قىرعىزستان كوپ جىلدان بەرى اسكەري تەحنيكالارىن جاڭارتا الماي، زاماناۋي اسكەري قوسىن قۇرۋعا دارمەنسىز بولىپ كەلە جاتقانى بەلگىلى. كەڭەس وداعىنان قالعان اسكەري تەحنيكالار دەرلىكتەي ەسكىرىپ، جارامسىز بولىپ قالعان بولاتىن. 2010 جىلى ماۋسىمداعى دۇربەلەڭنەن كەيىن بيلىك اسكەري تەحنيكانى جاڭارتۋعا نازار اۋدارا باستادى. رەسەي، قازاقستان سىندى ءبىر قاتار ەلدەر بۇل باعىتتا كومەك قولدارىن سوزعان.
قىرعىز ەلى ەۋرازيا ەكونوميكالىق وداعىنا كىرەردەن بۇرىن رەسەيدىڭ اسكەري تەحنيكامەن جاردەمدەسۋ تۋرالى ۋادەسىن العان ەدى. بۇل «ۋادەلەستىك» پرەزيدەنت اتامباەۆ زامانىندا، ناقتىراق ايتساق 2015 جىلى جاسالعان بولاتىن. سوعان ساي، رەسەيدەن 120-دان استام اسكەري-ينجەنەرلىك تەحنيكالار قىرعىزستانعا جەتكىزىلگەن. قىرعىز بيلىگى بۇل تەحنيكالاردىڭ باسىم كوبىن شەكارا قىزمەتىنە بەرگەن.
قىرعىز رەسپۋبليكاسى شەكارا قىزمەتىنىڭ توراعاسى ۇلاربەك شارشەەۆ جاساعان مالىمدەمدە ايتىلۋىنشا، العاشقى باسقىش بويىنشا شەكارا زاستاۆالارىنا تولىق كومپلەكستەگى 9 وبەكت قۇرىلعان. قازىرگى كەزدە اتالعان وبەكتىلەرگە تەحنيكالار جەتكىزىلۋدە. قازىرگە دەيىن 209 ملن سوم (شامامەن 1 ملرد 100 ملن تەڭگە) قۇنعا يە 125 تەحنيكا جەتكىزىلگەن. بۇلاردىڭ اراسىندا اسكەري جەڭىل اۆتوكولىكتەر، جۇك كولىكتەرى، كراندار مەن ينجەنەرلىك تەحنيكالار دا بار. بۇل تۋرالى قىرعىز تىلىندەگى اقپارات قۇرالدار حابارلاعان دا بولاتىن.
قازىرگى كەزدە قىرعىزستاننىڭ اسكەري قۋاتى بۇرىنعىدان جاقساردى دەۋگە بولادى. بىراق، سوعىس قۋاتىنا يە ارمياسى جوق. ماسكەۋ ءوز ۋادەسىنە وراي قىرعىزستانعا اسكەري تەحنيكالار بەرىپ كەلە جاتقانى راس. دەگەنمەن، رەسەيدىڭ بۇل جاقتاعى قادامى تىم اقىرىن. سونداي-اق، الاتاۋدىڭ ارعى بەتىنە جەتىپ جاتقان ورىس قارۋلارى سوڭعى ۇلگىدەگى جاراقتار ەمەس، رەسەيدە ءبىراز جىل پايدالانىلعان، رەسەي ءۇشىن اسا ءبىر قاجەتى شامالى قۇرىلعىلار. ايتكەنمەن، سونىڭ ءوزى دە بىشكەك بيلىگى ءۇشىن كەرەك بولىپ وتىر. بىراق، قىرعىزستاننىڭ سوڭعى ۇلگىدەگى اسكەري تەحنيكالاردى تولىقتىرۋعا مۇمكىندىگى دە بولماي كەلەدى.
«جاۋ جوق دەمە، جار استىندا...»
قازاقستان مەن وزبەكستان قازىرگى كەزدە ورتا ازيا ەلدەرى اراسىندا بەلگىلى قۋاتتى اسكەرى بار ەل بولىپ سانالادى. تۇراقتى اسكەر سانى مەن كەيبىر سوعىس قۇرىلعىلارى جاعىنان وزبەك اعايىن الدا تۇرعانىمەن، جاڭا سوعىس قۇرالدارى، اۋە قورعانىس قۇرىلعىلارى، جاڭا تەحنيكا جاعىنان قازاقستاننىڭ الەۋەتى ارتىقىراق. جەردەن كوتەرىلەتىن زىمىران بىتكەندى قاعىپ الاتىن S-400 نەمەسە «سااد» سىندى قۇرىلعىلارىمىز بولماسا دا، ورىستان العان S-300-ءدى ءوزىمىز باپتاپ، قاجەتىمىزگە جاراتىپ وتىرمىز. ارينە، قولىندا «تەمىرى» بولعانمەن جۇيەلى جاتتىعۋدان وتپەگەن، شەبەرلىگى شىڭدالعان جاۋىنگەرسىز «تەحنيكام بار ەدى» دەگەن ءسوز ەشكىمدى قورعامايدى.
ارينە، بۇگىنگى كۇندە قانى جاقىن اعايىنمەن كورشى وتىرعان قىرعىز اعايىندى ەشكىم باسىپ العالى جاتقان جوق. بىراق، بارلىق ورتا ازيا ەلدەرىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن الاڭاداتاتىن قورقىنىشتار جوق ەمەس. ول بولسا كەشەگى كۇنى ءسۇريا مەن يراكتا سويقان سالىپ، بۇگىن اۋعاننىڭ تاۋ-تاسىنا تاسالاپ كىرىپ جاتقان ەكسترەميزممەن ەلىرىپ، تەرروريزممەن تەبىنگەن قارۋلى توپتار. قاي ەلدە بۇلعاق، قاي ەلدە بۇلك ەتكەن بۇلىك بولسا سول ەلگە كىرىپ قوجالىعىن كورسەتۋدى كوزدەيدى. بۇل رەتتە ورتالىق ازيا ەلدەرى ءوز ىشىندە دە ەكونوميكالىق، ستراتەگيالىق قورعانىس قاۋىپسىزدىكتەرىن سىرتقى كۇشتەردى ارالاستىرماي شەشۋگە يكەمدى بولعانى ابزال-دى.
«قازاقستان اسكەرى رەسەي شەكاراسىن قورعاۋعا بارا ما؟»: قورعانىس ءمينيسترى جاۋاپ بەردى
استانادا قالعان جاڭاوزەندىك جۇمىسسىزدار "قازمۇنايگاز" كەلىسسوزدى توقتاتىپ تاستادى دەيدى
فبر پەنتاگوننىڭ قۇپيا قۇجاتتارىنىڭ جاريالانۋىنا قاتىسى بار كۇدىكتىنى قامادى
ۋكراينا داعدارىسىنىڭ كۇشەيۋىنە بايلانىستى رەسەي – موڭگوليا - قىتاي مۇددەلىك قاتىناستارى
موڭعوليا استاناسىندا جاپپاي نارازىلىق شەرۋلەرى ءوتتى