Nwrswltan Nazarbaevtan kul't jasau kimge qajet?

Prezident Qasım-Jomar Toqaevtıñ bilik basına kelmey jatıp Astana qalasınıñ atauın «Nwrswltan» dep özgertu jönindegi bastaması Qazaqstandı ğana emes, älem jwrtşılığın tañ qaldırdı. Osınşama qısqa uaqıt aralığında anau-mınau emes, «elordanıñ atauın auıstıru kimge jäne ne üşin qajet boldı?» - degen swraqqa jurnalist bitken soñğı bir aptada türli boljam aytıp tastadı. Biri Toqaev bastamasın qoldap qwlaş-qwlaş maqala jazsa, endi biri onıñ bwl şeşimin iske alğısız qılıp, «jağımpazdıqtıñ şarıqtau şegi» - degen bağa berdi. Bir qarağanda Nazarbaevtıñ bilik basınan ketui men onıñ ornına Toqaevtıñ kelui nätijesinde Aqorda jwrtşılığı «aqılınan aljasqanday» bolıp körinui mümkin qarapayım jwrtqa. Biraq şın mäninde ol olay emes. Sözimiz jalañ bolmas üşin soñğı 30 jılda atauı 3 ret auısqan Astana qalasın Reseydiñ (atauı qısqa uaqıt aralığında köz ilespeytin jıldamdıqpen auısqan) Sankt-Peterburg şaharımen salıstırıp köreyik.

Reseyde 1914 jıldıñ tamız ayınıñ 31-i küni birinşi düniejüzilik soğıstıñ bastaluına baylanıstı halıq arasında antigermaniyalıq jäne patriottıq köñil-küydi köteru maqsatında Sankt-Peterburg qalasınıñ atauı Petrogard bolıp özgertildi. Däl osı uaqıtta «Birjevıe novosti» basılımınıñ şwğıl şığarılımı: «Biz Peterburg qalasında wyıqtap, Petrograd qalasında oyandıq. Nemis qoltañbası bar Peterburg kezeñi tarih qoynauına ketti. Ura mırzalar!» - degen taqırıppen şıqtı. YAğni sol kezdegi Reseydiñ sayasi elitası qala atauın özgertudi öziniñ ideologiyalıq qwralına aynaldırdı. 1924 jılı jwmısşı taptıñ kösemi Vladimir Il'iç Lenin köz jwmğannan keyin Petrograd atauı Leningrad bolıp özgertildi. Bwl jolğı özgeris te teginnen-tegin jasalğan joq. Ol sol kezdegi "kün kösemniñ" izbasarı Iosif Stalinge qajet boldı. Stalin Leninniñ atın paydalanu arqılı öz biligin küşeytudi maqsat twttı jäne ol oyın uaqıt öte kele jüzege asırdı.

Jalpı, tarihqa köz jügirtetin bolsaq, avtoritarlı-totalitarlıq jüyeniñ basım köpşiliginde bilik basına kelgen kez kelgen izbasar aldıñğı taq iesiniñ atın paydalanu arqılı öz biligin küşeytedi nemese qalıptasqan sayasi jüyeni jalğastıradı. Qazaqstanda soñğı uaqıttarı bolıp jatqan dünielerge qarasañız, joğarıda biz mısalğa keltirgen tarih qoynauına ketken oqiğalardıñ qaytalanıp jatqandığın bayqaysız. Ötken tarih pen bügingi künge qarap, «deja vyu» dersiñ. Kez kelgen qala, auıl, köşe, jer, su atauların halıqtıñ sayasi jäne azamattıq ınta-jigeri bolsa özgertuge bolatının uaqıt körsetti. Al bir jüyeden ekinşi jüyege auısudıñ qanşalıqtı qiın ekendigine tağı da sol qart tarih kuä...

"The Qazaq Times"