قازاقستاندا 31 مامىر – ساياسي قۋعىن-سۇرگىن جانە اشارشىلىق قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى. بۇل كۇن – تەك تاريحتى ەسكە تۇسىرەتىن داتا عانا ەمەس، قازاق ۇلتىنىڭ جانىنا وشپەس جارا سالعان زۇلمات جىلداردى ۇمىتپاۋ ءۇشىن بەلگىلەنگەن كۇن. دەگەنمەن، سوڭعى جىلدارى بۇل كۇننىڭ قوعامدىق ءمانى مەن ساياسي سالماعى بارعان سايىن كومەسكىلەنىپ بارا جاتقانداي. مەملەكەت تاراپىنان بۇل كۇن بۇرىندارى رەسمي تۇردە ەسكە الىنعانىمەن، بۇگىندە ونىڭ شىنايى تاريحي، مورالدىق جانە ساياسي استارلارى اشىق تالقىلانبايدى. ال بەلسەندى ازاماتتاردىڭ بۇل كۇنگە وراي وتكىزبەك بولعان ءىس-شارالارى ءجيى كەدەرگىگە ۇشىراپ، ءتىپتى قۋدالاۋعا دەيىن بارادى.

قۋعىن-سۇرگىننىڭ تاريحي اۋقىمى

1930–1950 جىلدار ارالىعىندا قازاقستاندا كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ رەپرەسسيالىق ساياساتى سالدارىنان ءجۇز مىڭداعان ادام اتىلدى، ايدالدى، ازاپتالدى. قازاقتىڭ زيالى قاۋىمى – جازۋشىسى، عالىمى، ءدىندار مەن ساياساتكەرى – تۇگەلگە جۋىق جويىلىپ كەتتى. سونىمەن بىرگە 1931–33 جىلدارداعى اشارشىلىق كەزىندە 2,5 ميلليونعا جۋىق قازاق قازا تاپتى نەمەسە بوسىپ كەتتى. بۇل — ۇلت گەنوتسيدىنىڭ كورىنىسى.

مەملەكەتتىڭ ەستەلىكتى ەلەمەۋى

قازىرگى قازاقستان بيلىگى 31 مامىردى رەسمي تۇردە اتاپ وتەدى دەپ ايتىلادى، الايدا ونىڭ تەرەڭ تاريحي جانە ساياسي مانىنە ۇڭىلۋدەن قاشقاقتايدى. نەگە؟

1. كەڭەستىك ميراس پەن يدەولوگيالىق جالتاقتىق

قازاقستان پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتە «تاريحپەن ىمىرا» جاساۋ جولىن تاڭدادى. كەڭەس كەزەڭىن بىرجاقتى ايىپتاۋ — سول جۇيەدەن شىققان بۇگىنگى ەليتانىڭ وزىنە سىن ايتۋ بولىپ كورىنۋى مۇمكىن. سوندىقتان تاريحي ادىلەتسىزدىكتى اشىق ايتۋ، ونى ساياسي تۇرعىدا مويىنداۋ – قازىرگى رەجيم ءۇشىن جايسىز تاقىرىپ.

2. رەسەي فاكتورىنان سەسكەنۋ

قازاقستاننىڭ رەسەيمەن ساياسي-ەكونوميكالىق بايلانىسى تەرەڭ. كرەمل پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتەگى ەلدەردىڭ كەڭەستىك تاريحتى «قاساقانا قارالاۋىنا» قىرىن قارايدى. بۇل تۇرعىدا قازاقستان ءوز تاۋەلسىز تاريحي باعاسىن بەرۋ پروتسەسىندە رەسەيدىڭ كولەڭكەسىنەن شىعا الماي وتىر.

3. ۇلتتىق جادتىڭ ساياسيلانۋىنان قورقۋ

31 مامىردى شىنايى، ادىلەتتى ەسكە الۋ — ساياسي رەپرەسسياعا ۇشىراعانداردىڭ مۇراگەرلەرىنىڭ، ياعني بۇگىنگى ازاماتتىق قوعام بەلسەندىلەرىنىڭ ۇنىنە قۇلاق اسۋدى تالاپ ەتەدى. بۇل — بيلىككە ۇنامايتىن ستسەناري. ويتكەنى ول وتكەنمەن عانا ەمەس، قازىرگى رەپرەسسيامەن دە بەتپە-بەت قالۋعا ءماجبۇر ەتەدى.

بەلسەندىلەر نەگە قۋدالانىپ جاتىر؟

31 مامىر قارساڭىندا قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە العىسى كەلگەن ازاماتتار ءجيى پوليتسيا قىسىمىنا ۇشىرايدى. جينالىستارعا تىيىم سالىنادى، ازاماتتىق بەلسەندىلەرگە ەسكەرتۋ جاسالادى نەمەسە اكىمشىلىك جازا قولدانىلادى.

بۇل نە ءۇشىن جاسالادى؟

  • قوعامنىڭ تاريحي ادىلەتتىلىككە دەگەن تالابىن ساياسي قارسىلىق رەتىندە قابىلداۋ;
  • مەملەكەتتىڭ ۇلتقا ەمەس، بيلىك تۇراقتىلىعىنا باسىمدىق بەرۋى;
  • حالىقتىڭ تاريحي ساناسىنىڭ ويانىپ، بۇگىنگى جۇيەمەن ساباقتاستىقتى كورۋىنەن قورقۋ.

ساياسي رەپرەسسيا – وتكەننىڭ عانا ەمەس، بۇگىننىڭ دە ماسەلەسى

قازىرگى قازاقستاندا ءسوز بوستاندىعى شەكتەلىپ، بەلسەندىلەر قۋدالانىپ، كەي ازاماتتار "ەكسترەميستىك ۇيىمعا قاتىسى بار" دەگەن جەلەۋمەن قامالىپ جاتىر. بۇل – ساياسي رەپرەسسيانىڭ جاڭا فورماسى. 1937 جىلى «حالىق جاۋى» دەگەن ايىپپەن اتىلعانداردىڭ ۇرپاقتارى بۇگىندە «ەلدە تۇراقسىزدىق تۋدىردى» دەگەن جەلەۋمەن قىسىم كورىپ وتىر.

31 مامىر – وتكەندى ۇمىتپاۋ ءۇشىن عانا ەمەس، قازىرگى جاعدايىمىزعا ادىلەتتى كوزقاراسپەن قاراۋ ءۇشىن قاجەت كۇن. بۇل كۇندى شىن مانىندە اتاپ ءوتۋ – مەملەكەتتىڭ تاريحي ادىلەتتىلىكتى مويىنداۋىنىڭ بەلگىسى بولار ەدى. بىراق ول ءۇشىن بيلىك وتكەنمەن بەتپە-بەت كەلىپ، بۇگىنگى ارەكەتتەرى مەن ۇستانىمدارىن قايتا ويلاستىرۋى ءتيىس.

وتكەن تاريحتى ۇمىتۋ – جاڭا قايتالانۋعا جول اشۋ. ال ەسكە الۋ – ادىلەت ءۇشىن كۇرەستىڭ باستاماسى.

The Qazaq Times