سەيسەنبىدە، 39 ەلدىڭ بۇۇ-داعى ديپلوماتتارى قىتاي ۇكىمەتى شىڭجاڭداعى از ساندى ۇلتتارعا جاساپ جاتقان قىسىمىن ايىپتادى. بۇنداي اۋقىمدى قارسىلىققا بەيجىڭ تارابى اشۋلى جاۋاپ قايتاردى، ءارى نارازىلىقتىڭ ارتىندا امەريكا قۇراما شتاتتارى تۇرعانىن ايتىپ شاعىندى.

39 ەلدىڭ اتىنان سويلەگەن گەرمانيانىڭ بۇۇ جانىنداعى تۇراقتى وكىلى كريستوف حەيزگەن بولدى. ول بۇۇ باس اسسامبلەياسىنداعى الەۋمەتتىك، گۋمانيتارلىق جانە مادەني ماسەلەلەردى تالقىعا سالعان ءۇشىنشى سەكتسياسىندا قىتايدىڭ شىڭجاڭ مەن تيبەت جەرىندەگى ەتنيكالىق جانە ءدىني ازشىلىقتارعا جاساعان قىسىمىن سىنعا الدى. «ءبىز قىتايدى ادام قۇقىقتارىن قۇرمەتتەۋگە، اسىرەسە شىڭجاڭ مەن تيبەت اۆتونومياسىنداعى ەتينيكالىق جانە ءدىني ازشىلىقتاردىڭ قۇقىعىن قۇرمەتتەۋگە شاقىرامىز»، – دەدى كريستوف حەيزگەن سوزىندە.

گەرمانيا وكىلى شىڭجاڭدا ادام قۇقىقتارىنىڭ بۇزىلۋى تۋرالى مالىمەتتەردىڭ جيىلەگەنىنە الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى. «شىڭجاڭدا ءدىني نانىم-سەنىم مەن ۇلتتىق سالت-ساناعا، ءجۇرىپ-تۇرۋ ەركىندىگىنە قاتاڭ شەكتەۋلەر بار. كەڭ اۋقىمدى قاداعالاۋلار ۇيعىر جانە وزگەدە از ساندى ۇلتتاردى نىساناعا الۋدا. ءماجبۇرلى ەڭبەكتەن تىس، ستەريليزاتسيا جانە جۇكتىلىكتى باقىلاۋعا الۋ سىندى ورەسكەل جاعدايلار كوبەيۋدە»، – دەدى حەيزگەن سوزىندە.

باس اسسامبلەيانىڭ وتىرىسىنان كەيىنگى ءباسپاسوز جيىنىندا كريستوف حەيزگەن بەيجىڭدى شىڭجاڭ مەن تيبەت جەرىندەگى لاگەرلەردى جابۋعا شاقىردى. بىلتىر شىڭجاڭ ماسەلەسىنە الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ، بەيجىڭدى از ساندى ۇلتتارعا قىسىمدى توقتاتۋعا شاقىرعان ەلدەر سانى 23 بولسا، بيىل ەكى ەسەگە جۋىق كوبەيگەن. گەرمانيا وكىلى بەيجىڭگە بۇنى «ايقىن بەلگى» دەپ ەسكەرتتى. «بەيجىڭنىڭ شىڭجاڭعا دەگەن ساياساتى بارعان سايىن نازار اۋدارتىپ، الەمنىڭ الاڭداۋشىلىعىن تۋدىرۋدا. مەن اتاپ وتكەن ساندار ماقساتتى تۇردە سانداردى زورايتىپ كورسەتۋ ەمەس، 39 ەل قىتايعا الدىن الا سيگنال جولدادى دەسە دە بولادى. بۇل سيگنال ارقىلى ءبىز قىتايدى شىڭجاڭداعى لاگەرلەردى جابۋعا، مەشىتتەر مەن ءدىني ورىنداردى بۇزۋدى توقتاتۋعا، ءماجبۇرلى ەڭبەكتى توقتاتۋدى جانە بوسانۋدى كۇشپەن باسقارۋدى توقتاتۋعا تالاپ ەتەمىز»، – دەدى.

گەرمانيامەن قاتار بريتان وكىلى دە قىتايدى تاۋەلسىز حالىقارالىق كوميسسيانىڭ شىڭجاڭعا بارۋىن قابىلداۋدى سۇراعان. بۇعان قوسا ءباسپاسوز جيىنى كەزىندە قىتايدىڭ 30 ماۋسىمدا قابىلداعان داۋلى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك تۋرالى جاڭا زاڭى دا سىنعا الىندى. بريتان وكىلى بۇل زاڭ گونكونگتىڭ اۆتونوميا قۇقىعىن شەكتەپ، قالا تۇرعىندارىنىڭ نارازىلىعىن باسىپ-جانشۋعا مۇمكىندىك بەردى دەپ ايىپتادى.

“The Qazaq Times”