نۇرسۇلتان نازارباەۆتان كۋلت جاساۋ كىمگە قاجەت?

پرەزيدەنت قاسىم-جومار توقاەۆتىڭ بيلىك باسىنا كەلمەي جاتىپ استانا قالاسىنىڭ اتاۋىن «نۇرسۇلتان» دەپ وزگەرتۋ جونىندەگى باستاماسى قازاقستاندى عانا ەمەس، الەم جۇرتشىلىعىن تاڭ قالدىردى. وسىنشاما قىسقا ۋاقىت ارالىعىندا اناۋ-مىناۋ ەمەس، «ەلوردانىڭ اتاۋىن اۋىستىرۋ كىمگە جانە نە ءۇشىن قاجەت بولدى؟» - دەگەن سۇراققا جۋرناليست بىتكەن سوڭعى ءبىر اپتادا ءتۇرلى بولجام ايتىپ تاستادى. ءبىرى توقاەۆ باستاماسىن قولداپ قۇلاش-قۇلاش ماقالا جازسا، ەندى ءبىرى ونىڭ بۇل شەشىمىن ىسكە العىسىز قىلىپ، «جاعىمپازدىقتىڭ شارىقتاۋ شەگى» - دەگەن باعا بەردى. ءبىر قاراعاندا نازارباەۆتىڭ بيلىك باسىنان كەتۋى مەن ونىڭ ورنىنا توقاەۆتىڭ كەلۋى ناتيجەسىندە اقوردا جۇرتشىلىعى «اقىلىنان الجاسقانداي» بولىپ كورىنۋى مۇمكىن قاراپايىم جۇرتقا. بىراق شىن مانىندە ول ولاي ەمەس. ءسوزىمىز جالاڭ بولماس ءۇشىن سوڭعى 30 جىلدا اتاۋى 3 رەت اۋىسقان استانا قالاسىن رەسەيدىڭ (اتاۋى قىسقا ۋاقىت ارالىعىندا كوز ىلەسپەيتىن جىلدامدىقپەن اۋىسقان) سانكت-پەتەربۋرگ شاھارىمەن سالىستىرىپ كورەيىك.

رەسەيدە 1914 جىلدىڭ تامىز ايىنىڭ 31-ءى كۇنى ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ باستالۋىنا بايلانىستى حالىق اراسىندا انتيگەرمانيالىق جانە پاتريوتتىق كوڭىل-كۇيدى كوتەرۋ ماقساتىندا سانكت-پەتەربۋرگ قالاسىنىڭ اتاۋى پەتروگارد بولىپ وزگەرتىلدى. ءدال وسى ۋاقىتتا «بيرجەۆىە نوۆوستي» باسىلىمىنىڭ شۇعىل شىعارىلىمى: «ءبىز پەتەربۋرگ قالاسىندا ۇيىقتاپ، پەتروگراد قالاسىندا وياندىق. نەمىس قولتاڭباسى بار پەتەربۋرگ كەزەڭى تاريح قويناۋىنا كەتتى. ۋرا مىرزالار!» - دەگەن تاقىرىپپەن شىقتى. ياعني سول كەزدەگى رەسەيدىڭ ساياسي ەليتاسى قالا اتاۋىن وزگەرتۋدى ءوزىنىڭ يدەولوگيالىق قۇرالىنا اينالدىردى. 1924 جىلى جۇمىسشى تاپتىڭ كوسەمى ۆلاديمير يليچ لەنين كوز جۇمعاننان كەيىن پەتروگراد اتاۋى لەنينگراد بولىپ وزگەرتىلدى. بۇل جولعى وزگەرىس تە تەگىننەن-تەگىن جاسالعان جوق. ول سول كەزدەگى "كۇن كوسەمنىڭ" ءىزباسارى يوسيف ستالينگە قاجەت بولدى. ستالين لەنيننىڭ اتىن پايدالانۋ ارقىلى ءوز بيلىگىن كۇشەيتۋدى ماقسات تۇتتى جانە ول ويىن ۋاقىت وتە كەلە جۇزەگە اسىردى.

جالپى، تاريحقا كوز جۇگىرتەتىن بولساق، اۆتوريتارلى-توتاليتارلىق جۇيەنىڭ باسىم كوپشىلىگىندە بيلىك باسىنا كەلگەن كەز كەلگەن ءىزباسار الدىڭعى تاق يەسىنىڭ اتىن پايدالانۋ ارقىلى ءوز بيلىگىن كۇشەيتەدى نەمەسە قالىپتاسقان ساياسي جۇيەنى جالعاستىرادى. قازاقستاندا سوڭعى ۋاقىتتارى بولىپ جاتقان دۇنيەلەرگە قاراساڭىز، جوعارىدا ءبىز مىسالعا كەلتىرگەن تاريح قويناۋىنا كەتكەن وقيعالاردىڭ قايتالانىپ جاتقاندىعىن بايقايسىز. وتكەن تاريح پەن بۇگىنگى كۇنگە قاراپ، «دەجا ۆيۋ» دەرسىڭ. كەز كەلگەن قالا، اۋىل، كوشە، جەر، سۋ اتاۋلارىن حالىقتىڭ ساياسي جانە ازاماتتىق ىنتا-جىگەرى بولسا وزگەرتۋگە بولاتىنىن ۋاقىت كورسەتتى. ال ءبىر جۇيەدەن ەكىنشى جۇيەگە اۋىسۋدىڭ قانشالىقتى قيىن ەكەندىگىنە تاعى دا سول قارت تاريح كۋا...

"The Qazaq Times"