ايماعامبەتوۆ: مۇعالىمدەردى ساياسي ناۋقانعا قاتىستىرۋ – دۇرىس ەمەس

قازاقساننىڭ ءبىلىم مينيستر اسحات ايماعامبەتوۆ 8 ءساۋىر ورتالىق كوممۋنيكاتسيا قىزمەتىندە وتكەن بريفينگتە ادەتتە سايلاۋ كەزىندە بيلىكتىڭ «قولبالاسىنا» اينالاتىن مۇعالىمدەردى ۇلتتىق حالىق ساناعىن ۇيىمداستىرۋ ىسىنە ەرىكسىز قاتىستىرماۋعا كۇش سالىپ جاتقانىن جەتكىزدى. مينيستر ءوزى باسقاراتىن سالاداعى كوروناۆيرۋسقا شالدىققان وقۋشىلار مەن پەداگوگتار سانىن بىلمەيدى.

قازاقستاندا كوكتەم تۋعالى 50 مىڭعا تارتا سىرقات انىقتالىپ، 500-گە جۋىق ادام قايتىس بولدى. كەيبىر وڭىرلەر «قىزىل ايماققا» ەنگەلى بەرى ءبىر ايعا تاقادى. الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارى تاراپىنان «كەزەكشى سىنىپتاردى» دا قاشىقتان وق فورماتىنا اۋىستىرۋدى تالاپ ەتكەن پىكىر كوبەيدى.

«جاعداي قازىرگىدەي ۋشىعا بەرەر بولسا، وندا تولىعىمەن ونلاين فورماتتا وقۋعا تۋرا كەلەدى. بارلىعى ەپيدەميولوگيالىق احۋالعا جانە قاۋىپسىزدىك ماسەلەگە بايلانىستى. ...ءداستۇرلى فورماتقا اۋىسقان سوڭ اۋرۋشاڭدىق كوبەيدى دەگەن پىكىرلەر دە بار. بىراق جاقسىلاپ تالدايتىن بولساق، ءداستۇرلى وقىتۋ جۇيەسىندە اۋرۋ دەڭگەيىنىڭ سونشاما كۇرت وسكەنى بايقالمايدى»، – دەدى مينيستر ايماعامبەتوۆ رەداكتسيا سۇراعىنا.

ونىڭ ايتۋىنشا، وسى وقۋ جىلى باستالعالى 13 مىڭنان استام بالا اۋىرعان. ددسۇ دەرەكقورى مەن ۇلتتىق ستاتيستيكادا قازاقستاندا پاندەميا كەزىندە ناۋقاستانعاندار سانى 312,5 مىڭنان (كۆي+ 261,5 مىڭ، كۆي- 51 مىڭ) اسقان. ءتىلشىنىڭ كوروناۆيرۋس پەن پنەۆمونياعا شالدىققان وقۋشىلار مەن مۇعالىمدەردىڭ ەسەبى تۋرالى سۇراققا مينيستر «مەكتەپتە يا ءۇي جاعدايىندا جۇقتىرعانىن انىقتاۋ مينيسترلىك قۇزىرەتىنە كىرمەيدى» دەدى.

– مۇعالىمدەردى وزىنە ءتان ەمەس جۇمىسقا تارتپاۋىمىز كەرەك دەيمىز، مەكتەپ ءار بالاعا كۇندەلىكتى حابارلاسا المايدى. بالانىڭ جرۆي نەمەسە كوروناۆيرۋسقا شالدىققانىن ناقتى انىقتاپ، كۇندەلىكتى بەلگىلەپ وتىرۋ مەكتەپ پەداگوگتارىنىڭ قۇزىرەتىنە كىرمەيدى. بىزدىڭشە، بۇل دۇرىس ەمەس. سوندىقتان دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ دەرەگىنە سۇيەنەمىز. ...مۇعالىمدەر مۇنى ارنايى ەسەپ رەتىندە جۇگىزبەيدى. بىراق ءبىز ءسىزدىڭ ۇسىنىڭىزعا سايكەس ءتيىستى مينيسترلىكپەن بىرگە جۇمىستانىپ، بۇل اقپاراتتى جيناپ بەرەتىن بولامىز، – دەدى ول.

بۇدان وزگە QT ءتىلشىسى مينيسترلىك باسشىسىنا بيىل كۇزگە جوسپارلانعان ۇلتتىق حالىق ساناعىنا مۇعالىمدەردىڭ قاتىسۋ-قاتىسپاۋىنا بايلانىستى سۇراق قويدى.  ايماعامبەتوۆ جۇمىس «پەداگوگ مارتەبەسى تۋرالى» زاڭ اياسىندا  جۇرگىزىلەتىنىن ءجيى قايتالادى. «زاڭناماعا سايكەس، مۇعالىمدەر بوگدە جۇمىسقا تارتىلماۋى ءتيىس».

– ءبىز الدا بولاتىن ءىس-شاراعا قاتىسپاۋ بويىنشا ءتيىستى جۇمىستى جۇرگىزەمىز. بىزدىڭشە، ساناق بولسىن، باسقا بولسىن، مۇعالىمدەردىڭ قاتىسقانى دۇرىس ەمەس.  ويتكەنى ساناققا ارنايى قارجى بولىنەدى. مۇعالىم ءوزىنىڭ ساباعى مەن فۋنكتسياسىن ورىنداۋى كەرەك، – دەدى.

مينيستر بيىل 10 قاڭتاردا وتكەن پارلامەنتتىك سايلاۋدى ۇيىمداستىرۋ ىسىنە كۇشتەپ تارتىلعان مۇعالىمدەر جايلى بەيحابار ەكەنىن، ماسەلە تەك شاعىم بويىنشا قارالاتىنىن ايتادى.

«قۇقىعى بۇزىلعانى جايلى شاعىم تۇسكەن بويدا دەرەۋ جاۋاپقا تارتامىز. بيىل قاڭتار ايىنان باستاپ بارلىق وڭىردە پەداگوگيكالىق ادەپ جونىندەگى كەڭەستە جۇزدەن اسا لاۋازىمدى تۇلعالار زاڭنامانى بۇزعانى ءۇشىن جاۋاپقا تارتىلدى. ...مۇعالىم جەكە قۇقىقتارى نەگىزىندە ءارتۇرلى ساياسي-الەۋمەتتىك قوزعالىستار مەن پارتيالاردىڭ ءىس-شاراسىنا قاتىسام دەسە، ونىڭ ءوز ەركى. ەگەر ماجبۇرلەپ تارتىلسا، وندا ءتيىستى جۇمىس جۇرگىزىلەدى»، – دەگەن مينيستر سايلاۋدا «قىزمەتى سىڭگەن» مۇعالىمدەردىڭ سانىن ۇسىنا المايتىنىن مالىمدەدى.

اشىق دەرەككوز مالىمەتتەرىنە سۇيەنسەك، قازاقستاندا 7,5 مىڭنان اسا مەكتەپتە 3,3 ملن وقۋشى ءبىلىم الادى. وندا 350 مىڭداي پەداگوگ بار. ەلدەگى ارقانداي ءىرى ساياسي ناۋقاندار، ولاردىڭ قاتارىندا حالىق ساناعى مەن سايلاۋدى ۇيلەستىرۋ پروتسەسىنە ونمىڭداعان مۇعالىمدەر قاتىساتىنى بەلگىلى. بۇعان نارازى مۇعالىمدەر، ازاماتتىق بەلسەندىلەر ۇستازداردى سايلاۋ ىسىنە ارالاستىرماۋ ماسەلەسىن كوپ كوتەرگەن. بىراق وتىز جىلدىق سۋپەر-پرەزيدەنتتىك رەجيمدەگى بيلىك بۇدان ءالى دە باس تارتار ەمەس.

كوپتەگەن فالسيفيكاتسيا ارەكەتىمەن ەستە قالعان بيىلعى سايلاۋدى ەقىۇ ميسسياسىنىڭ «شىنايى باسەكەسىز ءارى دەموكراتيالىق تالاپتارعا قايشى ءوتتى» دەپ باعالاعان. باتىس بايقاۋشىلارى وسى ۋاقىتقا دەيىن قازاقستاندا وتكەن سايلاۋدىڭ بىردە-ءبىرى «دەموكراتيا تالاپتارىنا ساي وتپەگەنىني ايتادى.

"The Qazaq Times"