سوڭعى ۋاقىتتارى قازاقستانداعى تىركەلگەن جالعىز وپپوزيتسيالىق جسدپ "اقيقات" پارتياسى ماڭىندا بولىپ جاتقان داۋعا بايلانىستى بۇگىن ءبىز پارتيانىڭ ەكس-توراعاسى ەرمۇرات باپيمەن سۇحباتتاسۋدى ءجون كوردىك. ايتا كەتەتىن ءبىر جايت، "اقيقاتتىڭ" حV-قۇرىلتايىندا پارتيا مۇشەلەرى توراعا ەرمۇرات ءباپيدى "اكەجان قاجىگەلدين مەن بەرگەي رىسقاليەۆتىڭ ىرقىنا جىعىلدى" دەگەن سىلتاۋمەن ورنىنان الىپ، پارتيادان شىعارعان.
– سونىمەن، ەرمۇرات مىرزا، سىرتتاعى قاجىگەلدين مەن رىسقاليەۆتان اقشا العانىڭىز راس بولدى ما؟
– بالكىم، زامانبەكتى مەن اتىپ كەتكەن شىعارمىن؟ التىنبەكتى مەن ءولتىردى دەگەنگە دە سەنىپ قالۋىڭىز مۇمكىن بە؟ تىلدە سۇيەك جوق – اسىرەسە قازاقتىڭ...
– جوق، دەگەنمەن پارتيالاستارىڭىز ءسىزدى شەتەلدەن اقشا الدى دەپ ايىپتادى عوي...
– بىرىنشىدەن، مەن بۇگىندە ولاردىڭ پارتيالاستارى ەمەسپىن! شىنىمدى ايتسام، ونداي بىلىقپەن بىقسىعان ورتانىڭ اتاۋسىز ايىبىنىڭ ارقاسىندا تازالانىپ شىققانىما قۋانامىن. بۇعان دەيىن قوعامدا ماعان«ەسكى وپپوزيتسيا»، «قوسانوۆشىل جاڭا قازاقستاننىڭ وكىلى»، «بيلىكتىڭ ىرقىنداعى پارتيانىڭ توراعاسى»، ت.ت. جاماۋلار جاسقالىپ، پارتياعا كەلگەن شىن نيەتىمە سەنىمسىزدىك بولعان ەدى عوي. ەندى مەن اپپاراتشىل بيۋروكراتيالىق باتپاقتان «شايىلىپ»، «جۋىلىپ» شىقتىم. سەبەبى ءسىز ايتقان «پارتيالاستارىمنىڭ» كەرىتارپالىعى مەن ازاماتتىق قوعامدى، ميلليونداعان نارازىلار ارمياسىن جسدپ-عا تارتۋعا دەگەن تالپىنىسىما كەسەكولدەنەڭ بولۋى – مەنىڭ نيەتىمنىڭ ادال بولعانىن ەل الدىندا وزدەرى دالەلدەپ بەردى. ماعان دەگەن سەنىمىندە سەلكەم بار ەل-جۇرتتىق الدىندا اقتاپ بەرگەندەرىن وزدەرى دە اڭعارماي قالدى. بۇنى ساياسي توپاستىق دەمەگەندە – نە دەيمىز؟
– ءجون دەلىك، ال ەكىنشىدەن نە ايتپاق ەدىڭىز؟
– ەكىنشىدەن اكەجان قاجىگەلدين دە، بەرگەي رىسقاليەۆ تا ەلگە دەگەن، ەلدىڭ وزگەرىسىنە دەگەن ىقىلاستارى تەرىس ادامدار ەمەس. ولار – قازاقستاننىڭ ازاماتتىعىنان شىقپاعان، ەرىكسىز ايداۋ مەن قۋعىنعا ءماجبۇر بولعان جىگىتتەر. شەتەلدىك ماشكەۆيچ ساياسي پارتيالار مەن «تاۋەلسىز» اتاۋى بار نازارباەۆشىل گازەتتەردى قارجىلاندىرىپ جاتقاندا قىڭق ەتپەگەن بيلىك بۇل ەكەۋىن جاۋ كورە قالعان ەكەن! ولاردىڭ «كىناراتى» – بىرەۋ-اق: نازارباەۆتىق جەكە دارا بيلىككە قارسى شىقتى...
-قاجىگەلدين قارسى شىققان شىعار، ال بەرگەي رىسقاليەۆتى قوعام ولاي باعالاي المايدى. جاڭاوزەنگە قاتىسى بار دەگەن قاۋەسەت تە تەگىن بولماسا كەرەك...
-ءيا، اتىراۋ وبلىسى بولماسا، ەلدىڭ باسقا ايماقتارىندا رىسقاليەۆقا دەگەن كوزقاراس الا-قۇلا ەكەنىن بىلەم. بۇل ەندى كىمنىڭ قالاي ناسيحاتتاۋىنا بايلانىستى جاعداي: بيلىك ونى قىلمسكەر دەپ، سىرتتاي سوتتادى، ال رىسقاليەۆ ءوزىنىڭ شەتەلگە قاشىپ كەتۋ سەبەبىن ساياسيلاندىرا المادى. ەسى دۇرىس ادام ەلدەن بەزىپ نەسى بار؟
-دەگەنمەن ءسىز «اقشا الۋ-الماۋ» ماسەلەسىنەن اۋىتقىپ كەتتىڭىز...
-اقشا السام، جاعداي مىناداي پارتيالىق توڭكەرىسكە دەيىن ۋشىعار ما ەدى؟ ەگەر مەندە اقشا بولعاندا، «توڭكەرىسشىلەردىڭ» تاڭدايلارىنا «سىرتتان العان» قارجىمدى تامىزىپ تۇرعاندا، بۇل بيۋروكراتتار ماعان قارسى شىعۋعا قاۋھارسىز بولار ەدى. ولار مەنىڭ الاقانىمنان جەم شوقۋعا دانىگەر ەدى.
بىراق مەن ەكى جاعدايدان ادامىن: بىرىنشىدەن، ەركىن ويلى ورتاداعى، دەموكراتيالىق ءدىڭى بار ادامدى اقشاعا بايلاۋعا قارسىمىن، بويىمدا ونداي وعاش ادەت جوق; ەكىنشىدەن، ول ەكى ازاماتتان قىرۋار قارجى تۇگىلى، تەسىك تيىن العان جوقپىن. السام – پارتيانىڭ وبلىستىق فيليالدارىن ەندىگى تولىقتاي اۋىستىرىپ، توعىشار توپتى پارتيادان بىقپىرت تيگەندەي قۋىپ، ۇيىمدى الاستاپ ۇلگىرەر ەدىم.
– سوزىڭىزگە قاراعاندا، ءسىزدىڭ دە قۋعىن سالۋعا قادەتىڭىز بار سياقتى...
– سۇراعىڭىزدىڭ توركىنىن ءتۇسىندىم... بىراق، قۇيمىشاقتارى پارتيالىق كرەسلوعا ون جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى جابىسىپ قالعان، ماڭايلارىنا قوعامنىڭ باسقا وكىلدەرىن جولاتۋعا قۇلقى جوق پارتوكراتتاردى تىرقىراتىپ قۋماعاندا، ماڭدايلارىنان سيپاۋىم كەرەك پە ەدى؟! بۇلاردىڭ ماعان تاققان تاعى ءبىر جالاڭ جالاسى – «پارتياعا تۇسىنىكسىز ادامداردى اكەلىپ جاتىر»، «پريۆوديت نەپونياتنىح ليۋدەي» دەگەن بىلجىراق بولدى.
كوكەم-اۋ، سوڭعى پرەزيدەنتتىك سايلاۋدا قوعامدى قوپارىپ تاستاي جازداعان باقىلاۋشىلار قانداي «تۇسىنىكسىز ادامدار» بولۋى مۇمكىن؟! نەمەسە، ەلگە جاڭا پروتەستىك ترەند اكەلگەن،قارسىلىق قوزعالىسىنا تىڭ ديناميكا بەرگەن «ويان، قازاقستان» قوزعالىسىن نەمەسە تاۋەلسىز پارتيا قۇرامىز دەپ ۇران سالعان استاناداعى «رەسپۋبليكا» جاستار بىرلەستىگىن ولسەم دە «تۇسىنىكسىز ادامدار» قاتارىنا قوسا المايمىن.
ساياسي ۇيىمنىڭ جەتەكشىسى رەتىندەگى مەنىڭ باستى ماقساتىم – پارتيانى وسى جاڭا تولقىنعا، قازاقستاندىق قوعامعا قوسىپ، ەلدەگى قارسىلىق قوزعالىستارىن تۇتاستىرۋ ارقىلى پارلامەنتتىك سايلاۋعا بىرلەسىپ جانە بيلىكپەن تەكە-تىرەس جاعدايىندا بارۋ بولدى. مەن پارتيا ىشىندە بيلىكپەن ەشقانداي ساياسي ىمىراعا بارماۋدى، اقوردانىڭ ارباۋى مەن الداۋىنا تاپ بولماۋدى تالاپ ەتتىم. ال كەشە وتكەن ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا توڭكەرىسشىلەر: «بيلىك شاقىرسا، ءبىز توقاەۆتىڭ كەلىسىم كەڭەسىنە بارامىز» دەپ وتىر. بۇل دەگەنىڭىز بيلىكتىڭ ويىن شارتىنا كونۋ، سولاردىڭ الاڭىندا تاعى ءبىر ساياسي سپەكتاكل قويۋ دەگەن ءسوز. بۇل سايقىمازاقتىڭ استارلى ءمانى – قازاقتى الدارقاتۋ، حالىقتى تاعى دا 40 جىل ءشول دالادا شولىركەتىپ، نازارباەۆتىق بيلىكتىڭ عۇمىرىن مەيىلىنشە سوزا تۇسۋگە جاردەم جاساۋ دەگەن ءسوز. مەن بۇعان كەلىسە المايمىن! ال سونداي كەلىسىمگە بارىپ، بيلىكپەن بىرگە ويناۋعا، نازارباەۆتان ابدەن مەزى بولعان حالىقتىڭ سەنىمىندە ويناقتاۋعا قۇشتار «زاگوۆورشىلار» مەنى توراعالىقتان عانا ەمەس، پارتيادان شىعارىپ تىندى.
– بالكىم، پارتيانىڭ ءسىرسىپ قالعان سەركەلەرى جانبولات مامايدى ءسىزدىڭ توراعالىققا ۇسىنۋىڭىزعا قارسى بولىپ، توڭكەرىس جاساۋعا ءماجبۇر بولعان شىعار، مۇنداي پىكىرگە جول بەرە الاسىز با؟
– مۇمكىن! بىراق ولاردا جانبولاتتى سايلاماي قويۋ مۇمكىندىگى بولدى عوي: ول ءۇشىن توڭكەرىس جاساپ، پارتيانى قوعام الدىندا ماسقارا قىلۋدىڭ قاجەتى قانشا ەدى؟!ولاردىڭ ءۇشىنشى ءبىر كۇشتىڭ بىرىمەن سەپاراتشىل، جىكشىل ارەكەتكە بارۋىندا باسقا سەبەپ بار. ەگەر پارتيا سيەزى مەن ويلاستىرعانداي جوسپاردا وتكەن جاعدايدا، ازاماتتىق قوعامنىڭ وكىلى رەتىندە جانە ەكى رەت ناقاق سوتتالعانى بار – جانبولاتتىڭ فيگۋراسى پارتيا ءۇشىن ۇلكەن رەبرەندينگ بولار ەدى.
نەگىزىندە مەن سيەزد باستالعانعا دەيىن جانبولاتتى توراعالىققا ۇسىنۋ «جوباسىن» ساياسي كەڭەس مۇشەلەرىنەن دە، دەلەگاتتاردان دا جاسىرىپ كەلدىم. سەبەبى – وپپوزيتسيالىق الاڭدا ءجۇرىپ، قاۋىپسىزدىكتى ەلەڭ قىلماۋدىڭ كەسىرىنەن جۇزەگە اسپاي قالعان تالاي تاريحتى باستان كەشكەم... ونىڭ ۇستىنە، جانبولات سوتتى بولعاننان كەيىن – الداعى قاراشا ايىنا دەيىن باس بوستاندىعى «پروباتسيا» دەپ اتالاتىن شەكتەۋدە جۇرگەن ازامات. «جانبولاتتىڭ جوباسى» اتىشۋلى «كنب»-نىڭ قۇلاعىنا جەتسە، «كۋيس» ونى قايتادان تۇرمەگە تىعۋى مۇمكىن ەدى. ال ەگەر ول توراعالىققا سايلانىپ كەتكەن جاعدايدا، بۇل ارەكەت ساياسي استار الار ەدى دە، ونى قاماۋعا الۋدىڭ مۇمكىندىگى «نولگە» تەڭەلەر ەدى.
– دەگەنمەن، ءسىزدىڭ ءوزىڭىز دە پارتيا ءۇشىن رەبرەندينگ ەدىڭىز عوي: سايلانعانىڭىزعا بەس-اق اي بولدى، تانىمال جۋرناليست رەتىندەگى اتاعىڭىز ەلگە ءمالىم، كلاندىق توپتاردا بولعان جوقسىز. «جانبولاتتىڭ جوباسى» ءسىز ءۇشىن قانشالىقتى قاجەت بولدى؟
– مەن ءۇشىن ەمەس، پارتيا ءۇشىن اۋاداي قاجەت ەدى. بىرىنشىدەن، سوڭعى سايلاۋعا بويكوت جاريالاعان سوڭ، ونىسىز دا بۇعان دەيىن ۇيقىدا جاتقان پارتيانىڭ رەيتينگى پلينتۋستان تومەن ءتۇسىپ كەتتى.ونىڭ ۇستىنە، سايلاۋعا دەيىنگى جانە ودان كەيىنگى قازاقستان سياقتى، مەنىڭ ساياسي جەتەكشىلىك ءيميدجىم دە وزگەرىسكە ۇشىرادى: كوپشىلىك حالىق وزگەرىس ءۇشىن سايلاۋعا بارعان كەزدە، مەن «بايكوتشىل» پارتيانىڭ توراعاسى بولىپ شىقتىم.
ەكىنشىدەن، سايلاۋدان سوڭ ەلدە جاڭا جانە جاس تولقىن پايدا بولدى. ءبىز قالاساق تا، قالاماساق تا، قوعامداعى قارسىلىق قوزعالىستىڭ قازىرگى گەنەراتورى – جاستار. ولارمەن مەنەن گورى، سول ۇرپاقتىڭ وكىلى جانبولاتتىڭ ارىپتەس بولعانى الدەقايدا ۇتىمدى. جاستار ءبىر-بىرىنە تۇسىنىكتى ترەندتتە سويلەسە الادى.
– ەندەشە، بۇل پارتيالىق توڭكەرىستىڭ ارتىندا كىمدەر تۇرۋى مۇمكىن؟
– بۇل جەردە قاتتى ويلانۋدىڭ قاجەتى شامالى: بىرىنشىدەن، قالاي دەسەك تە، پارتياسىن قۇيتىرقى قويىلىمعا قاتىستىرۋعا قارسى شىعارعا توراعانى ىعىستىرۋعا البەتتە بيلىك مۇددەلى. بۇعان بيلىك ەكىگە جارعان «اق جول» مەن «ناعىز اقجولدىڭ» نەمەسە سەرىكبولسىن ءابدىلدين اعامىزدىڭ ناعىز كوممۋنيستەرىنە قوسانجارلانعان كوسارەۆتىك «حالىقشىل» كوممۋنيستەر پارتياسىنىڭ ساياسي تاعدىرى كۋا. بارلىعى باستان كەشكەن جاعداي.
ەكىنشىدەن، بۇل توڭكەرىستىڭ ارتىندا بيلىكپەن ىمىراعا بارعان الدەبىر كلاندىق-وليگارحيالىق توپ بولۋى مۇمكىن. بۇل توپ جسدپ-نى بيلىكتىڭ الدىنا جىعىپ بەرگەنى ءۇشىن، بۇگىندە نازارباەۆ وتىرعان «كىتاپحانادان» ساياسي-قارجىلىق بونۋس الۋى دا عاجاپ ەمەس. ءدال وسىنداي، بىراق توقاەۆتىڭ ۇكىمەتىنە ءوش نەمەسە نازارباەۆتىڭ رەجيمىندە ەسەسى كەتكەن توپ ساياسي كەك الۋ ماقساتىمەن جىكشىلدەرمەن ىمىرا جاساسىپ، پارتيانى سىرتتان ساتىپ الۋى مۇمكىن.
– ەرەكە، قالاي ويلايسىز، ونداي كلاندىق نەمەسە ءسىز ايتقان سوڭعى «وشپەندىلەر» توبى سىزگە شىقتى ما، شىقسا – ولار سىزبەن نەگە ءتىل تابىسا المادى؟
– جاقسى سۇراق ەكەن... ءيا، ماعان مۇنداي ەكى توپتىڭ وكىلدەرى شىقتى. ءبىرىنشىسىنىڭ – بيلىكپەن ىمىرا جاساسىپ، پارلامەنتتەن پەرۋاشەۆتىق «اق جول» سياقتى 7-8 ورىن الۋعا نيەتى بار ەكەن. ياعني، بۇلارعا حالىقتىق مۇددە ماڭىزدى بولمادى، باستىسى – بيلىكتىڭ توڭىرەگىندە «سۆادەبنىي گەنەرال» بولىپ ءجۇرۋ عانا. ولار نازارباەۆتىق رەجيمنىڭ ماڭگىلىك جۇيەسىن، زاماننىڭ ەشقاشان وزگەرمەيتىنىن مويىنداعان مەرەزدەر. بۇلار حالىقتىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن سىرتتاي جوقتاعان سىڭاي تانىتىپ، ال ىشتەي – بيلىكپەن بىتە قايناسۋعا نيەتتى ارتيستەر. مەن سوڭعى شيرەك عاسىرعا جۋىق ۋاقىتتا مۇنداي «ونەردى» مەڭگەرە الماعان اداممىن...
ەكىنشىلەرى – بيلىكتەگى ۇلەسى مەن ويىپ العان ورىنىنان ايىرىلعان اقشالىلار توبى. انىعىندا – بۇلار ازاماتتىق قوعامعا ءبىرشاما جاقىن، حالىقتى نارازىلىققا يتەرمەلەۋگە بەيىم توپ. بۇلارمەن ورتاق مۇددە ءۇشىن ىمىرا جاساۋعا بولار ەدى، بىراق ولاردىڭ قانىنا مەنشىكشىل (سوبستۆەننيك), قوجايىندىق قاسيەت ءسىڭىپ قالعان. ەگەر سەنسەڭىز، مەن قوجايىنعا قىزمەت قىلا المايمىن. مەنىڭ تانىمىمدا قوجايىن – قوعام بولۋى ءتيىس. ال ءوزىن پارتيانىڭ مەنشىك يەسى قىلعىسى كەلگەندەر ازاماتتىق قوعامنىڭ ىعىنا جىعىلىپ، «ۇيقىداعى اكتسيونەر» بولۋى ءتيىس.
– ءتىپتى قالاي بولعاندا دا، قوعامنىڭ ورتاق مۇددەسى ءۇشىن بۇل توپپەن ءتىل تابىسۋدىڭ ابەستىگى بولماس ەدى عوي... «ساياسات دەگەن – كەلىسىمگە كەلۋ ونەرى» دەگەن ءسوز بار...
– جەمە-جەمگە كەلگەندە، بۇل توپ ازاماتتىق قوعامنىڭ ەرىك-جىگەرىن ءوز ىرقىنا كوندىرۋگە، كلاندىق مۇددەسىن حالىقتىق مۇراتتاردان جوعارى قويۋعا، پارلامەنتتىك مانداتتى ءوز ادامدارىنا تاراتىپ بەرۋگە پەيىلدى. ارينە، ەگەر بۇل توپ كوزگە كورىنبەي، «ۇيقىدا جاتا تۇرۋدى» قالاعان جاعدايدا، مەن ولارمەن كومپروميسكە بارۋعا دايىن ەدىم.
بىراق جوعارىدا اتالعان ەكى توپ تا مەنى قولشوقپار ەتىپ، پارتيالىق قىزمەتكە ءوز دەگەندەرىن وتكىزىپ، قوعامدا قالىپتاسقان جاعدايدى ءوز ىرىقتارىنا پايدالانعىسى كەلدى. ال 60-قا كەلگەن مەن بىرەۋدىڭ قولشوقپارى بولاتىن جاستان ءوتىپ كەتكەم. جەتەكشىلىك قۇرامىندا ازاماتتىق قوعام وكىلدەرى بار پارتيامەن ساناسپاۋ – مەن ءۇشىن ساناعا سيىسپايتىن جاعداي. سوندىقتان مەن پارتيانى الدەبىر كلاندىق توپتىڭ يەلىگىنە جىعىپ بەرۋگە قارسى بولدىم.
بىراق، اسىرەسە ەكىنشى توپتىڭ وكىلدەرىمەن ات قۇيرىعىن كەسىسكەن جوق ەدىم. مەن ولارعا پارتيانىڭ بىرنەشە ارىپتەسىنىڭ بىرەۋى بولۋدى ۇسىندىم. ولار ويلانىپ، مەن مويىنسۇنباي جۇرگەندە، پارتيالىق توڭكەرىسكە كەز كەلدىك...
– ياعني، ءسىز بۇل توڭكەرىستىڭ سىرتىندا وسى ەكى توپتىڭ ءبىرى تۇر دەپ ويلايسىز با؟
– ابدەن مۇمكىن. بىراق بۇل مەنىڭ بولجامىم عانا. قالاي بولعاندا دا، مەن بيلىكتىڭ نەمەسە سول ماڭداعى كلاندىق توپتاردىڭ ارەكەتىن جوققا شىعارمايمىن.
– مىسالى ءۇشىن، ناقتى قانداي كلاندى ايتار ەدىڭىز؟
– ولار اقوردا مەن «كىتاپحانانىڭ» توڭىرەگىندە ءورىپ ءجۇر عوي: مىسالى، داريعا نازارباەۆا مەن باۋىرجان بايبەكتىڭ «نۇر وتانعا» باسەكەلەس پارتيانى تۇنشىقتىرۋعا «كەت ءارى ەمەس» توبىن ايتۋعا بولادى. بۇگىندە نازارباەۆتىق بيلىكتى ساقتاۋ مەن ونى بەرىك ۇستاۋدىڭ ءبىر اسپابى – «نۇر وتان» مەن پارلامەنت بولعانى انىق. ولاردىڭ ويىندا جاپپاي حالىقتىق قارسىلىق قوزعالىسىنىڭ مۇمكىندىگىنە سۇيەنگەن جسدپ بيلىك پارتياسىنا ازۋلى قارسىلاس بولىپ، پارلامەنتتىك سايلاۋدا «بۇلىك» شىعارۋى مۇمكىن. بۇنى تاعى دا سوڭعى سايلاۋدا ەلدەگى وزگەرىستى قالاعان حالىقتىڭ قۇشتارلىعىنان بايقاۋعا بولادى. مەن وتكەن سيەزدە دەلەگاتتارعا وسى مۇمكىندىككە يەك ارتۋدى پارتيانىڭ باستى قارۋى ەتۋدى ۇسىنعىم كەلگەن...
سول سياقتى، كارىم ءماسىموۆ پەن بولات وتەمۇراتوۆتىڭ نەمەسە «تيمۋر جانە ونىڭ كومانداسىن» اتاۋعا بولادى. بۇلاردىڭ ءبارى پوستنازارباەۆتىق كەزەڭدە «ستاتۋس-كۆو» جاعدايدى ساقتاپ قالعىسى كەلەدى، پارلامەنتتەگى پارتيا ولار ءۇشىن زەڭبىرەكتىڭ باستى كاليبرى سانالاتىنى انىق. سوندىقتان وسىنداي نەمەسە جوعارىدا اتالعان كلاندىق توپتاردىڭ ءبىرى جاس جىگىتتەردى الداپ سوعىپ، پارتيانى سىرتتان «ساتىپ الۋى» ابدەن مۇمكىن.
ارينە حالىقپەن بىتە قايناسۋعا ۇمتىلعان پارتيانى مۇددەلى توپتىڭ ءبىرى يەمدەنىپ كەتۋى – ءبىر ماسەلە، ال «اقيقات» اتى بار قوعامشىل ۇيىمدى استىرتىن ىمىرامەن ساتىپ جىبەرۋ – بۇل باسقا – سوراقى ماسەلە. سەبەبى – حالىققا اسا قاجەت جالعىز وپپوزيتسيالىق پارتيا قولدى بولدى. سوندىقتان دا مەن «اقيقاتتى» حالىق جاۋلارى، پارتوكراتتار ساتىپ كەتتى دەپ ەسەپتەيمىن. بۇل ارادا وتكەن عاسىردىڭ 20-30-جىلدارعى ەل-جۇرت ءۇشىن ءشايىت بولعان «حالىق جاۋلارىنان» بۇلار ساداعا كەتسىن! ولار – «حالىق جاۋى» دەپ، تىرناقشانىڭ ىشىندە اتالاتىن، ال بۇلار تىرناقشادان دا، ار-وجداننان دا تىرداي!
– ايتپاقشى، پارتيانىڭ «اقيقات» اتاۋى مەملەكەتتىك تىركەۋگە الىنبادى دەگەن حابار بولىپ ەدى عوي...
– ءيا، بەسىكتەگى بالا سەنبەيتىن سىلتاۋمەن ادىلەت مينيسترلىگى رەبرەندينگ اتاۋدى تىركەۋدەن باس تارتقانى راس. ەلدە «جەلتوقسان اقيقاتى» دەگەن قوعامدىق بىرلەستىك بار، سوندىقتان ۇقساس اتاۋدى ەكى ۇيىمنىڭ يەمدەنۋنە بولمايدى دەپتى «ادىلەتشىل» مينيسترلىك. بىرىنشىدەن، «جەلتوقسان اقيقاتى» – قوعامدىق بىرلەستىك، ال «جسدپ – ساياسي پارتيا. نەگە وندا «نۇر-سۇلتان» نەمەسە «نۇر» اتاۋلارىن كورىنگەن تەسىككە تىقپالاۋعا رۇقسات ەتىلەدى دە، ءبىزدىڭ پارتياعا تيىم سالادى؟
بىراق مەن پارتيانىڭ استانالىق فيليالى مەن ونىڭ زاڭگەرىنە بۇل نەگىزسىز باس تارتۋدى سوتقا بەرۋدى تاپسىرعان ەدىم، بىراق بۇلىكشىل توپ توراعانىڭ بۇيرىعىن تۇلكى بۇلاڭعا سالىپ، كۇنى بۇگىنگە دەيىن سوت پروتسەسىن باستاۋدى شەگەرىپ كەلدى. ول – ما، وسى سيەزدە ولار: «بىزگە «اقيقات» قاجەت ەمەس، پارتيانىڭ بۇرىنعى اتاۋىمەن – «جسدپ» بولىپ قالۋىمىز كەرەك» دەپ، ءتىپتى قاراپايىم رەبرەندينگ جاساۋعا دا قۇلىقتى بولماي شىقتى.
– ال ەندى «اسكەرسىز قالعان گەنەرال» رەتىندە نە ارەكەت قىلماق نيەتىڭىز بار؟ توڭكەرىسشىلەرگە قارسى ارەكەت جاسايسىز با، جوق الدە باسقا سالعانعا كونەسىز بە؟
– جوعارىدا ايتتىم عوي: وسى «زاگوۆوردىڭ» ناتيجەسىندە مەن ءوزىمنىڭ بيلىكتىك جوبا ەمەس ەكەنىمدى دالەلدەپ شىقتىم دەپ. مەن پارتيانى حالىقتىق قوعامعا اپارعىم كەلدى، ال توڭكەرىسشىلەر بۇعان قارسى شىقتى. ءبىتتى – وسىمەن-اق كىمنىڭ پارتيالىق رەفورما جاعىندا، كىمنىڭ – ونى قالامايتىنى انىقتالدى.
بىراق «باسقا سالعانعا كونۋ» مەن ءۇشىن قولايلى بولعانىمەن، قوعامنىڭ وپپوزيتسيالىق پارتياسىز قالعانى مەنىڭ جانىمدى جەيدى. مەن الدەكىمدەردىڭ ويىنا سايكەس، «پارتيانى قۇرتقان» ادام بولعىم كەلمەيدى. سوندىقتان مەن ءۇشىن ءبىر شايقاس جەڭىلىسپەن اياقتالسا دا، تۇتاس سوعىس ءالى بىتكەن جوق. بۇل ورايداعى وي-جورالعىلارىمدى ازىرگە بۇگە تۇرايىن.
– اعا، ال ەگەر راحىمجانوۆ پەن سامبەتبايدىڭ جەتەگىمەن بيلىك جاعىنا شىعىپ كەتكەن پارتياعا قوعام تاراپىنان سەنىمسىزدىك كۇشەيگەنىن ەسكەرىپ، بۇلىكشىلەر اقىرى اقىلعا كەلىپ، ءسىزدى ارىپتەستىككە شاقىرا قالسا، ولارعا جاۋابىڭىز قانداي بولار ەدى؟
– جوق، بۇل ورايداعى شەشىمدى ەكەۋى ەمەس، ولاردى جەتەگىنە العان توپ قانا جاساي الادى: اسحات پەن تازابەك – بۇل شاحمات پارتياسىندا بيگە شىعا المايتىن پەشكالار. ەگەر ولار وزدەرىنىڭ باس ءجىبىن الدەكىمنىڭ بايلاۋىنا بەرمەگەن جاعدايدا، مۇنداي وزبىر ارەكەتكە باراماۋى كەرەك ەدى.
ەڭ قىزىعى – بۇل ەكەۋى دە، ساياسي كەڭەستىڭ باسقا مۇشەلەرى دە، سيەزگە دەيىن ماعان قانداي دا سىن ايتىپ، جۇمىستاعى كەمشىلىگىمدى بىردە-ءبىر رەت بەتىمە باسىپ كورمەگەن. مەن ولارعا ءاردايىم اشىق بولدىم: ءتىپتى، جاسىراتىنى جوق، ءبىر داستارحاننىڭ باسىندا بىرگە وتىرىپ، سىرا ىشكەن كۇندەرىمىز دە بولدى. مەنىڭ ىشكى-سىرتقى دۇنيەم اشىق، جولداسقا ادال جانە بۇكپەسىز اداممىن. ولاردىڭ ماعان الدەبىر كىنا تاعار مۇمكىندىكتەرى جەتكىلىكتى بولدى. ءتىپتى، سيەزدەن ءبىر كۇن بۇرىن، جانبولات ەكەۋىمىز ولاردى تاماققا شاقىرىپ، ەرتەڭگى جاۋاپتى جيىننىڭ بولاشاق ءجون-جوسىعىن تالقىلادىق...
– قالاي سوندا، ولار ءسىزدىڭ اسىڭىزدى ءىشىپ، اياعىڭىزدى اقتارىپ كەتكەنى مە؟
– سولاي بولدى... ماسەلەن، مەن بىرەۋگە نارازى بولسام، «جەڭ ىشىندە جۇدىرىق جاسىرىپ» جۇرگەندەي جاعدايىم بولسا، ونىڭ داستارحانىنا بارماۋدىڭ سىپايى امالىن تابار ەدىم. ال سەنىڭ تاماعىڭنان تاتىپ، شاپالاقپەن تارتىپ كەتۋ – قازاقشالاپ ايتقاندا، بۇل ناعىز يتتىك پەن ارامدىقتىڭ بەلگىسى دەپ بىلەم. سول سەبەپتى دە مەن تۋ سىرتىمنان جانە استىرتىن توڭكەرىس جاساعان ساتقىندىقتى كەشىرە المايمىن. بۇل كەز-كەلگەن ادامنىڭ بويىندا دا، ويىندا دا بولاتىن نامىس دەپ بىلەم.
-قىسقاسى – ءسىز ەندى ولارمەن مامىلەگە بارا المايسىز با؟
-ارينە! ساتقىندىقتى قالاي كەشىرۋگە بولادى؟! مەن ولاردىڭ قولىنا پارتيانىڭ بارلىق ىشكى جۇمىسىن بەرىپ، سونشالىقتى سەنىمدە بولعان ەدىم. سويتكەن ادامدارىم ازاماتتىق سەنىمدى تاپتاپ كەتتى!
ال ءوزىم پارتيالىق سىرتقى جۇمىستارمەن، قوعاممەن قاتىناس ماسەلەلەرىمەن اينالىستىم. مىڭداعان تاۋەلسىز باقىلاۋشىلارمەن مامىلەگە كەلىپ، ولار پارتيانىڭ قۇرامىنا جوڭكىلىپ كىرۋگە دايىن تۇر ەدى. ءبىر جاعىنان بيلىك پارتيا مەن باقىلاۋشىلار ارمياسىنىڭ بىرىگىپ كەتپەۋىنە قارسى وسىنداي ارسىز قام جاساعان شىعار. بۇنى مەن حالىققا قارسى، ەلدىڭ ەرىك-جىگەرىنە قارسى جاسالعان قىلمىس دەپ ەسەپتەيمىن!
دەگەنمەن، ەلدەگى جالعىز وپپوزيتسيالىق پارتيانى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن جانە پارتيانىڭ پلاتفورماسى ارقىلى حالىق وكىلدەرىن پارلامەنتكە جەتكىزەتىن جالعىز «كوپىر» بولعاندىقتان، قوعام مۇددەسى ءۇشىن ءوز امبيتسيام مەن ار-نامىسىمدى قۇرباندىققا شالۋعا بولار ما ەدى دەگەن ويدا جۇرگەنىم دە راس. ەگەر ءبىز ءبىر-بىرىمىزبەن سوتتاسىپ، جاعا جىرتىسىپ جۇرگەندە، پارلامەنتتىك سايلاۋ باستالىپ كەتەتىن بولسا، قۇجاتتارى رەتتەلمەگەن پارتيا سايلاۋ كامپانياسىنان تىس قالۋى ابدەن مۇمكىن. مۇمكىن مۇددەلى توپتار ءبىزدى وسىنداي كيكىلجىڭگە ناقاق ايداپ سالىپ وتىرعان بولار. ەگەر پارتيا سايلاۋ ناۋقانىنا قاتىسۋدان قاعىلاتىن بولسا، جسدپ حالىق الدىندا بۇدان دا وتكەن سوراقى جاعدايعا تاپ بولادى. بۇل ارادا مەنىڭ دە اتىم اتالماي قالمايدى. بۇل وي مەنى قاتتى مازالايدى. مەنىڭ ۋاجىمە ەرگەن قوعام وكىلدەرىن، اسىرەسە تاۋەلسىز باقىلاشىلاردى دا وسى جاعداي قاتتى تولعاندىراتىنىن سەزەمىن...
– ەندەشە، كەرى قايتاتىن «كوپىردى ورتەپ جىبەرگەن» جوقسىز عوي، سولاي ما، ەرەكە؟
– بىلمەيمىن... مەن ءۇشىن وتە قيىن جاعداي... ءبىر جاعىنان قوعام مۇددەسى ءۇشىن ول «كوپىردى» ازىرگە ساقتاي تۇرعىم كەلەدى. ەكىنشىدەن، ازاماتتىق نامىسىمدى پارىقسىز ادامداردىڭ الدىنا جىعىپ بەرە المايمىن. وسى ەكى ويدىڭ تەكە-تىرەسى قينايدى...
بىراق ءبارىن جۋىق كۇندەردىڭ ناتيجەسى كورسەتەدى دەپ ويلايمىن. مەن پارتيانى الدەكىمدەردىڭ الدىنا سالىپ بەرگەن، وزبىرلىققا جولداس بولعان ادامداردىڭ كوزىنە قاراعىم كەلەدى.
– مەيىلىنشە اشىق اڭگىمەڭىز ءۇشىن، راحمەت، ەرەكە!
«پسەۆدو-بايقاۋشى» الدە كاسىبي باقىلاۋشى: رەفەرەندۋمدى كىم باقىلايدى؟
#قاڭتار2022: الماتىدا "اۋەجاي ءىسى" بويىنشا سوت ۇكىمى شىقتى – جۋرناليست، مۇعالىم، جۇرگىزۋشى...
مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى جاسارال قۋانىشالين ومىردەن وزدى
استانادا قالعان جاڭاوزەندىك جۇمىسسىزدار "قازمۇنايگاز" كەلىسسوزدى توقتاتىپ تاستادى دەيدى
فبر پەنتاگوننىڭ قۇپيا قۇجاتتارىنىڭ جاريالانۋىنا قاتىسى بار كۇدىكتىنى قامادى
ەرمۇرات باپي: مەملەكەتتەن جاناشىرلىق كورمەگەن حالىق بيلىككە تاسبۇيرەك بولادى