ەلدەس وردا: شىنجاڭداعى ساۋدا ۆاكۋمىن قازاق بيزنەسى يەلەنۋى كەرەك

قىتاي ورتالىق ازيا مەن تۇركيا بازارىنا ەندەپ كىرۋى ءۇشىن شىڭجاڭداعى ۇيعىرلاردىڭ ورتا-شىعىن بيزنەسىنە ميلليونداپ قارجى اجىراتتى. سونىڭ ناتيجەسىندە، 1991-جىلدان باستاپ، ۇيعىر بيزنەسمەندەرى جاڭبىردان كەيىنگى ساڭىراۋقۇلاقتاي ءدۇر ەتە ءتۇستى. بۇعان ءبىر جاعى قىتايداعى الەۋمەتتىك، ەكونوميكالىق جاڭا رەفورمالار دا قولايلى جاعداي جاراتتى. قىسقا ۋاقىت ىشىندە ۇيعىر اعايىننىڭ ورتا جانە شىعىن بيزنەسى قارىشتاپ دامىپ، شاعىن مونوپولدانعان ۇلتتىق كومپانيالار بوي كوتەرە باستادى. قىتاي سىرتقى ەكونوميكا مەن ساۋدا-بيزنەستە ۇيعىر اعايىندى الدىعا ساپ قويىپ پەردە ارتىندا وزدەرى تۇرىپ الىس-جاقىن كورشى ەلدەردىڭ بازار نارىعىنا ۇيعىر كاسىپكەرلەرى ارقىلى مونوپوليا ساياساتىن جۇرگىزە باستاعان ەدى.

تاياۋ ءبىر-ەكى جىلدان بەرى شىڭجاڭداعى ساياسي تۇراقسىزدىققا بايلانىستى، قىتايدىڭ بۇل ستراتەگيالىق ساياساتى ۋاقىتشا توقىراپ تۋرالاپ قالدى. ۇيعىر بيزنەسمەن، كاسىپكەرلەرىنىڭ دەسى باسىلىپ، وڭىردەگى ساۋدا شەڭبەرىندەگى ورنى تومەندەپ، ءتىپتى ەڭ تومەنگى كورسەتكىشكە دەيىن جەتتى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، وڭىردەگى بيزنەستىڭ ورنى ۇڭىرەيىپ وگەيسىپ تۇر. بۇنى قازاقستاننىڭ جانە قازاق قوعامىنىڭ قاجەتىنە قالاي جاراتۋ كەرەك:

ءبىرىنشى، قىتايمەن اراداعى ساۋدا-بيزنەس ورنى بوساپ تۇرعاندا، ونى ەل بوپ جۇمىلىپ قازاقتىڭ جاڭا بيزنەسمەندەرىنىڭ مونوپوليالاۋىنا جاعداي جاراتۋ كەرەك. ولاي ىستەمەگەندە، قىتاي بيلىگى جاڭا ساياساتتى جولعا قويۋى مۇمكىن;

ەكىنشىسى، قىتاي ۇيعىرلاردىڭ ورتا جانە شىعىن بيزنەستەرىن قايتا جانداندىرىپ قازاقستانعا استىرتىن "ساۋدا سوعىسىن" اشسا قازاق بيزنەسمەندەرى باسەكەگە وتە قابىلەتتى بولۋى كەرەك. وڭىردەگى بيزنەس الپاۋىتى قازاقتىڭ قولىنا ءوتۋى ءتيىس;

ءۇشىنشىسى، قازاق بيزنەسمەندەرى ەكى ەل اراسىندا باسىم تۇسسە، قازاقتىڭ بيزنەس ءتىلى شىڭجاڭدا ماڭىزدى تىلگە اينالۋى مۇمكىن. ايتالىق، قىتاي جوعارى وقۋ ورىندارىندا "بيزنەس قازاق ءتىلى" پاندەرى اشىلۋى مۇمكىن (بۇعان دەيىن "بيزنەس ورىس ءتىلى" ماماندىعى بولدى). بۇل جاعداي شىڭجاڭ قازاقتارىنىڭ ءوزىن ۇلت رەتىندە سەزىنۋىنە ۇلكەن رۋحاني كۇش بولار ەدى جانە شىڭجاڭداعى قازاقتاردىڭ ورتا جانە شاعىن بيزنەسمەندەرى قازاقستانعا يەك ارتىپ، ميلليارد قىتاي بازارىنا شىعۋدىڭ جاڭا ۇلگىلەرى مەن فورماتتارىن تاپقان بولار ەدى. بۇل ءتىپتى، قازاقستانعا ۇلكەن مۇمكىندىك بەرەر ەدى.

قورتىندى، قىتاي مەن قازاقستان اراسىنداعى ۇڭىرەيىپ تۇرعان بوستىقتى قازاق بيزنەسمەندەرى شەڭگەلدەۋى كەرەك. ول ءۇشىن ۇلى رەفورمالار جاسالۋى ءتيىس جانە بۇل ءوز ۋاعىدا ورىندالماسا، ەش نارسەدەن ءۇمىت كۇتۋدىڭ ورنى جوق.

“The Qazaq Times”