يدليب جانجالى: انكارا مەن ماسكەۋدىڭ مامىلەسى بۇزىلا ما؟

اقپان ايى باستالعالى بەرى ءسۇريانىڭ يدليب جەرىندەگى قاقتىعىس ۋشىعىپ كەتتى. وتكەن اپتادا باشار اسادقا قاراستى ۇكىمەت ارمياسىنىڭ شابۋىلدارىنان تۇرىك جاۋىنگەرلەرى قازا تاپتى. انكارا تارابى بۇل ارەكەتى ءۇشىن داماسك اۋىر زارداپ تارتاتىنىن ەسكەرتتى. ونىمەن قويماي رەسەيمەن بولعان مامىلەنى دە قايتا قاراۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتتى. بۇل ەسكەرتۋدەن كەيىن انكارا مەن ماسكەۋدىڭ مامىلەسى بۇزىلا ما دەگەن سۇراقتار دا تۋا باستادى.

ءسۇريا ارمياسى يدليبكە نە ءۇشىن شابۋىل جاسادى؟ انىعىندا يدليب پروۆينتسياسىن ءسۇريا داعدارىسىنداعى اسا كۇردەلى ايماقتاردىڭ ءبىرى. تۇركيامەن شەكارالاس بۇل ايماقتى داماسك تولىق باقىلاۋىنا الا الماعان. ەسەسىنە، تۇركيانىڭ، يراننىڭ قولداۋىنداعى توپتار مەن وسى ەلدەردىڭ قارۋلى كۇشتەرى كوبىرەك باقىلاۋدا ۇستاپ تۇر. باشار اساد رەجيمى بۇل رەت يران قولداۋىنداعى اسكەري توپتارعا قارسى سوعىس باستاعان.

تۇركيا بۇل اسكەري ارەكەتتەردەن مازاسى كەتە باستادى جانە اشىق قارسىلىعىن ءبىلدىردى. سەبەبى، انىق ەدى، انكارا بۇل ايماقتى ءوزىنىڭ ىقپالىنداعى شەكارا قاتارىندا كورەدى، بۇعان قوسا ءيدليبتىڭ تۇركيا ءۇشىن ستراتەگيالىق ماڭىزى جوعارى. 2017 جىلى سوچيدە يران، رەسەي باسشىلارىمەن جاساسقان كەلىسىم بويىنشا بۇل ايماقتىڭ قاۋىپسىزدىگىن تۇركيا ءوز موينىنا العان.

تۇركيا يدليبتەگى اسكەرىن كوبەيتتى. فوتو: RTR.NET

تۇركيا نەگە ءيدليبتى تاستاپ كەتپەيدى؟ داماسك كۇشتەرى جالپى ەل كولەمىندە باسىمدىق الىپ كەلە جاتسا دا تۇركيا ءيدليبتى تاستاپ كەتە الماي وتىر. ۇيتەتىنى، بۇعان دەيىن وسى ايماقتىڭ قاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋ بارىسىندا ونداعان تۇرىك اسكەرى كوز جۇمدى. ەندى ءيدليبتى تاستاپ تۇتاس قارۋلى كۇشتەر كەرى قايتسا بۇل پرەزيدەنت ەردوعاننىڭ ەل ىشىندەگى رەپۋتاتسياسىن تومەندەتىپ جىبەرمەك. ونىڭ ۇستىنە، داماسك كۇتەرى وسى ايماقتا تۇركيا قولداۋىنداعى وپپوزيتسيالىق قارۋلى توپتارعا دا سوققى بەرىپ جاتىر. تۇركيا ىقپال ەتكەن بۇل كۇشتەر جويىلسا تۇرىك ەلىنىڭ وڭىردەگى ىقپالى مەن بەدەلى دە كەرى كەتكەنى.

تۇركيانىڭ ايماقتاعى جانجالعا ارالاسۋىنا بۇلاردان دا ماڭىزدى سەبەپتەرى بار. ول بولسا كۇرد ماسەلەسى جانە راديكالدى توپتاردان تونەتىن قاۋىپ. تۇركيا ءوز شەكاراسىن ىشتەن قورعاۋدان كورى، شەكارا سىرتىندا قاۋىپسىز ايماقتى جاساپ شىعۋ كەرەك دەپ تاپقان. ءسۇريادا «ۇلتتىق ارميا» اتالاتىن قارۋلى توپتاردى انكارا قولدايدى. ولار بۇرىن «ءسۇريانىڭ ەركىن ارمياسى» دەپ اتالعان بىرلەسكەن توپتار قاتارىندا بولدى. انكارا قالاي دا بۇل توپتارعا قولداۋىن جوعالتىپ قويمايدى، ولاردى كۇرد كۇشتەرىنە جانە راديكال توپتارمەن كۇرەستە كوبىرەك پايدالانادى.

تۇركيانىڭ ەسكەرتۋى مەن تالابى

سوڭعى مالىمەتتەرگە قاراعاندا يدليب جەرىندە 14 تۇرىك اسكەرى كوز جۇمعان. انكارا شاۋلى كۇيدە. «ەندى ءبىر تۇرىك اسكەرى قازا بولادى ەكەن، تۇركيا قارۋلى كۇشتەرى قولى جەتكەن جەردىڭ بارىندە باشار اسادتىڭ كۇشتەرىنە قارسى سوققى بەرەدى»، – دەپ تە ەسكەرتتى. ارينە، تۇركيانىڭ قارۋلى كۇشتەرى ءسۇريادا ىرىقتى ورىندا. داماسك ماسكەۋ كومەگىنسىز تۇركيا ارمياسىنا توتەپ بەرە المايدى.

پرەزيدەنت ەردوعان باشار اسادقا شارت قويىپ وتىر – اقپاننىڭ سوڭىنا دەيىن بىردە ءبىر اسكەرىن قالدىرماي، يدليبتەن شەگىنىپ شىعۋى كەرەك. ەگەر بۇل شارتى ورىندالماسا، تۇركيا باشار اساد كۇشتەرىنە سوققى بەرىپ قانا قالماستان، ءسۇريا ءىسى بويىنشا رەسەيمەن دە مامىلەسىن قايتا تۇزەتىنىن ايتادى.

يدليبتە ءسۇريانىڭ باسقا ايماعىنان كەلگەن 3-4 ملن بوسقىن بار. فوتو: BBC7

ەردوعان مالىمدەمەسىندە داماسك پەن ماسكەۋدى قاتار اتاپ بەيبىت تۇرعىندارعا شابۋىل جاسادى دەپ ايىپتادى. بۇل تۇركيانىڭ تاعى ءبىر الاڭداۋشىلىعىنىڭ بەتىن اشادى، ياعني باشار اساد شابۋىلدارىنان كەيىن يدليب جەرىندە تاعى دا بوسقىندار پايدا بولىپ، الەۋمەتتىك داعدارىسقا سوقتىرۋى مۇمكىن. ولاي بولسا تۇركيانىڭ جاعدايى اۋىرلاي تۇسەدى. انكارا شەكاراسى ماڭىنان بوسقىنداردىڭ كوبەيتۋدى قالامايدى. بۇل داعى يدليبتەگى جانجالدىڭ ءبىر سەبەبى.

“The Qazaq Times”