الەمدەگى ەڭ كونە قالالار

ادامزات بالاسى ەڭ العاش قونىستانا باستاعان جەرلەر بار، بىراق ولاردىڭ كوپشىلىگى بۇگىندە جەر بەتىنەن جويىلىپ كەتتى دەسەك تە بولادى. ارحەولوگيالىق قازبا جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسىندە تابىلىپ جاتقان ايماقتاردىڭ تەك ءوز ءداۋىرىنىڭ تاريحىنان سىر شەرتىپ، قازىرگى زاماننان قول ۇزگەندەرى كوپ. بىراق ءالى كۇنگە دەيىن ادامدار تۇرىپ جاتقان قالالاردىڭ كوبى وزدەرىنىڭ مىڭجىلدىق تاريحىمەن ماقتانا المايدى. الايدا، كۇن وتكەن سايىن ازايىپ كەلە جاتقانىنا قاراماستان، ءالى كۇنگە دەيىن سان عاسىرلىق تاريحىن ساقتاپ، ادامدارعا  تۇراقتى مەكەن بولىپ كەلە جاتقان قالالار دا بار. نازارلارىڭىزعا جەر بەتىندەگى مىڭجىلدىقتارعا سوزىلعان حرونولوگياسىنا قاراماستان، وسى كۇنگە دەيىن ادامدار تۇرىپ جاتقان ەڭ كونە قالالاردىڭ  ۇشتىگىن  ۇسىنامىز. 

1. يەريحون، پالەستينا

يەريحون، پالەستينا
فوتو: topstens.ru

ادامدار العاش ب.ز.د.  9000 جىل بۇرىن قونىستانا باستاعان. 

يەريحون - الەمدەگى ەڭ كونە قالا. بىرنەشە يمپەريالار مەن پاتشالىقتاردىڭ قۇرىلىپ، جويىلۋىنا قاراماستان بۇل قالادا ءالى كۇنگە دەيىن ادامدار ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى. كونە زامانداردا يەريحون ساۋدا مەن جەر وڭدەۋدىڭ ورتالىعى بولعان ەڭ كوركەم قالانىڭ ءبىرى. ونى "پالمالار قالاسى" تە اتايدى. ءتىپتى بۇل قالانىڭ اتاۋى ىنجىلدە دە بىرنەشە مارتە اتالادى. قازىرگى تاڭدا  قالادا نەبارى  20 000 تۇرعىن عانا قونىستانعان.

2. داماسك، سيريا

داماسك، سيريا

ب.ز.د.  6300 جىلدان بەرى ادامدار ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى

قالانىڭ نەگىزىن قالاعان ارمەيلەر بولاتىن. ولار سول كەزدىڭ وزىندە كانالدار جۇيەسىن قۇراستىرعان، سول كانالدار ءالى كۇنگە دەيىن پايدالانىلىپ كەلەدى. وسىدان 6300 جىل بۇرىن ادامدار العاش قونىستانا باستاعان، ال ب.ز.د. 2000 جىلداردا ۇلكەن قالاعا اينالدى. ءوزىنىڭ تاريحىندا داماسك بىرنەشە يمپەريانىڭ قۇرامىندا بولدى. ونى بىرنەشە رەت قيراتىپ، قايتا سالعان بولاتىن. بۇگىندە قالا سيرياداعى ەكىنشى ۇلكەن قالا بولىپ تابىلادى جانە 1,75 ميلليون تۇرعىنى بار.

بيبلوس نەمەسە بيبل، ليۆان

ب.ز.د. 5000 جىل بۇرىن ادامدار قونىستانا باستاعان.

كونە زاماندارداعى ەڭ ءىرى ساۋدا ورتالىقتاردىڭ ءبىرى بولعان. وسى قالا ارقىلى شاراپ، ءزايتۇن مايى، كوبىنە پاپيرۋستار تاسىمالدانعان. وسى قالانىڭ اتىنان ەۋروپالىق تىلدەرگە "بيبليو" ءسوزى ەنگەن. ءبيبلدىڭ بۇگىنگى كۇندە 30 000 تۇرعىنى بار.

"The Qazaq Times"