قازاقستان ۇكىمەتى «ەلدە جوق» ەسەپ جۇرگىزەدى. ول – كوروناۆيرۋس جۇققانى پتر ارقىلى راستالسا دا، – باسقا سەبەپتەن قايتىس بولدى دەلىنەتىن «جاناما اسەردەن كوز جۇمعاندار» ستاتيستيكاسى. كورنەكى سۋرەت. فوتوكوللاج: QT (اشىق دەرەككوزدەردەگى ماتەريالدار نەگىزىندە)

قازاقستان ۇكىمەتى بىلتىر پاندەميا باستالعان 1 ناۋرىز بەن بيىلعى 31 مامىر ارالىعىندا كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان 1962 ادامدى «باسقا دياگنوزدان قايتىس بولدى» دەپ كوۆيدتىڭ رەسمي ەسەبىنە قوسپاعان. وتكەن كوكتەمدە قازاقستاندا 180 مىڭنان (كۆي+ 174 مىڭ، كۆي- 6 مىڭ) اسا سىرقات، 2440 ءولىم جاعدايى (كۆي+ 1642, كۆي- 286, جاناما اسەردەن 512)  تىركەلىپ ۇلگەردى.

QT رەداكتسياسىنىڭ سۇراعىنا دەنمين تاراپىنان بەرىلگەن رەسمي مالىمەتكە قاراعاندا، مامىر ايىندا 189 ادام كوروناۆيرۋستىڭ جاناما اسەرىنەن قايتىس بولعان.

(!) مينيسترلىك ولاردىڭ ءولىمىن «باسقا دەرتتەردەن بولدى، كوروناۆيرۋس تىكەلەي اسەر ەتپەيدى» دەپ سانايدى. جاۋاپتى ماماندار بۇل جايلى سيرەك ءسوز ەتەدى، ونىڭ وزىندە جۋرناليستەردىڭ سۇراۋىمەن. اقپارات اۆتوماتتاندىرىلماعان. 18 ماۋسىم 54 جاعداي، 2 شىلدە 101, 23 شىلدە 319, 4 قىركۇيەك 556, 11 قىركۇيەك 576, 15 قازان 672, 9 قاراشا 709, 15 جەلتوقسان 764, 26 جەلتوقسان 816 جاعداي، 20 قاڭتار 938, 3 اقپان 1061 بولىپ، 17 ناۋرىز 1450, 29 ناۋرىز 1619, 6 مامىر 1773, 14 ماۋسىم 1962-گە دەيىن ارتقانى حابارلاندى.

مينيسترلىكتىڭ اقپاراتتىق جۇيەسى بويىنشا كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىنىڭ جاناما اسەرىنەن...   ونىڭ ىشىندە وڭىرلەر بولىنىسىندە: قوستاناي وبلىسىندا – 285, سولتۇستىك قازاقستاندا – 270, پاۆلودار وبلىسىندا – 269, شىعىس قازاقستاندا – 173, اقمولا وبلىسىندا – 172, الماتى وبلىسىندا – 146, جامبىل وبلىسىندا – 116 جاعداي. ال ەڭ تومەنگى كورسەتكىش شىمكەنتتە 13 جانە ماڭعىستاۋ وڭىرىندە 8 كەيس تىركەلگەن.

ونىڭ اراسىندا قارتتار، ونداعان بالا، ءتىپتى جاڭا بوسانعان انا دا بار. بىلتىر قاراشا ايىندا 107, جەلتوقساندا 122 جانە بيىل قاڭتاردا 123, اقپاندا 389, ناۋرىزدا 169, ساۋىردە 154, ال مامىردا 189 ءولىم تىركەلگەن.

وسى ساناتتا ومىردەن وتكەندەردىڭ دەرەگى كوروناۆيرۋستىڭ مەملەكەتتىك دەرەكقورىنا ەنگىزىلمەيدى. ساراپشىلار مەن ماماندار بۇعان قارسى. مۇنى «ستاتيستيكانى مەيىلىنشە جاقسارتۋدىڭ امالى» دەپ ەسەپتەيدى. ولاردىڭ ايتۋىنشا، كوروناۆيرۋستىڭ جاناما اسەرىنەن قايتقانداردىڭ جارتىسىنان استامىنىڭ سەبەبى قان اينالىمى مەن تىنىس الۋ جۇيەسىنىڭ اۋرۋلارى بولعاندىقتان، وعان ينفەكتسيا دەرت قوزدىرۋشى فاكتور رەتىندە ولىمگە اكەپ سوقتىرادى. سوڭعى دەرەك بويىنشا،  اۋرۋلار توبى جىكتەلىمىن ۆەدومستۆو بىلاي تاراتادى:

    • قاناينالىم جۇيەسىنىڭ اۋرۋلارى – 727 (37%)
    • تىنىس الۋ جۇيەسىنىڭ اۋرۋلارى – 710 (36,1%)
    • ەندوكريندىك جۇيەنىڭ اۋرۋلارى – 120 (6,1%)
    • نەسەپ-جىنىس جۇيەسىنىڭ اۋرۋلارى – 61 (3,1%)
    • جاڭا وسكىندەر – 61 (3,1%)
    • باسقا جاعدايلار – 283 (14,4%)

بىلتىر 13 ناۋرىزدان بەرى COVID-19 ينفەكتسياسىن جۇقتىرعاندار قاتارى 402 مىڭعا، 1 تامىزدان بىلايعى كوروناۆيرۋس پنەۆمونياسى 56 مىڭعا جەتتى. ددسۇ دەرەكقورى مەن ۇلتتىق ستاتيستيكادا قازاقستاندا اۋىرعاندار سانى 458 مىڭنان استى. دەگەنمەن ۇكىمەت كوروناۆيرۋس پەن ونىڭ پنەۆمونياسىن ەكى بولەك ەسەپتەيدى.

پاندەميا باستالعالى جالپى ۆيرۋس جۇققانداردىڭ 9,5 مىڭى (كۆي+ / U07.1 – 4171, كۆي- / U07.2 – 3415, ىلەسپە اۋرۋلاردان – 1962) قايتىس بولعان. الايدا قازاقستان بيلىگى بويىنان كوروناۆيرۋس تابىلسا دا، باسقا اۋرۋلاردىڭ سەبەبىنەن قايتىس بولدى دەلىنگەن 1962 ادامدى جالپى ستاتيستيكاعا ەنگىزبەيدى.

ددسۇ قايتىس بولعان ادامنان كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسى انىقتالسا، اعزادان تىس سىرتقى فاكتوردان، ياعني وقىس اپاتتان كوز جۇمعانداردان باسقاسىن Covid ءولىمى ستاتيستيكاسىنا قوسۋعا كەڭەس بەرگەن. دەگەنمەن قازاقستان ۇكىمەتى رايىنان قايتپادى. ءالى كۇنگە دەيىن پاراللەل ەسەپ جۇرگىزىلەدى: جاناما اسەردەن قايتىس بولعاندار سانى نە مەملەكەتتىك، نە حالىقارالىق ستاتيستيكاعا ەنبەيدى.

ۋاشيڭتون (اقش) ۋنيۆەرسيتەتى مەديتسينا مەكتەبىنىڭ دەنساۋلىق كورسەتكىشتەرى جانە باعالاۋ ينستيتۋتى (IHME) زەرتتەۋىندە قازاقستانداعى كوروناۆيرۋس قۇرباندارىنىڭ سانى رەسمي ستاتيستيكادا كورسەتىلگەننەن 14,5 ەسە كوپ ەكەنى ايتىلعان. IHME ەسەبى بويىنشا، قازاقستاندا Covid-19 سالدارىنان 81 696 ادام قايتىس بولعان. وتكەن ايدىڭ ورتاسىندا وسى اقپاراتتان كەيىن مينيسترلىك دەرەكتى قايدا ەكشەدىك دەگەن ۋاجبەن رەسمي ساتيستيكاعا مىڭداعان ادامنىڭ ەسەبىن قوستى.

ساراپشىلار: جاناما اسەر دەگەننىڭ كوبى كوروناۆيرۋسقا تيەسىلى

ساراپشىلار پىكىرى «جوعارىدا اتالعان اۋرۋلارعا شالدىققان ناۋقاستاردىڭ جاعدايى اسقىنعان ساتىدا بولماسا، پسيحيكا نە وقىس جاراقات-سوققى سەبەبىنەن قايتپاسا، وندا ولاردىڭ دەنى كوروناۆيرۋستىڭ قۇربانى رەتىندە قاراستىرىلۋى ءتيىس» دەگەن ورتاق ارناعا توعىسادى.

باقىت تۇمەنوۆا، «امان-ساۋلىق» قوعامدىق قورىنىڭ پرەزيدەنتى، كسرو دەنساۋلىق ساقتاۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى:

كوروناۆيرۋس جۇرەك، وكپە، قانت ديابەتى سەكىلدى سوزىلمالى اۋرۋلاردى قوزىدرۋى مۇمكىن. قايتىس بولعاندا جۇرەگى توقتاپ، ترومبوز بولۋى ىقتيمال. مۇمكىن كوروناۆيرۋسپەن اۋىرماسا، قولداۋشى تەراپيا الىپ ءتىرى جۇرە بەرۋشى ەدى. قايتقان ادامنىڭ دياگنوزى مەن ءولىم سەبەبىندە بايلانىس بولاتىنى انىق.

ۆيرۋس جۇققاندىقتان ترومب مولشەرى ۇلعايىپ، قان ۇيىپ جۇرەك، وكپە نە ميعا سالماق سالادى. وسىنىڭ سالدارى دا اسەر ەتپەيدى دەي المايمىز. پنەۆمونيا اۋرۋىن پتر-دىڭ بارى-جوعىنا قاراماستان كلينيكاسىنا قاراي كوروناۆيرۋستىق سيپاتتا قاراستىرۋ قاجەت دەپ باسىنان بەرى ايتىپ كەلەمىز.

سەرىك تۇرسىن، شۆەيتسارياداعى قازاق دارىگەرى، مەديتسينا بىلىمدەرى بويىنشا وقىتۋشى-تالىمگەر:

قازاق «اۋرۋىن جاسىرعان ولەدى» دەيدى. كورونۆيرۋس تۋرالى ستاتسيتيكانىڭ دۇرىس بەرىلمەۋى تەك قازاقستاندىقتاردى عانا ەمەس، ءبىزدى دە ويلاندىرادى. ددسۇ-نىڭ بەلگىلەگەن كود بىلتىر اقپان ايىندا ناقتىلانعان. ال قازاقستان بيلىگى نەگە تامىزدان باستاپ ەنگىزدى. بۇعان جاۋاپ بەرۋى كەرەك. قايتىس بولعان ادامنىڭ بويىندا باسقا اۋرۋى بولعانىنا قاراماستان، اعزاسىنان ۆيرۋس تابىلسا، بىردەن كوروناۆيرۋس سەبەبىنەن دەپ ەسەپتەۋى ءتيىس. ويتكەنى ۆيرۋس انگيوتەنزين كونۆەرتينگ رەتسەپتورى ارقىلى دەنەگە كىرەدى. ەكىنشى ءتۇرى قان تامىرلارى ارقىلى بويعا تارايدى. سوندىقتان ۆيرۋس بارلىق تىنگە جايىلىپ، ەڭ ءالسىز تۇسىنان ۇستايدى. جاسى ۇلكەن ادامداردىڭ سوزىلمالى اۋرۋىن قوزدىرىپ، سالدارى ولىمگە اينالىپ جاتىر. بۇل ءسوزسىز كوروناۆيرۋس ستاتيستيكاسىنا ەنۋى ءتيىس. جىلدىڭ باسىنان بەرگى بارلىق پنەۆمونيانى اقوكپە دەپ ايدارلاپ، نەگىزگى ەسەپتەن ءبولدى. بۇل قاتە قادام. مۇنى قىتايداعى تۇماۋ ماۋسىمىندا ورشىگەن پنەۆمونيانى كت ارقىلى اجىراتاتىن عىلىمي تاجىريبە دالەلدەدى.

مىڭجىلقى بەردىقوجاەۆ، قازاقستاندىق جوعارى ساناتتى نەيروحيرۋرگ-دارىگەر:

قاتەرلى ىسىگى بار نە قان قىسىمى جوعارى ادامعا ەم دۇرىس جاسالسا، ولار ءومىر سۇرە بەرەر ەدى. كوروناۆيرۋستىڭ جاناما اسەرىنەن قايتقانى جونىندەگى دەرەككە تولىق كوز جەتكىزۋ ءۇشىن وتە كۇردەلى  زەرتتەۋ-ساراپتاما جۇرگىزۋ كەرەك. ونى جاساپ جاتاتىن ەشكىم جوق شىعار. سوندىقتان رەسمي مالىمەتكە سەنۋگە ءماجبۇرمىز.

قايىرعالي كونەەۆ، نەۆرولوگ-دارىگەر، مەديتسينا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى:

كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسى ترومبوز تۋدىرعاندىقتان جوعارىدا كورسەتىلگەن قايعىلى جاعدايعا الىپ كەلەتىنى انىق. كوپتەگەن ەلدەردە كوروناۆيرۋس جۇققان ادامدار وقىس جاعدايدان باسقا كەزدىڭ بارىندە قۇربانداردى ىندەت سەبەبىنەن دەپ قاراستىرىلىپ كەلەدى.

دەرەكتى شەگىنىس

2020 جىلى «ماۋسىم-شىلدە قىرعىنىندا» 42 مىڭ ادام، ال 2019 جىلى ءدال وسى ارالىقتا 22 مىڭ، 2018 جىلدىڭ جازعى ەكى ايىندا 21 مىڭ ادام ومىردەن قايتقان. سايكەسىنشە بىلتىر كىسى ءولىمى الدىڭعى جىلدان كەمىندە 20%-عا ارتتى. 163 613 ادامنىڭ ءولىمى قازاقستاندى جاڭا عاسىردا ەڭ جوعارعى كورسەتكىشپەن ورنى تولماس قاسىرەتكە ۇشىراتتى.

قازاقستان ۆيرۋس تارالۋى بويىنشا الەمدە Worldometers دەرەكقورى، دجونس حوپكينس ۋنيۆەرسيتەتى جانە ددسۇ تىزىمىندەگى 221 ەل مەن ايماقتىڭ اراسىندا 45-ورىندا تۇر.

بيلىك اتالعان ساناتتاعى پاتسيەنتتەن پتر تەستى ارقىلى كوروناۆيرۋس انىقتالعانىنا قاراماستان، «باسقا اۋرۋلاردىڭ سەبەبىنەن قايتىس بولعانىن» العا تارتىپ ورتاق ەسەپكە ەنگىزبەيدى. مينيستر ورىنباسارى اجار عينياتقىزى بىلتىر كۇزدە ستاتيستيكاداعى نەگىزگى كەمشىلىكتەر تۋرالى رەداكتسيا تىلشىسىمەن 45 مينۋت سۇحباتتاسىپ، ءار ايدىڭ 10-ى وتكەن ايداعى ىلەسپە دياگنوزدان قايتىس بولعانداردىڭ سانىن تۇراقتى تۇردە رەسمي رەسۋرستاردا جاريالاۋعا ۋادە ەتكەن ەدى. بىراق ۆيتسە-مينيستر سوزىندە تۇرمادى. ۆەدومستۆو بۇل ينديكاتورعا تيەسىلى دەرەكتى تۇراقتى تۇردە ەمەس، تىلشىلەردىڭ سۇراۋىمەن عانا جاريالايدى.

"The Qazaq Times"