QR prezidenti men QHR basşısı. Foto: Daily Mail.

Qazirge Qıtaydağı qazaqtardıñ jağdayı elimizdegi jwrtşılıqqa belgili. Ondağı qandastarımızğa körsetilip jatqan qısımdı qaytalap aytıp jatpasaq ta, közqaraqtı qauım anıq bilip otır. Qazaqstandıq ükimet tarabınan, onıñ işinde QR Sırtqı ister ministrligi jağınan jasalğan azdı-köpti jwmıstar mäseleni tübegeyli şeşip kete alğan joq. Jekelegen azamattar qwrsaudan qwtılğanımen arğı bettegi ağayınnıñ basım köbi tar qapasta kün keşude. Soñğı kezde Qıtay biliginiñ qwrığı şekarasınan alqıp şığıp, egemendi elimizdiñ işinde de oñdı-soldı sermele bastadı.

Qıtaydıñ Şınjañ jerinde bolıp jatqan «ekstremizm men terrorizmge qarsı kürestegi» asıra silteuşilik atamekenine bilim aluğa kelip jatqan qazaq jastarına qısım tüsirip, olardı eriksiz oquınan ayıruda. Kanikulda üyine qaytqan studentterdi Qıtaydıñ jergilikti qwzırlı orındarı tergeuge alıp, qwjattarın tartıp alıp, Qazaqstandağı oquın jalğastıruğa jibermey jatqanı bwğan deyin de baspasözde aytılıp keledi.

Bwnday qısımğa wşırağan studentterdiñ sanı turalı da türli derekter aytılıp jür. Köbine qırıqtan astam student jastıñ üyine qaytqannan keyin qudalauğa wşırağanı, qamalğanı aytıladı. Şın mäninde bwl qatardağı jastardıñ sanı bwdan älde qayda köp boluı mümkin. Sebebi, osı mäseleni swrastırıp, birneşe qaladağı JOO-da Dayındıq fakul'tetterinde oqıp jatqan studentterdi tauıp habarlasqanımızda, är qaysı öz fakul'tetinen keminde onnan astam studenttiñ qıstıq kanikuldan keyin kele almay qalğanın ayttı.

Qorqıt ata atındağı Qızılorda Memlekettik Universitetiniñ Dayındıq fakul'tetinde oqıp jatqan Asılbek Erjanwlı qañtar ayında Şınjañnıñ Tarbağatay aymağında twratın üyine barğannan keyin, qaytıp kele almağan. Oğan habarlasqan gruppalastarınıñ aytuınşa, jergilikti qwzırlı orındar onıñ pasportın sebepsiz tartıp alğan jäne küşin joyğan (qiıp tastağan). Atalğan oqu ornındağı bwğan wqsas on neşe studenttiñ bar ekenin aytadı. Tipti, Qazaqstannıñ JOO-da oqıp jatqan studentterdi de ata-anasına qısım tüsirip, Qıtayğa şaqırtuda.

Bizdi alañdatatını, osı qatardağı JOO-lardıñ jetkilikti deñgeyde quzauşılıq etpeui. Bilim jäne ğılım ministrligi, Sırtqı ister ministrligi arqılı öz studentin swrastıru mümkindigi, şarasızdıq tanıtuı. Studentterge joqtauşı, swrauşı bolğandı bılay qoyıp, Qıtaydan kelgen student jastardıñ jeñildigin qısqartıp, tipti jataqhanasınan qualap jatqan Atırau Mwnay jäne gaz institutındağı jağdaydı «Dat» basılımı jazğan edi.

Eñ bir alañdatatını – qazir Qazaqstandağı Qıtay elşiliginiñ ökilderi oblıs ortalıqtarı men iri qalalarımızdağı Qıtaydan kelip oqıp jatqan qazaq studentterin aralap, kezdesu ötkizude. Bwnday kezdesuge qatısuşılardıñ aytuınşa, Qıtay elşiliginiñ ökilderi qazaq jastarına qıtay tilin wmıtpaudı, ol älemdik til bolatının, «otanğa qaytıp, joğarı jalaqıda qızmet etui» kerek ekenin ügittegen. Bizdiñ biliktiñ selqostığı sonşa, mwnday kezdesulerde QR SİM-niñ birde bir ökili erip jürmegen. Qıtay elşiliginiñ ökilderi mwnday kezdesudi Almatıda jäne 9 säuir küni Taraz qalasındağı memlekettik universitetinde de jasağan. Al, bügin 16 säuir Astana qalasında jasamaq.

Bir eldiñ şeteldegi elşiligi sol elde twratın öz eliniñ azamattarımen jwmıs jasauı qalıptı istey köringenimen, tura qazirgi jağdayda bwnıñ sipatı tım bölekşe. Qıtayğa barıp qayta almay jatqan studentterdiñ mäselesin şeşuge qwlıqsız elşiliktiñ, atamekeninde jürgen qazaq jastarına «Qıtay Halıq Respublikasına qarızdarsıñdar» degen mazmwnda söz söylep, quğın-sürgin ortasına qaytaruğa tırısuın qalay tüsinsek boladı? Oğan bizdiñ WQK men Sırtqı ister ministrliginiñ köz jwma qarağanın qalay tüsinemiz?

Anığında, qazir elimizge Qıtaydan kelip bilim alıp jatqan qazaq jastarı sol elden keletin jastar köşiniñ soñğı legi bolıp qaluı bek mümkin. Qıtaydağı jağdaydıñ künnen  künge uşığuı, ondağı etnikalıq qazaqtarğa jasalıp jatqan quğın-sürginniñ üdey tüsui, al qazaq biliginiñ oğan jeterlik araşa bola almay otırğan jağdayda solay demeske ne şara! Oqi jürip osı eldiñ azamattığın alu üşin sandalğan sansız qazaq jastarı, kerekti-kereksiz ala qağazın köterip, qajetti-qajetsiz qanşama esikterdi tügendep jür. Osı jastardıñ azamattıq aluına jeñildik berip, onsızda qamköñil qazaq balasına otannıñ ıstıq qwşağın aşsaq bolmas pa edi.

Arğı bettegi 2 millionğa juıq qazaqtıñ tağdırına araşa tüse almasaq ta, qırğidan qaşıp bürgenge panalağan torğayday az ğana qazaq jastarına atamekeni, otanı retinde pana boluğa qaşıp qwtılmas borışımız bar edi. Älde, damığan otız eldiñ qatarına talpınıp jatqan eldiñ bwta-bürgen qwrlı panası joq pa?! Qıtaydan bilim izdey kelgen jastardıñ basım köbi osı topıraqtıñ bir güli bolıp egilip, osı şañıraqtıñ bir uığı bolıp qadalıp öz ülesin qosuğa qalıp jatır. Sondıqtan da, biz Qazaqstan Respublikası Sırtqı ister ministrligi, Bilim jäne ğılım ministrligi jäne barlıq qatıstı organdardıñ bwl mäselege köñil böluin ümit etemiz.

“The Qazaq Times”