىرەبەرىسىنەن بولەك ەسىكتەن جەدەل جاردەم كولىگىمەن الىپ شىعارىلعانىن جەتكىزدى.

ۇشىپ كەلگەن جولاۋشىلاردى كۇتۋ زالىنا شىققان جوق. ۇزاق ۋاقىت بيلىك تاققان ايىپتى مويىنداماي، ازاماتتىق ۇستانىمىنا تاباندىلىق تانىتقان اتابەكتى كوپشىلىك كورۋدەن قاتتى ۇمىتتەندى. كەيبىرى ەموتسياعا ەرىك بەرىپ جاتتى. «ساياسي تۇتقىندار» تۋرالى ءسوز بولا قالعاندا اتى ءبىرىنشى اتالاتىن ونىڭ جۇرتپەن قاۋىشپايتىنىن ەستىگەننەن كەيىن دە ازاماتتار اۋەجاي الدىندا ءبىراز ايالداپ، تالاپ-پىكىرىن بىلدىرۋگە تىرىستى. ولار «ارون اتابەك!» دەپ ۇرانداستى. «نازارباەۆ رەجيمىنە سىنباعان حاس باتىرىمىز، قوش كەلدىڭ» دەگەن ۇلكەن پلاكاتتى ۇستاپ ءجۇردى.

بەلسەندىلەردىڭ ءبىرى «نازارباەۆ رەجيمىنە سىنباعان حاس باتىرىمىز، قوش كەلدىڭ» دەگەن جازۋى بار پلاكاتتىڭ قاسىندا ازاماتتىق-جەكە كوزقاراسىن ءبىلدىرىپ تۇر. فوتو: QT

اتابەكتى كۇتىپ الۋعا كەلگەندەر اراسىندا بەلگىلى وپپوزيتسيونەر جاسارال قۋانىشالين، تىركەلمەگەن دەمپارتيا جەتەكشىسى جانبولات ماماي، ونى قولداۋشى تولەگەن جۇكەەۆ، جەلتوقسانشى گۇلباحرام ءجۇنىس، ت.ب. بولدى.

تاريحي ساتتە ارون اتابەكپەن بىرگە بولۋعا كەلگەندەر بەلگىلى جۋرناليست، مارقۇم قازيس توعىزباەۆتىڭ تۇسىرگەن فوتولارىن الىپ شىققان. فوتو: QT

«باتىس سىنىنا ىلىككەن بيلىك اعادىلدىڭ تراگەدياسىن اتابەكتىڭ مىسالىندا قايتالاماۋعا ءماجبۇر»

كەيىنگى جىلدارى قوعامدا ارون اتابەكتى بوساتۋ تالابى كوپ ايتىلدى. بيىل ءتىپتى جيىلەپ،  باستاما پارلامەنت قابىرعاسى مەن زيالىلار ورتاسىندا دا قوزعالدى. جىلدار بويى ادام حاقىنىڭ ساقتالاۋى مەن قورعالۋى جولىندا ەڭبەك ەتىپ كەلە جاتقان قۇقىق قورعاۋشىلار ارنايى پەتيتسيا جاريالاپ، قول جيناپ، اقورداعا دا جولداعان.

وسىدان كەيىن پاۆلودارداعى اپ-162/1 تۇرمەسى اتابەكتى تۇرمەدەن بوساتۋ تۋرالى ءوتىنىش بەرىپ، قالالىق №2 سوتى ونىڭ دەنساۋلىق جاعدايىنا بايلانىستى جازاسىن جۇمسارتىپ، ايىرىلعان بوستاندىعىن شەكتەۋگە وزگەرتتى. سوت قاۋلىسىنا سايكەس، اتابەك ءبىر جىل كولەمىندە پروباتسيالىق باقىلاۋدا بولادى.

قىركۇيەك ايىنىڭ اياعىندا قۇقىق قورعاۋشىلار اتابەكتىڭ اۋرۋحاناعا جاتقىزىلعانىن حابارلاعان. انىعىراق ايتقاندا، 15 جىل بۇرىن دەنى ساۋ كۇيدە تۇرمەگە قامالعان ونىڭ قازىر «ومىرتقاسى مەن جۇلىنى زاقىمدانعان جانە باسقا دا ەمدەلمەيتىن اۋرۋلارعا شالدىققان». سوت قازاننىڭ 1-ءى ونلاين وتكەن، وسى كۇنى بىردەن بوساتىلدى. بەلسەندىلەر سوت ۇكىمىنىڭ جىلدام ورىندالۋىن تۇتقىننىڭ دەنساۋلىق جاعدايىنىڭ وتە ناشار ەكەنىن كورسەتەدى دەپ توپشىلايدى.

پاۆلودار-الماتى رەيسىنىڭ جولاۋشىلارى شىعاتىن كۇتۋ زالىندا كىربەرىس قاقپاعا قاراپ-ەلەڭدەپ تۇرعان كوپتىڭ كۇتكەنى بولمادى. ارون اتابەكتى توپتان تىسقارى باسقا ەسىكتەن الىپ كەتكەنى بەلگىلى بولدى. فوتو: Orda.kz

ارون اتابەك 2006 جىلى الماتىداعى «شاڭىراق» وقيعاسىنان كەيىن 18 جىلعا سوتتالىپ، پوليتسەيدىڭ ولىمىنە اكەپ سوققان تارتىپسىزدىكتەر ۇيىمداستىردى دەپ ايىپتالعان. كەيىنگى  جىلدارى قۇقىق قورعاۋشىلار 68 جاستاعى ديسسيدەنتتىڭ دەنساۋلىعىنىڭ ناشارلاۋىنا الاڭداپ، دەرەۋ بوساتۋ تۋرالى باستاما كوتەرگەن. بيىل تامىز ايىندا اتابەكپەن تۇرمەدە كەزدەسكەننەن كەيىن ۇلتتىق الدىن الۋ تەتىگىنىڭ قاتىسۋشىلارى اقىننىڭ جاعدايى مۇشكىل ەكەنىن حابارلاعان ەدى.

ارون اتابەكتى «ساياسي تۇتقىن» رەتىندە اتالۋىنا بىردەن-ءبىر سەبەپ – ونىڭ شاڭىراق وقيعاسىنا دەيىن قوعامدىق-ساياسي بەلسەندىلىكپەن اينالىسۋى. وتكىر كوزقاراسى مەن ازاماتتىق ۇستانىمى نەگىزىندە قۇقىقتىق ادىلدىكتى تالاپ ەتىپ، بيلىكتى ءجيى سىناعان. 1986 جىلى جەلتوقسان وقيعاسىنا قاتىسقان. تاريحي وقيعانىڭ قايتا قارالىپ، شىنايى باعالانۋىنا اتسالىسقان. 1989 جىلى «جەرۇيىق» ۇلتتىق-قوعامدىق قوزعالىسىن قۇردى. 90-شى جىلداردىڭ باسىندا بەيرەسمي-تىركەۋسىز «الاش» پارتياسىنا توراعالىق ەتىپ، وسىمەن اتتاس گازەتتى باسىپ شىعارعان. ول اباقتىدا وقشاۋ وتىرسا دا 0پۋبليتسيستيكالىق جانە ادەبي شىعارماشىلىعىن تاستامادى، ەلدەگى جاعدايعا قال-قادىرىنشە ءاردايىم ءۇن قوسىپ وتىرادى. اتاسى اتابەك قۋعىن-سۇرگىن قۇربانى بولعان. قازىرگى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ (فيلولوگيا فاكۋلتەتى) 1974 جىلعى تۇلەگى.

شاڭىراق وقيعاسى            

2006 جىلعى 14 شىلدەدە الماتى بيلىگى شاڭىراق ەلدىمەكەنىنىڭ تۇرعىندارى جەردى زاڭسىز يەلەندى دەگەن ۋاجبەن ۇيلەردى سۇرمەك بولعاندا قارسىلىق بىلدىرگەن جۇرتقا قارسى ارنايى جاساق پەن پوليتسيانى قولدانعان. بار تابىسى مەن ەڭبەگىن جۇمساپ تۇرعىزعان باسپاناسىن كۇل-قوقىسقا اينالۋىن قالاماعان قاراشا جۇرت «قارا شاڭىراعىن» قورعاۋعا تىرىسىپ باقتى. تالابىن بەيبىت تۇردە بىلدىرگەن. دەسە دە حالىق ءتىلىن تابا الماعان بيلىك قاقىتىعىسقا جول بەرىپ، وقيعا 24 جاستاعى پوليتسەي ولىمىمەن اياقتالعان.

شاڭىراق وقيعاسىنداعى قاقتىعىسقا دەيىنگى كەزەڭدە ايەلدەر مەن قارتتار بيلىك وكىلدەرى مەن كۇشتىك قۇرىلىمدارعا بەيبىت كەلىسىمگە كەلۋگە ۇگىتتەپ تىرىسقان ءساتى. فوتو: ازاتتىق راديوسى / قازيس توعىزباەۆ

قوعام نازارىن اۋدارعان شۋلى ىستە بۇل جاعدايعا بيلىك بىرنەشە شاڭىراقتىق پەن سوندا بولعان اقىن ءارى ديسسيدەنت ارون اتابەكتى كىنالى دەپ تاپتى. ارون اتابەك 18 جىلعا، قۇرمانعازى وتەگەنوۆ 16 جىلعا، ەرعانات تارانشيەۆ 15 جىلعا، رۇستەم تۇياقوۆ 14 جىلعا سوتتالدى. سوڭعى اتالعان ەكى ازاماتتىڭ مەرزىمىنەن بۇرىن شارتتى تۇردە بوستاندىققا شىعارۋ جونىندەگى ءوتىنىشى قاناعاتتاندىرىلىپ، 2018 جىلى بوساپ شىقتى. ال ۇزاق ۋاىتقا سوتتالعان وتەگەنوۆتىڭ جازاسىنا 2013 جىلى تۇرمە اكىمشىلىگى قىزمەتكەرلەرىنىڭ «زاڭدى تالابىنا باعىنباۋ» ايىبى بويىنشا تاعى 2,5 جىل قوسىلىپ، بارلىعى 18,5 جىلعا ۇلعايعان.

ارون اتابەك جازاسىنىڭ كوپ بولىگىن ءوزى تۇراتىن الماتى قالاسىنان الىس ورنالاسقان تۇرمەلەردە وتەپ كەلگەن. اشىق دەرەكتەرگە قاراعاندا، كەيىنگى جەتى جىلدان اسا ۋاقىت، 2014 جىلدىڭ ساۋىرىنەن باستاپ پاۆلوداردىڭ ۋاقىتشا تەرگەۋ يزولياتورىندا وتىردى. اتابەك بۇل جەرگە قاراعاندى وبلىسى قاراجال قالاسىنداعى كولونيادان ەتاپپەن جىبەرىلگەن. سونىمەن قوسا، ونى ەكى رەت قوستاناي وبلىسى ارقالىق قالاسىنداعى ءومىر بويىنا سوتتالعاندار جاتاتىن«قازاقستاندىق گۋانتانامو» سانالاتىن «جابىق» تۇرمەگە ۇستاپ جازالاعان.

قۇقىق قورعاۋشىلار مەن ءوزى «جازىقسىز سوتتالىپ، ازاپ شەككەن» دەپ ەسەپتەيتىن ارون اتابەككە 2010 جىلى كۇزدە«تۇتقىنداعى جاسامپاز» (Imprisoned اrtist) نوميناتسياسى بويىنشا Freedom to Create حالىقارالىق سىيلىعى بەرىلدى.

ارون اتابەكتىڭ ەكى قىزى، ءبىر ۇلى بار.

The Qazaq Times