سۋ استىنداعى عاجايىپ وركەنيەت ىزدەرى

ادامزات وتكەن تاريحىنىڭ ىزدەرى تەك قانا جەر بەتىندە قالىپ قويعان جوق. جەر پلانەتاسىنىڭ كولدەرى مەن تەڭىزدەرىنىڭ تۇبىندە دە ادامزات ىزدەرى ساقتالىپ جاتىر. سۋاستى زەرتتەۋلەرىنىڭ دامۋىنا وراي مۇنداي قۇندى دەرەكتەر كوپتەپ تابىلۋدا. قازىرگە دەيىن بەلگىلى بولعان ءتورىت ۇلكەن "سۋاستى وركەنيەت" بار. زەرتتەۋ بويىنشا ولار وتە ەرتەدە بولعان قاتتى جەر سىلكىنىسى نەمەسە باسقادا تابيعي اپاتتاردان سۋعا باتقان دەلىنەدى.

كونە مىسىر. الەكساندريا سۋاستى قالاسى.

سۋاستىنداعى الكەساندريا. فوتو: Pinterest

ەگيپەت سۋاستى قالاسى – كلەوپاترا پاتشالىعىنىڭ قيراعان ورداسى. مولشەرمەن، وسىدان 1500 جىل ىلگەرى بولعان ءبىر رەتكى كۇشتى جەر سىلكىنىسىنىڭ سەبەبىنەن سۋ استىندا قالعان. وندا جىل ساناۋدان بۇرىنعى كونە قۇرالدار، مۇسىندەر جانە كونە مىسىر داۋىرىنە جاتاتىن قۇرلىستارى تابىلدى. بۇل بۇگىنگى تاڭدا الەكساندريا قالاسى ماڭىنداعى تاماشا سۋاستى تۋريستىك ورتالىعىنا اينالعان.

ءۇندىستاننىڭ سامباي شىعاناعىنداعى «التىن ساراي»

سامباي شىعاناعىنداعى "التىن ساراي" فوتو: Ranker

بىرنەشە جىل بۇرىن عالىمدار ءۇندى تەڭىزىنەن وسىدان 9500 جىل بۇرىنعى سۋاستى قالا قورعانىن تاپقان. بۇل سۋاستى جۇمباق قالا قورعانىنان ءبىر ۇلكەن قالانىڭ تولىق قۇرلىسى جانە كوپتەگەن ادام سۇيەكتەرى مەن زاتتار تابىلعان. ناقتىراق ايتقاندا ءۇندىستان سامباي شىعاناعى اۋماعىنا جاسالعان بارلىق عىلىمي زەرتتەۋ ناتيجەسى بۇل سۋاستى قالاسىنىڭ 5000 جىل بۇرىن سۋعا باتقانىن جانە ودان 4500 جىلداي ىلگەرى سالىنعان قۇرلىس ەكەنىن انىقتادى. وسىدان كەيىن عالىمدار ادامزات تاريحىنىڭ باستالۋىن بەس مىڭ جىلدان قايىراتىن تەوريالاردىڭ جارامسىزدىعىنا سەندى.زەرتتەۋشىلەر بۇل سۋاستى قالاسىن «دۋاركا» نەمەسە «التىن ساراي» دەپ اتاۋدى ءجون كوردى.

جاپون. يوناگۋني ارالى ماڭىنداعى سۋاستى پەراميداسى

جاپونيا سۋاستى پەراميداسى. فوتو: Kanal3.bg

20 جىل بۇرىن ادامدار جاپونيانىڭ يوناگۋني ارالى ماڭىنان عاجايىپ سۋاستى قالاسىن بايقادى. عالىمدار زەرتتەي كەلە بۇل ەجەلگى جاپون وركەنيەتىنە جاتپايتىنىن، جاپون وركەنيەتى قالىپتاسۋدان كوپ بۇرىن پايدا بولىپ، ءىز-توزسىز كەتكەن بۇرىنعى وركەنيەت ءىزى دەگەن قورتىندى شىعارعان. بۇل سۋاستى پەراميدالارى ءالى دە تولىق زەرتتەلىپ بولعان جوق. زەرتتەۋشىلەر ونىڭ جاسالۋ تەحنيكاسىن ءالى كۇنگە تاپ باسىپ تابا الماي وتىر.

كۋبا. گاۆانا تاس قيراندىلارى

كۋبا گاۆانا. فوتو: Ancient Code

ءبىر رەتكى شاعىن عىلىمي زەرتتەۋ گرۋپپاسى كۋبانىڭ يۋكاتان بۇعازى تۇبىنە عىلىمي زەرتتەۋ جاساپ جۇرگەندە بەلگىسىز تاس قيراندىلارىنا كەز بولادى. ولار بۇل تاس قيراندىلارىنىڭ الىستان قاراعاندا الىپ قالا قۇرلىسىنا ۇقسايتىنىن بايقاعان. بۇل سۋاستى قالاسى تەڭىز تۇبىندە بىرنەشە اعىلشىن ميل اۋماقتى الىپ جاتىر. سۋاستى قالاسىنا زەرتتەۋ الىپ بارعان كوپتەگەن عالىمدار، بۇل قيراندى لاتىن امەريكاسىنداعى بىزگە ءمالىم بولماعان وركەنيەتتىكى بولۋى مۇمكىن دەيدى. ولاردىڭ ايتۋىنشا بۇل بەيمالىم وركەنيەت قۇرلىس تەحنيكاسىن بيىك دەڭگەيدە دامىتقان.

ەڭ عاجابى وسى سۋاستى وركەنيەت ىزدەرىنىڭ كوبى بىزگە تاريحتان بەلگىلى وركەنيەت وشاقتارىنىكى ەمەس. ءبىز بىلەتىن كونە مىسىر، گرەك، ريم، قىتاي كونە وركەنيەتتەردىڭ ءوزى بۇل سۋاستى قالالارىنان الدە قايدا جاس بولىپ سانالماق. سۋاستى وركەنيەت ىزدەرىن زەرتتەۋ ادامدار ساناسىنداعى تاريحتىڭ اۋانىن كەڭەيتتى. ءبىزدىڭ ەستە جوق، ەسكى زامانداردا قاپ كەتكەن تاريحىمىزدان سىر جاسىرىپ، سۋ استىندا ءۇنسىز جاتىر.

ەستاي بوجان

"The Qazaq Times"