قىتايدان وقۋعا كەلگەن قازاق جاستارىنا كىم پانا؟!

قازىرگە قىتايداعى قازاقتاردىڭ جاعدايى ەلىمىزدەگى جۇرتشىلىققا بەلگىلى. ونداعى قانداستارىمىزعا كورسەتىلىپ جاتقان قىسىمدى قايتالاپ ايتىپ جاتپاساق تا، كوزقاراقتى قاۋىم انىق ءبىلىپ وتىر. قازاقستاندىق ۇكىمەت تارابىنان، ونىڭ ىشىندە قر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى جاعىنان جاسالعان ازدى-كوپتى جۇمىستار ماسەلەنى تۇبەگەيلى شەشىپ كەتە العان جوق. جەكەلەگەن ازاماتتار قۇرساۋدان قۇتىلعانىمەن ارعى بەتتەگى اعايىننىڭ باسىم كوبى تار قاپاستا كۇن كەشۋدە. سوڭعى كەزدە قىتاي بيلىگىنىڭ قۇرىعى شەكاراسىنان القىپ شىعىپ، ەگەمەندى ەلىمىزدىڭ ىشىندە دە وڭدى-سولدى سەرمەلە باستادى.

قىتايدىڭ شىنجاڭ جەرىندە بولىپ جاتقان «ەكسترەميزم مەن تەرروريزمگە قارسى كۇرەستەگى» اسىرا سىلتەۋشىلىك اتامەكەنىنە ءبىلىم الۋعا كەلىپ جاتقان قازاق جاستارىنا قىسىم ءتۇسىرىپ، ولاردى ەرىكسىز وقۋىنان ايىرۋدا. كانيكۋلدا ۇيىنە قايتقان ستۋدەنتتەردى قىتايدىڭ جەرگىلىكتى قۇزىرلى ورىندارى تەرگەۋگە الىپ، قۇجاتتارىن تارتىپ الىپ، قازاقستانداعى وقۋىن جالعاستىرۋعا جىبەرمەي جاتقانى بۇعان دەيىن دە باسپاسوزدە ايتىلىپ كەلەدى.

بۇنداي قىسىمعا ۇشىراعان ستۋدەنتتەردىڭ سانى تۋرالى دا ءتۇرلى دەرەكتەر ايتىلىپ ءجۇر. كوبىنە قىرىقتان استام ستۋدەنت جاستىڭ ۇيىنە قايتقاننان كەيىن قۋدالاۋعا ۇشىراعانى، قامالعانى ايتىلادى. شىن مانىندە بۇل قاتارداعى جاستاردىڭ سانى بۇدان الدە قايدا كوپ بولۋى مۇمكىن. سەبەبى، وسى ماسەلەنى سۇراستىرىپ، بىرنەشە قالاداعى جوو-دا دايىندىق فاكۋلتەتتەرىندە وقىپ جاتقان ستۋدەنتتەردى تاۋىپ حابارلاسقانىمىزدا، ءار قايسى ءوز فاكۋلتەتىنەن كەمىندە وننان استام ستۋدەنتتىڭ قىستىق كانيكۋلدان كەيىن كەلە الماي قالعانىن ايتتى.

قورقىت اتا اتىنداعى قىزىلوردا مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دايىندىق فاكۋلتەتىندە وقىپ جاتقان اسىلبەك ەرجانۇلى قاڭتار ايىندا شىنجاڭنىڭ تارباعاتاي ايماعىندا تۇراتىن ۇيىنە بارعاننان كەيىن، قايتىپ كەلە الماعان. وعان حابارلاسقان گرۋپپالاستارىنىڭ ايتۋىنشا، جەرگىلىكتى قۇزىرلى ورىندار ونىڭ پاسپورتىن سەبەپسىز تارتىپ العان جانە كۇشىن جويعان (قيىپ تاستاعان). اتالعان وقۋ ورنىنداعى بۇعان ۇقساس ون نەشە ستۋدەنتتىڭ بار ەكەنىن ايتادى. ءتىپتى، قازاقستاننىڭ جوو-دا وقىپ جاتقان ستۋدەنتتەردى دە اتا-اناسىنا قىسىم ءتۇسىرىپ، قىتايعا شاقىرتۋدا.

ءبىزدى الاڭداتاتىنى، وسى قاتارداعى جوو-لاردىڭ جەتكىلىكتى دەڭگەيدە قۋزاۋشىلىق ەتپەۋى. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى، سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى ارقىلى ءوز ستۋدەنتىن سۇراستىرۋ مۇمكىندىگى، شاراسىزدىق تانىتۋى. ستۋدەنتتەرگە جوقتاۋشى، سۇراۋشى بولعاندى بىلاي قويىپ، قىتايدان كەلگەن ستۋدەنت جاستاردىڭ جەڭىلدىگىن قىسقارتىپ، ءتىپتى جاتاقحاناسىنان قۋالاپ جاتقان اتىراۋ مۇناي جانە گاز ينستيتۋتىنداعى جاعدايدى «دات» باسىلىمى جازعان ەدى.

ەڭ ءبىر الاڭداتاتىنى – قازىر قازاقستانداعى قىتاي ەلشىلىگىنىڭ وكىلدەرى وبلىس ورتالىقتارى مەن ءىرى قالالارىمىزداعى قىتايدان كەلىپ وقىپ جاتقان قازاق ستۋدەنتتەرىن ارالاپ، كەزدەسۋ وتكىزۋدە. بۇنداي كەزدەسۋگە قاتىسۋشىلاردىڭ ايتۋىنشا، قىتاي ەلشىلىگىنىڭ وكىلدەرى قازاق جاستارىنا قىتاي ءتىلىن ۇمىتپاۋدى، ول الەمدىك ءتىل بولاتىنىن، «وتانعا قايتىپ، جوعارى جالاقىدا قىزمەت ەتۋى» كەرەك ەكەنىن ۇگىتتەگەن. ءبىزدىڭ بيلىكتىڭ سەلقوستىعى سونشا، مۇنداي كەزدەسۋلەردە قر ءسىم-ءنىڭ بىردە ءبىر وكىلى ەرىپ جۇرمەگەن. قىتاي ەلشىلىگىنىڭ وكىلدەرى مۇنداي كەزدەسۋدى الماتىدا جانە 9 ءساۋىر كۇنى تاراز قالاسىنداعى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە دە جاساعان. ال، بۇگىن 16 ءساۋىر استانا قالاسىندا جاساماق.

ءبىر ەلدىڭ شەتەلدەگى ەلشىلىگى سول ەلدە تۇراتىن ءوز ەلىنىڭ ازاماتتارىمەن جۇمىس جاساۋى قالىپتى ىستەي كورىنگەنىمەن، تۋرا قازىرگى جاعدايدا بۇنىڭ سيپاتى تىم بولەكشە. قىتايعا بارىپ قايتا الماي جاتقان ستۋدەنتتەردىڭ ماسەلەسىن شەشۋگە قۇلىقسىز ەلشىلىكتىڭ، اتامەكەنىندە جۇرگەن قازاق جاستارىنا «قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنا قارىزدارسىڭدار» دەگەن مازمۇندا ءسوز سويلەپ، قۋعىن-سۇرگىن ورتاسىنا قايتارۋعا تىرىسۋىن قالاي تۇسىنسەك بولادى؟ وعان ءبىزدىڭ ۇقك مەن سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ كوز جۇما قاراعانىن قالاي تۇسىنەمىز؟

انىعىندا، قازىر ەلىمىزگە قىتايدان كەلىپ ءبىلىم الىپ جاتقان قازاق جاستارى سول ەلدەن كەلەتىن جاستار كوشىنىڭ سوڭعى لەگى بولىپ قالۋى بەك مۇمكىن. قىتايداعى جاعدايدىڭ كۇننەن  كۇنگە ۋشىعۋى، ونداعى ەتنيكالىق قازاقتارعا جاسالىپ جاتقان قۋعىن-سۇرگىننىڭ ۇدەي ءتۇسۋى، ال قازاق بيلىگىنىڭ وعان جەتەرلىك اراشا بولا الماي وتىرعان جاعدايدا سولاي دەمەسكە نە شارا! وقي ءجۇرىپ وسى ەلدىڭ ازاماتتىعىن الۋ ءۇشىن ساندالعان سانسىز قازاق جاستارى، كەرەكتى-كەرەكسىز الا قاعازىن كوتەرىپ، قاجەتتى-قاجەتسىز قانشاما ەسىكتەردى تۇگەندەپ ءجۇر. وسى جاستاردىڭ ازاماتتىق الۋىنا جەڭىلدىك بەرىپ، ونسىزدا قامكوڭىل قازاق بالاسىنا وتاننىڭ ىستىق قۇشاعىن اشساق بولماس پا ەدى.

ارعى بەتتەگى 2 ميلليونعا جۋىق قازاقتىڭ تاعدىرىنا اراشا تۇسە الماساق تا، قىرعيدان قاشىپ بۇرگەنگە پانالاعان تورعايداي از عانا قازاق جاستارىنا اتامەكەنى، وتانى رەتىندە پانا بولۋعا قاشىپ قۇتىلماس بورىشىمىز بار ەدى. الدە، دامىعان وتىز ەلدىڭ قاتارىنا تالپىنىپ جاتقان ەلدىڭ بۇتا-بۇرگەن قۇرلى پاناسى جوق پا؟! قىتايدان ءبىلىم ىزدەي كەلگەن جاستاردىڭ باسىم كوبى وسى توپىراقتىڭ ءبىر گۇلى بولىپ ەگىلىپ، وسى شاڭىراقتىڭ ءبىر ۋىعى بولىپ قادالىپ ءوز ۇلەسىن قوسۋعا قالىپ جاتىر. سوندىقتان دا، ءبىز قازاقستان رەسپۋبليكاسى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى جانە بارلىق قاتىستى ورگانداردىڭ بۇل ماسەلەگە كوڭىل ءبولۋىن ءۇمىت ەتەمىز.

“The Qazaq Times”