«باتىسقا باعىت الۋ»: قازاقستان ءۇشىن شۆەيتساريا – پەرسپەكتيۆالى ارىپتەس

شۆەيتساريا كونفەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى، قارجى ءمينيسترى ۋلي ماۋرەردىڭ قازاقستانعا رەسمي ءىسساپارى باستالدى. اقوردا» رەزيدەنتسياسىندا قوناقتى سالتاناتتى تۇردە قارسى الۋ ءراسىمى ءوتىپ، تاراپتار ەكىجاقتى كەلىسسوزدەر جۇرگىزدى. باسقا جيىنداردان ەرەكشەلىگى، كەلىسسوزدەر تىكەلەي ەفيردەن كورسەتىلدى. قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ ۋلي ماۋرەردى قىركۇيەكتە نيۋ-يوركتە وتكەن بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ 74-ءشى سەسسياسىندا شاقىرعان بولاتىن.

تاراپتار ساۋدا-ەكونوميكالىق، ينۆەستيتسيالىق، ترانزيتتىك-كولىك، اۋىل شارۋاشىلىعى، اقپاراتتىق-كوممۋنيكاتسيالىق، تسيفرلىق، تۋريستىك، زەرگەرلىك سالالاردا، فارماتسەۆتيكادا، دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە ءبىلىم بەرۋدە، جاسىل ەكونوميكا مەن سۋ شارۋاشىلىعى سالاسىندا، سونداي-اق احقو، دۇنيەجۇزىلىك بانك، حۆق، دسۇ بويىنشا ىنتىماقتاستىق پەرسپەكتيۆالارىن تالقىلادى.

كەزدەسۋ بارىسىندا شۆەيتساريا پرەزيدەنتى: «قازاقستان ءبىز ءۇشىن ساياسي ءارى ەكونوميكالىق تۇرعىدان ازيا مەن ەۋروپا اراسىن جالعاستىرۋشى كوپىر سانالادى. سىزدەردىڭ ەلدەرىڭىزدىڭ الەمدەگى جانە حالىقارالىق قوعامداستىقتاعى ءرولى ارتىپ كەلەدى. ءبىز ازيا مەن ەۋروپا اراسىنداعى قارىم-قاتىناستاردى شىنايى، اشىق جانە تىكەلەي تالقىلاي الاتىن، سونداي-اق، قۇرلىقتار اراسىنداعى ءوزارا ىقپالداستىقتى قامتاماسىز ەتۋگە، ەكونوميكالىق قاتىناستاردى نىعايتۋعا بىرلەسە ۇلەس قوساتىن قازاقستان سياقتى سەرىكتەسىمىزدىڭ بار ەكەنىنە قۋانىشتىمىز»، – دەدى. ءوز كەزەگىندە مەملەكەت باسشىسى شۆەيتساريا – قازاقستان ەكونوميكاسىنداعى ماڭىزدى ينۆەستورلاردىڭ جانە نەگىزگى ساۋدا سەرىكتەستەرىنىڭ ءبىرى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

شۆەيتساريا-قازاقستان دەلەگاتسياسى كەلىسسوزدەر بارىسىندا. ەلوردا، 22 قاراشا، 2019 جىل. فوتو: https://www.inform.kz

قازاقستان شۆەيتساريامەن 1992 جىلى 1 ماۋسىمدا ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناس ورناتۋ تۋرالى قۇجاتقا قول قويعان. شۆەيتساريا ساۋدا اينالىمىنىڭ كولەمى بويىنشا رەسەي، قىتاي، يتاليا، گوللانديا جانە فرانتسيادان كەيىنگى ورىندا. نەگىزىنەن ەلىمىز شۆەيتساريانى ەنەرگيا تاسىمالداۋ كوزدەرى، اسىل تاستار جانە مەتالمەن قامتاماسىز ەتىپ وتىر. ال شۆەيتساريا يمپورتى قازاقستانعا حيميا ءوندىرىسى، ساعات، وپتيكا جانە فارماتسەۆتيكا ونىمدەرىن ۇسىنىپ كەلەدى.

شۆەيتساريا قازاقستاننىڭ اسا ءىرى ساۋدا سەرىكتەستەرىنىڭ وندىعىنا جانە نەگىزگى ينۆەستورلارىنىڭ ۇشتىگىنە كىرەدى. ۇلتتىق بانك ستاتيستيكاسى بويىنشا، 2005-2015 جىلدار ارالىعىندا شۆەيتساريانىڭ تىكەلەي ينۆەستيتسيالارىنىڭ كولەمى 14,5 ملرد. اقش دوللارىنا جەتكەن. اتالعان مەرىم ىشىندە قازاقستاننىڭ ينۆەستيتسيالارىنىڭ كولەمى 802,8 ملن. اقش دوللارىن قۇرادى. 2005 جىلدان بەرى شۆەيتساريا قازاقستان ەكونوميكاسىنا $24 ملرد-تان استام قارجى ينۆەستيتسيالادى. قر-دا شۆەيتساريالىق كاپيتالدىڭ قاتىسۋىمەن 324 كومپانيا تىركەلگەن، ونىڭ ىشىندە «Glencore International AG»، «Philip Morris»، «Nestle»، «Ammann Asphalt GmbH» جانە ت.ب. بار.

2018 جىلى تاۋار اينالىمى $3,1 ملرد، ال بيىل 9 ايدا $1,9 ملرد قۇرادى، وسى جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىندا كورسەتىلەتىن قىزمەتتەر ساۋداسى وتكەن جىلدىڭ وسىنداي كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 40%-عا ارتقان. قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستاندا 40-قا جۋىق شۆەيتساريالىق كومپانيالار جۇمىس ىستەيدى.

وسىعان دەيىن ق.توقاەۆ اقش پرەزيدەنتىمەن جانە بىرقاتار ەۋروپا ەلدەرىنىڭ باسشىلارىمەن كەزدەسۋ وتكىزدى. الداعى ۋاقىتتا فرانتسيا پرەزيدەنتى ەممانۋەل ماكروننىڭ قازاقستانعا ساپارى جانە ق.توقاەۆتىڭ گەرمانياعا رەسمي ءىسساپارى جوسپارلانىپ جاتىر. كەي ساراپشىلار پرەزيدەنتتىك قىزمەتكە بيىل كىرىسكەن توقاەۆ دامىعان ەلدەردىڭ ۇلگىسىن الماق نيەتتە دەسە، كەي ساراپشىلاردا پرەزيدەنتتىڭ رەسەي جانە قىتايعا «بۇيرەگى بۇرادى» دەگەن گيپوتەزا تۋىنداعان. بۇل وي-پىكىرلەردىڭ قانشالىقتى سايكەس كەلەتىندىگى ءىس جۇزىندە بەلگىلى بولا جاتار.

ءسوز سوڭىندا ايتا كەتەر بولساق، شۆەيتساريا بيلىگى قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق سەرىكتەسى رەسەيدىڭ ارەكەتىن قاتاڭ سىنعا الاتىن مەملەكەتتەردىڭ ءبىرى. بىلتىر شۆەيتساريالىق «Sonntags Zeitung» گازەتى قاۋىپسىزدىك جونىندەگى جەرگىلىكتى اگەنتتىكتەردىڭ ءبىرىنىڭ باعالاۋى بويىنشا شۆەيتسارياداعى ءاربىر ءتورتىنشى رەسەيلىك ديپلومات ەلگە ارنايى تاپسىرمامەن كەلىپ، استىرتىن ارەكەتتەردى جۇزەگە اسىراتىنىن جاريالادى. سول جىلى نيدەرلاندى، ۇلىبريتانيادا، اۋستريا سىندى بىرقاتار ەۋروپا ەلدەرىندە ارنايى ماقساتپەن تىڭشىلىق جاسادى دەگەن كۇدىكپەن رەسەيلىك ازاماتتار ۇستالعان بولاتىن.

"The Qazaq Times"