زور جالعىزدىق
مەن كەيدە ايدا وتىرعان سەكىلدەنەم،
تىم جالعىز،
الىستان جەر كورىنەر…
….سۇيمەگەن، ساعىنباعان، وكىنبەگەن،
ەشقاشان مۇڭايتپاعان جەردەگىلەر.
ەشقاشان جولعا ۇزاق قاراماعان،
ەشكىمدى كۇتپەگەن دە، قوشتاسپاعان.
ەشكىم جوق جۇرەگىمدى جارالاعان،
سەبەبى، ەشكىممەن دە دوستاسپاعام.
كەشكىسىن تەڭىزگە دە تاس اتپاعام،
تاڭەرتەڭ تاۋعا شىعىپ ويلانباعام.
ەشكىمدى ومىرىمنەن بوساتپاعام،
سەبەبى، ەشكىمگە دە بايلانباعام.
ەشقاشان سۇرمەگەندەي كەڭ ءومىردى،
ۋاقىتتان قالماعانمىن، وزباعانمىن.
ەشكىم جوق تىڭدايتۇعىن ولەڭىمدى،
سەبەبى، ەشقاشان دا جازباعانمىن.
كىتابىن ەشتەڭەنىڭ ءجيى اقتارام،
تىڭدايمىن ەشقاشاننىڭ تاسپاسىن دا…
…مەن كەيدە ايدا وتىرعان سياقتانام،
تىم جالعىز…
كولەڭكەم دە جوق قاسىمدا!..
***
ءبىر عاجاپ ءجۇز جىل دا ءبىر جاننان جالىقپاۋ،
جالىقپاۋ – جۇتۋدان دەمىن;
تامىزدىڭ ءتۇنى دە بويجەتىپ قالىپتى-اۋ،
ۇيالشاڭ ويىڭداي سەنىڭ…
ۇيالشاق ويلاردىڭ قۇپياسىن اشار كىم،
كىم كورەر قۇپيا مەڭىن؟..
ويلانىپ تۇر، انە، ون سەگىز جاسار ءتۇن،
ويلانعان ساتىڭدەي سەنىڭ.
ون سەگىز جاسار ءتۇن، و، نەتكەن بالعىن ءتۇن،
و، نەتكەن ەركە ەدى قۇربىڭ؟!
استىندا جازداعى ەڭ سوڭعى جاڭبىردىڭ،
قاسىندا ەڭ سوڭعى گۇلدىڭ،
جۇردىڭدەر قۇستاي بوپ اينالا قالىقتاپ،
مەن دە ءۇنسىز تامسانىپ تۇردىم.
…تامىزدىڭ ءتۇنى دە بويجەتىپ قالىپتى-اۋ،
ون سەگىز جاسىنداي جىردىڭ.
تۇنگى بىردە پەرزەنتحانادا اداسۋ
قاي جەردە جانى ساقتالاتىن حالىقتىڭ،
ءبىلدىم مەن،
پەرزەنتحانادا اداسىپ ءجۇرىپ سونى ۇقتىم.
بۇل ءتۇنى سەزىندىم –
اداسۋ دەگەن – جانىمدى ىزدەۋ ءوزىمنىڭ،
وزگەنىڭ،
حالىقتىڭ،
الەمنىڭ،
ول، بالكىم، جانىن ىزدەۋ مە كوركەم ولەڭنىڭ؟!
اداسىپ ءجۇرىپ بۇل ءتۇنى پەرزەنتحانادا،
ءبىر جويقىن ءدۇمپۋ بولعانداي جۇرەك، سانادا،
ءتۇسىندىم، بۇكىل ءومىرىمنىڭ عاجاپ شىندىعىن،
ەشقاشان ەندى اداسقىم كەلمەيتىندىگىن.
ىزدەۋمەن سۇلەيمەن تاعىن دا،
بابىلدىڭ اسپالى باعىندا،
اداسقىم كەلمەسىن ءوليمپتىڭ تورىندە،
بيلىكتىڭ قاراڭعى دالىزدەرىندە،
ەلدورادونىڭ التىنمەن اپتالعان جولىندا،
كيمەريادان قۇلاعان كەرۋەننىڭ سوڭىندا،
الەكساندريانىڭ كىتاپحاناسىندا دا جوعالعان،
قوسوزەن بويىندا ۋاقىتقا تونالعان،
اداسقىم كەلمەيدى!
اداسقىم كەلەدى
پەرزەنتحانادا،
ءبىر جويقىن ءدۇمپۋ بار جۇرەك پەن سانادا،
ءار ەسىكتى اشقاندا –
اشىلعان جولىقتىم شەكسىز ءبىر اسپانعا،
جولىقتىم بولاشاق رۋحىمەن،
كەلگەن ءبىر جانداي بوپ ىلكىدەن!
اداسقان جانداي بوپ ءبىر بايتاق دالادا –
اداسىپ ءجۇردىم مەن پەرزەنتحانادا،
ءبىر كەزدە تاپتىم دا ەسىگىن بالامنىڭ –
قايتادان جارالدىم!
جارالدىم –
جۇلدىزداي جاپ-جارىق،
قۇدايعا عاشىق بوپ،
الەمگە تاڭ قالىپ!
الماتىعا بارسام مەنى…
الماتىعا بارسام مەنى ەرلان ءجۇنىس قارسى الادى،
كوزدەرىنەن بىلىنەدى قاجىعانى، شارشاعانى.
بالا سىندى قالبالاقتاپ، الىپ-ۇشىپ ءماز بولادى،
قۋانعانى – ءتىپتى مەنى جىلاتا دا جازداعانى.
مەنى كۇتىپ تۇرعان سىندى جىلدار بويى
سول ءبىر ماڭدا،
كوشىپ كەلگەن كەزى مە ەكەن استانا ما،
جامبىلدان با؟!
الاتاۋدان اۋعان بۇلتپەن قالا ىشىندە بىرگە كوشىپ،
شاشتارىنا قۇس ۇيا ساپ، يىعىنا گۇلدەر ءوسىپ
ۇلگەرىپتى!
ۇلگەرىپتى شاتتانىپ تا، شەرلەنىپ تە،
«بالقىبەككە بارمادىق پا،
زەيىپحاندى كورمەدىك پە؟»، –
(دەيدى ماعان، بىلمەي مە ەكەن ولار
كەتىپ قالعاندىعىن،
بىلمەي مە ەكەن اقىندارعا جالعان –
ەكى جالعاندىعىن؟!).
مايحاناعا ەرتىپ بارىپ، ماسايراعان كۇيگە ەنەدى،
«الماتىدا قالام دەيد، ماعان – دەيدى –
ءۇي بەرەدى».
بىلمەي مە ەكەن تالاي جىلدى –
تالاي جىردى كەشكەندىگىن،
كەشكەندىگىن، ءوزىنىڭ دە جەتىسۋعا كوشكەندىگىن؟!
گەگەل مەن بەكوندى ايتىپ،
«وي ءمانىسىن تاپشى» دەيدى،
وقىعانىڭ – جامان ەمەس،
جىر جازعانىڭ – جاقسى دەيمىن.
سۇلۋلاردى ساناپ شىعىپ، «ەڭ سۇلۋىن تاپشى» دەيدى،
سۇلۋلار دا – جامان ەمەس،
سۇيگەن جارىڭ – جاقسى دەيمىن.
اقىنداردى ءتىزىپ بەرىپ، «ەڭ ۇلىسىن تاپشى» دەيدى،
ۇلى اقىندار – جامان ەمەس،
جاس اقىندار – جاقسى دەيمىن.
كوزدەرىمە تىكتەپ قاراپ، كەيىن كۇلىپ جىبەرەدى،
سول كۇلكىدەن ەسكە تۇسەر لەرمونتوۆتىڭ ءبىر ولەڭى…
«ەي، دانىشپان ەرلان ءجۇنىس، ءپالى، عاشىق
ەرلان ءجۇنىس،
قالعان جۇمىس – جامان ەمەس، جاقسى –
دەيمىن – بارعان جۇمىس».
مەن كەتەمىن، ول قالادى، بەيمالىم نە اڭساعانى،
الدەنەگە تامسانادى، الدەنەدەن تومسارادى…
كوزدەرىنەن بىلىنەدى قاجىعانى، شارشاعانى،
الماتىعا بارسام مەنى ەرلان ءجۇنىس
قارسى الادى…
..شىعار
سوناۋ ءبىر تۇستا دالا بار شىعار،
قالا بار شىعار سول ماڭدا،
قامىققان ءبىر جان قاراعان شىعار،
قايتقان ءىزى جوق جولدارعا.
قامىققان سول جان ءبىر قالقا شىعار،
لالاعا ۇقساس سۇلباسى.
جالعىز ءبىر جانعا مۇڭ دا القا شىعار،
ساعىنىش شىعار سىرعاسى.
جالعىزدىق سىرىن جاڭا ۇققان شىعار،
جاداعاي ويدى جۇگەندەپ.
جۇرەگىن، بəلكىم، اۋىرتقان شىعار،
ءبىز سەكىلدى ءبىر جۇگەرمەك.
Əينەگىن كۇنگە اشپاعان شىعار،
سىرت قالعان شىعار توپ شىنار،
سۇيگەن ءبىر ءəنىن قوسپاعان شىعار،
بيگە دە زاۋقى جوق شىعار.
ءۇيىن دە كوپتەن جيماعان شىعار،
سۇپ-سۋىق شىعار بولمەسى،
گۇلدەرگە سۋ دا قۇيماعان شىعار،
سىيلاعان بۇرىن كەلمەسى.
مەن بىلسەم، سولاي،
كەشىپ كور سونى،
بۇل قىستىڭ سىرى - سول جاندا.
...Əيتپەسە، كوكتەم كەشىكپەۋشى ەدى،
Əۋدەمجەر عانا قالعاندا.
بوز
ء…بىر جارىق مەكەن بايقالا ما الدان؟
بولماسا، توقتا، مەن تۇسەم!
دۋحانالار مەن ءمايحانالاردان
مۇڭىمدى ىشەم،
دەرت ىشەم!
الدىمنان مەنىڭ جارقىلداپ، كۇلىپ،
اقجايناق قالقا قارسى الار!
ماەسترو-دوس
ساڭقىلداپ تۇرىپ:
«شايىر كەلدى!» دەپ جار سالار!
شايىر كەلدى دەپ، شارابىن قۇيار،
قىزدىڭ ەرنىندەي شارابىن.
داياشى قىزدىڭ جانارىندا ۇياڭ،
جالت ەتە قالار جانارىم…
جالت ەتەر ساۋلە «وكىنبە!» دەگەن،
ۇنسىزدىك – اۋليە،
ءسوز باتار…
ماەسترو-دوس
«جەتىمدەر»
مەنەن
«وكىل اكەنى» بوزداتار!..
قوزداتار ءبارىن، بوزدايدى دۇنيە،
ءبوزۇمىت، بوزوي، بوزارمان،
ءدال مەندەي ولەڭ جازبايدى دۇنيە،
مەن دۇنيەدەي جازا المان!
جازا العام،
جازعام،
جازىقتى بولعام،
جاسىنا كوزدىڭ ءجيى اققان…
الەمنىڭ مىناۋ نازىكتىگى – اردان،
مىقتىلىعى دا – ۇياتتان!
…ەي، سۇلۋ قىزدار، وقىڭدار ولەڭ،
ىشتەگى اڭسار تەككە ولەر…
قورىقسا ەگەر اقىندار نەدەن،
ارۋلار سوعان تاپ كەلەر!..
جەتتى ەندى، ءوشىر!
جارىقتى دا ءوشىر!
جۇدەدىم،
جازدىم،
قامىقتىم،
ساعىنعام،
سۇيگەم،
جالىقتىم، كەشىر،
بارىنەن، دوسىم، جالىقتىم!
جۇرەكتىڭ قانىن قوتارىپ ءىشتىم،
كوتەرىپ ءىشتىم كوز جاسىن،
«ەڭ ۇلى اقىن» اتانىپ ءىشتىم،
سەنبەگەنمەنەن ءوز باسىم!
ىشپەيمىن ەندى!
ءمايحانالاردان،
الىپ كەت الىس جولدارعا!
ء…بىر جارىق مەكەن بايقالا ما الدان،
ءبىر جارىق جۇرەك بار ما الدا؟!
كوز جاسى
كىنامشىل سەزىمدەر كەشىرتكەن كەزىمنىڭ
بۇلتى اۋىپ بارادى باسىمنان:
مەن بيىك تۇرۋدى ۇيرەندىم،
ءوزىمنىڭ
ءبىر تامشى جاسىمنان.
بالا-اڭسار ساعىمى ويناعان دالانىڭ توسىندە،
كەزىندە كوكتەمگى جاڭبىردىڭ،
العاشقى كوز جاسىم تامعانى ەسىمدە –
ءبىر تامشى ۋىتى تاعدىردىڭ.
و، سوندا سەزسەمشى،
وتەمىن
قانشالىق ازاپتى بولارىن تولەۋدىڭ:
الەمنىڭ وزگەرىپ كەتەرىن،
وزگەرىپ كەتەرىن ولەڭنىڭ!
بۇل دۇنيە تىم باسقا بولاتىن،
جاس ىرشىپ تۇسكەنشە جاناردان،
سول ءبىر جاس – قارا ءتۇن،
اق نۇردان جارالعان،
تىرس ەتتى…
قارا جەر ءدىر ەتتى!..
توپىراق بولمىسى وزگەردى:
وزگەرتتى ول گۇلدەردى، قۇستاردى،
جۇرەكتى…
ءسوز دە ەندى
بىلسەمشى كەلمەسىن قالپىنا بۇرىنعى،
اۋىتقىپ كەتەرىن عاسىردان!..
…ۇيرەندىم مەن سولاي بيىكتە تۇرۋدى
كوزىمنىڭ ءبىر تامشى جاسىنان.
سودان سوڭ…
تاۋلار دا جىلاعان،
دالا دا جىلاعان،
ەشكىم دە بولمادى سەبەبىن سۇراعان،
سەبەبىن بىلمەدى ءبىر ادام.
ولار دا وزگەرگەن،
وزگەرگەن ولەڭمەن…
ء…بىر تامشى جاس تامىپ كەتپەۋىن كوزدەردەن،
كۇزەتىپ كەلەم مەن،
و، سول ءبىر تۇماندى جىلداردان!
كەشسەم دە باسقا مۇڭ،
مەن ەندى جوقتامان جىلداردى ۇرلانعان،
مەنى ەندى جىلاتا كورمەشى، اسپانىم!..
***
ناۋرىزدىڭ ءبىرى مە، ەرتەڭ؟..
تۇرعانى-اي ءبىر سەزىمنىڭ الىپ قاشىپ.
كوشەگە شىعايىقشى كۇلىپ، ەركەم،
كوكتەمكوز عاشىقتارداي قول ۇستاسىپ!
بالا گۇل كوڭىلىندەي،
اق جۇزىڭدە القىزىل وت الماسىپ،
كوكتەمنىڭ ەڭ العاشقى شەرۋىندە،
قايىڭدارمەن جۇرەيىك قاتار باسىپ!
موينىڭدا كۇلگىن ءشالى،
جاسىل كويلەك – جاڭا ۇران كورىككە شىن.
كۇلكىڭدى ساندۋعاش پەن بۇلبۇل سالىپ،
گۇلدەر نازىكتىگىڭە ەلىكتەسىن.
يىققا قۇستار قونىپ،
بۇيىققان دۇنيە بىزگە ەلەڭدەسىپ،
سەنى كورگەن ادامدار قۇشتار بولىپ:
«اقىننىڭ جارى، شىركىن، ولەڭ!» دەسىن.
سەن سوندا انتەك كۇلىپ،
كوزىڭنىڭ جورتا قارا شالعايىنان،
مەن، بولسام، جۇرەكتەردى ورتەپ تۇرىپ،
سۇيەرمىن سول ولەڭنىڭ ماڭدايىنان.
كوكتەمنىڭ ءبىرى مە، ەرتەڭ،
سەكىلدى قىستىڭ سوڭعى كەشى كىرگەن؟!
…كورەسىڭ، ءبىر كوكتەمدى تۇبىندە، ەركەم،
مەن سەنىڭ اتاپ كەتەم ەسىمىڭمەن!
***
ەسىڭە الدىڭ با ەسىمىمدى اۋىق،
سول ءبىر جاس جۇرەك اتىنان؟!
ء…ومىرىمنىڭ كەيدە ەسىگىن جاۋىپ،
تەرەزەسىنەن قاراپ وتىرام.
تەرەزە الدىندا تەلمىرەدى ويلار،
شەشىلمەي قالعان كۇرمەۋى.
كەشەگى كۇندى كورمەگە قويعام،
كوڭىلدىڭ تۇكپىرىندەگى.
وكپەنى، نازدى، ساعىنىش، مۇڭدى،
قاتىرىپ قويدىم ءمۇسىن قىپ.
كەشەگى پارلاق الىپ-ۇشۋدى،
الىسقا قاراي ۇشىردىق.
كىتاپ ىشىندە كۇندەر وتۋدە،
سەنەسىڭ بە، ولار – ءتىرى شىن!
ال سەنىڭ ءومىرىڭ كىممەن وتۋدە،
كىمدەر وتۋدە كۇنى ءۇشىن؟!
كوپ مۇسىندەردىڭ ءبىرىنىڭ، بىراق
بەرە الماي قويدىم ءپىشىنىن.
ول سەنىڭ ىڭكار جۇرەگىڭ جىلاپ،
مۇڭدانىپ تۇرعان ءمۇسىنىڭ!
مەن ءۇشىن اسقاق داستاندا ەسىمىڭ،
داستاننان، بالكىم، ۇلىلاۋ.
ءومىرىمنىڭ ءبىر كۇن اشقاندا ەسىگىن،
سەن كۇلىپ تۇرشى، كۇنىم-اۋ!..
قارادىم
ءبىر ءىنجۋ،
ىڭكəرلىك تەڭىزى تۇبىندە ساقتالعان –
جۇرەگىڭ،
شəكىرتتەي، ءپىرىنىڭ الدىندا اقتالعان
جۇرەگىم.
پəكزادا گۇلدەرى باعىندا لالاداي
كەلبەتىڭ،
دۇنيەگە ەڭ العاش تاڭدانعان بالاداي
كەلبەتىم.
پاراسات اسپانى جاراتقان ءبىر جۇمباق –
بولمىسىڭ،
عاشىقتار اداسقان ىمىرتتا تۇنجىر باق
بولمىسىم.
گاۋھارداي - سۇلۋلىق پەرىسى قولىندا –
ساۋساعىڭ،
يىلگەن ءسəمبى تال سەكىلدى جولىڭدا
ساۋساعىم.
ساعىنىش تۇندەرىن نۇرلى ەتكەن اي سىندى
ەرىنىڭ،
سول جايلى شەكسىز ءبىر وي سىندى
ەرىنىم.
مəڭگىلىك سيقىردىڭ تارقاماس دۋاسى –
جانارىڭ،
سەن سۇيگەن əلەمنىڭ ەڭ ۇلكەن كۇنəسى –
جانارىم...
كەيدە ويلايمىن...
كەيدە ويلايمىن،
شىنىمەن مەن ومىردە بار شىعارمىن،
جاپىراق،
توپىراق پا،
تامشىلاردىڭ،
بالكىم، ءبىرى شىعارمىن، جو-جوق، الدە،
جاي عانا كىتاپتاعى جان شىعارمىن.
جابىققان، جان شىعارمىن، جاڭىلىسقان،
ۇمىتتەن،
ارمانداردان،
ساعىنىشتان،
تۇراتىن ونە بويى ومىرقۇمار،
مۇراتىن ءار عاسىرعا الىپ ۇشقان.
قۇداي-اۋ، ءبىر شەكسىزدىك وي دەگەنىڭ،
جۇرگەنىم، قاراعانىم، سويلەگەنىم،
شىنعا ۇقساپ كەتەدى، سەنىپ قالىپ،
عاشىق بولعىم كەلەدى كەيدە مەنىڭ.
جوق، الدە قۇس پا ەكەنمىن، گۇل مە ەكەنمىن،
وزىمە ءبىر تانىسپىن، ءبىر بوتەنمىن.
ارۋدىڭ تۇسىندەگى بەينە مە ەكەم،
جارىمنىڭ ىشىندەگى مۇڭ با ەكەنمىن.
مەن وسى بار شىعارمىن بۇل ومىردە،
سوناۋ ءبىر تۇكپىرىندە، تۇنەگىندە،
ارۋدىڭ ءمولت ەتتىم بە جانارىندا،
جارىمنىڭ ءلۇپ ەتتىم بە جۇرەگىندە؟
قوعامنىڭ بار شىعارمىن ەسەبىندە،
كەزەگىندە... نە جىل، نەشە كۇنگە...
ءومىر سۇرگىم كەلەدى كەيدە مەنىڭ،
شىنىمەن بار شىعارمىن وسى ومىردە؟!.
مۇڭلىقتار،
اۋليەلەردىڭ،
جولشىلاردىڭ،
ارمانىن اپپاق-اپپاق ارشىپ العىم،
كەلەدى،
ەي، ادامدار،
ايتشى ماعان،
مەن وسى بۇل ومىردە بار شىعارمىن؟!
بىلمەيمىن، قايدان كەلگەم، قايدا بولعام،
سالدىم با كۇنگە ساراي، ايعا قورعان؟!
...مۇمكىن، اقىن شىعارمىن، كىم بىلەدى،
دۇنيە كۇرسىنگەندە پايدا بولعان!؟.
«گۇلاندا» كىتاپ دۇكەنىندە
الماتى.
قىركۇيەك.
كەش.
كىتاپ دۇكەنى.
«قوجايىن، ساعاتقا قاراما!»
تۇسىنەم، ونى ءۇيى كۇتەدى...
ال مەنىڭ شىققىم جوق دالاعا.
قالادا كوڭىلدىڭ بوپ جاتىر قاي تويى،
گۇلدەردىڭ ءيىسى جوق قالالىق!...
ول جاقتا داۋرىققان بىلگىشتەر ايقايى،
بۇل جەردە موماقان دانالىق.
تاككاپپار دانالىق
كىتاپتىڭ ىشىندە
جالىققان وزىنەن.
مەن دە ەرتەڭ ءدال وسى كىتابي پىشىندە
وسىندا كەلەمىن...
سەزىنەم.
قوجايىن،
ءبارىبىر كەلەم عوي،
ءتۇسىن سەن،
و، سوندا قىزدارعا قىمباتقا ساتاسىڭ.
بۇگىنگى جاقسىلىعىڭ ءۇشىن سەن
الاسىڭ اپامنىڭ باتاسىن!
كىتاپتار سورەسى – سۇلۋدىڭ بەلىندەي
مايىسقاق،
اۋىر عوي شالداردىڭ سالماعى...
قولدارىم – يبالى كەلىندەي
ۇسىنعان كەسەنى باتىرماي بارماعىن،
ءموپ-ءمولدىر اڭسار مەن ىنتانى ۇسىنا
سيپايمىن كىتاپتى:
ءار ءسوزدىڭ دەمى
مەن
سەزىنەم ءلۇپىلىن،
جۇرەكتىڭ ۇشىنا
شىمىرلاپ تۇنۋىن ءداۋىردىڭ ەرىگەن.
بالقيدى داۋىرلەر ويلاردا ىپ-ىستىق
ىشىندە جالعىزدىڭ تۇرعان توپ شەتىندە!
دانالىق –
ۇنسىزدىك، تىنىشتىق،
شىڭعىرار تەك كىتاپ بەتىندە!
مۇندا دا شالدار كوپ پىستىرعان جاتىپ ءىش
مەنىمەن وينايدى:
«وسىنشا اقىماق، وسىنشا ناقۇرىس –
بۇل بالا بىزدەرگە قوسىلماي قويمايدى!»
و، سوسىن قارايدى كەمسەڭمەن
ۇعارداي
تاككاپپار ويلاردان.
ەشكىمدى ۇڭگىردەن سۋىرىپ شىعا الماي
وزدەرى ۇڭگىرگە اينالعان،
شالدار-اي، سۇيەمىن سەندەردى
سەزىممەن ەشكىمدى سۇيمەگەن.
سەندەردەن ۇيرەنسە-اۋ ولمەۋدى،
ءولۋدى ءوزىم-اق ۇيرەنەم!
قۇرداستار كوپ ەمەس، -
كوكەم وي، شەشە مۇڭ،
بارىندە ءتاڭىردىڭ دەمى بار!
مەندە ءالى ءتىرى ءجۇر
ماعجان مەن ەسەنين،
مەنى ءالى بىلمەيدى
بورحەس پەن ەليۋار!
ال، ھافەز –
ناعاشىم جىرىنداي،
توناۋعا دايىنمىن قاراماي.
ءموۋلاۆي –
قۇپيالى سۇلۋداي،
دىمىڭدى قۇرتادى قاراداي.
اساۋلار،
بۇلعاقتار
كەشەگى
موماقان كىتاپقا قالايشا سىيىپ تۇر؟
ەسەدى سامال جىر، اڭىزدار كوشەدى –
وشەدى –
وشكەنى –
ومىردەن بيىك تۇر!
الماتى.
قىركۇيەك.
كەش.
كىتاپ دۇكەنى.
سىرتىنان جابامىن ەسىگىن.
ەسىكتىڭ سىرتىندا جالعىزدىق كۇتەدى،
مەن ونىڭ جالعىز دوسىمىن!..
سەن بىلەسىڭ...
سەن ءبارىن دە بىلەسىڭ، ءبارىن-ءبارىن،
داۋىلدارىن جۇرەكتىڭ، جاۋىندارىن.
قاي كوكتەمدە قۇستاردىڭ كەشىككەنىن،
سوندا مەنىڭ جانىمنىڭ اۋىرعانىن.
قاي ءبىر ءسوزدىڭ دەرتىمدى ەمدەگەنىن،
قاي ءبىر اۋەن بەيۋاق تەربەگەنىن،
قاي ءبىر كۇزدە گۇلدەردىڭ ەرتە سولىپ،
ەرتەسىنە مەن ساعان كەلمەگەنىم.
سەن بىلەسىڭ سەزىمنىڭ جازداعى ءانىن،
جازمىش وتى جۇرەكتە مازداعانىن،
كۇيىن كەشىپ ءبىر ساتتە بوزبالانىڭ،
ءبىر ساتتە جانىپ كەتە جازداعانىم.
سەن بىلەسىڭ تاعدىردىڭ شايقاعانىن،
(شايقالامىن تاۋلارداي، جاي تابامىن),
قاي نوسەردىڭ استىندا كوككە قاراپ،
قانداي ءسوزدى ىشىمنەن قايتالادىم،
سەن بىلەسىڭ،
جانىم نە قالايتىنىن،
ساعان ءمالىم – تابارىم قالاي تىنىم،
قاي دۇعانى تاڭەرتەڭ وقيتىنىم،
قاي كىتاپتى كەشكىلىك قارايتىنىم،
سەن بىلەسىڭ، ەركە قىز، ءبارىن-ءبارىن،
سەنەن وزگە جۇرەككە شاعىنبادىم،
قاي تۇندەردە قانداي ءتۇس كورگەنىمدى،
سول تۇستەردىڭ قالايشا جورىلعانىن،
سەن بىلەسىڭ،
جان بىلمەس سىرلارىمدى،
ءوزىم شەشە المايتىن جۇمباعىمدى،
ەشبىر ادام كورمەگەن بەلگىلەردى،
ەش جيناققا ەنبەگەن جىرلارىمدى،
سەن بىلەسىڭ،
ءبارىنىڭ ءبىر دەرەگىن،
سەن بىلەسىڭ نەلىكتەن مۇڭلى ولەڭىم،
...مەنىڭ كىنام شىعار-اۋ،
ءبارىن ءبىلىپ –
ماعان كەرەكتىگىڭدى بىلمەگەنىڭ...
ۇزاتىلماعان قىز
ۇزاتپادى ونى. ۇزامادى ۇيدەن.
ءۇيى دە ءارى قاشىقتاۋ.
...ءبىر جىگىت بولدى-اۋ، ءسىرا دا سۇيگەن،
سول جىگىت بولدى-اۋ جاسىقتاۋ...
قاراي دا قاراي اينا دا ەسكىردى،
جەك كوردى، مۇمكىن، اينانى،
ايلى تۇندەردە ول ويلادى ەشكىمدى،
ەشكىم دە ونى ويلادى...
جىلاي دا جىلاي جاستىق سارعايدى،
جاستىق تا دۇشپان - ءار تايسا.
...جىگىت پەن قىزدا دوستىق بولمايدى،
بولادى، بالكىم، قارتايسا...
تاراي دا تاراي تاراق كەتىلدى،
كەتىلگەن شىعار ءتوزىمى،
...ۇزاق ساقتالعان شاراپ سەكىلدى،
ۇزاتىلماعان قىزدىڭ سەزىمى.
ول قايتىپ كەلدى...
بەيمەزگىل شاقتا ول قايتىپ كەلدى،
تاعدىردان، الدە، جاڭبىردان...
جانىنىڭ مۇڭىن جولعا ايتىپ كەلدى،
جول قايتىپ كەلدى ابدىرعان.
«قايتقان ويلاردىڭ كەمەل مە ءبارى،
ۇشاردا ونى نە قاقتى؟!» -
تاكاپپار تاۋلار تومەن قارادى،
تازا بۇلاقتار كەرى اقتى.
قۇس قايتىپ كەلدى:
ومبى قارلارعا،
كوشكەن سەڭدەرگە «قوش» دەسىپ.
...اناۋ ءبىر توردە دومبىرا قالدى،
اناۋ ءبىر جەردە بوس بەسىك...
جابۋى جۇكتىڭ جەلپىلدەپ كەلدى،
سەلدىرەپ كەلدى جەلەگى،
بوتاداي كوزى مولتىلدەپ كەلدى –
بوزداماسا ەكەن دەگەنى...
ماحاببات ءانى – مۇڭداردا قالار،
ماحاببات – مۇندار، شەرمەندە!
قاۋەسەت ءىزى قۇمداردا قالار،
كوز جاسى ءىزى – كولدەردە.
وتەۋى جۇرەك – وكپەلى بولسا،
جاساسىن ۇلى قۇشتارلىق!
...كوشكەن ءبىر جۇرتتا كوكتەمى قالسا،
قايتارماڭدارشى قۇستاردى!
ساعان، ساعان
ساعان، ساعان تاڭنان بۇرىن جەتەمىن،
تاۋدا بولسىن، قىردا بولسىن مەكەنىڭ.
تەرەزەڭدى ايقارا اشىپ،
جاستىققا
ءبىر تال تاۋدىڭ گۇلىن قويىپ كەتەمىن.
ساعان، ساعان تۇننەن بۇرىن بارامىن،
سانسىز شامى سونگەنىنشە قالانىڭ.
قىمتاي جاۋىپ اق كورپەڭدى،
جاستىققا
ءبىر تال گۇلىن قويىپ كەتەم دالانىڭ.
ساعان، ساعان بۇرىن جەتەم وزىمنەن،
بۇرىن جەتەم ساعىنىشتان، توزىمنەن.
ەسىمىمدى ەستي الماي اۋزىڭنان،
كەلبەتىمدى كورمەسەم دە كوزىڭنەن.
ساعان، ساعان بۇرىن جەتەم مۇڭداردان،
بۇرىن جەتەم بۇل قاتىگەز جىلداردان.
ساتسىزدىكتەن، تاعدىرىڭنان، سىنعاننان،
جالعىزسىراپ، جىلامسىراپ تۇرعاننان.
بۇرىن جەتەم ۇمىتتەن دە، ارماننان،
كەرەكسىز بوپ، لاقتىرىلىپ قالعاننان.
قارتايۋدان، جاس ءومىرىڭ سولعاننان،
سەنى ۇعا الماس جاي كەزدەيسوق جانداردان.
بۇرىن جەتەم كوز جاسىڭنان توگىلگەن،
ساتتەرىڭنەن شەگىنگەن دە جەڭىلگەن.
كۇننەن، تۇننەن، مۇڭنان، جاستان قورعاۋشى
پەرىشتەڭە اينالامىن سەنىڭ مەن.
قاتال ۋاقىت قايراڭداتسىن، تەجەسىن،
قاتال ادام قارا قولىن كەزەسىن.
تىم الىستا جۇرگەنىمدى بىلگەنمەن،
تىم جاقىندا تۇرعانىمدى سەزەسىڭ.
كورگەن تۇستە كەزدەسسەك ءبىز، ءوڭ دەپ ءبىل،
تار كەزەڭدە جولىقساق ءبىز، كەڭ دەپ ءبىل.
قارا اسپاندا ءبىر اق ساۋلە جالت ەتسە،
ساعان، ساعان بۇرىن جەتكەن مەن دەپ ءبىل.
كەزدەسۋ
نە ىستەي الار ەكەنمىن سەن ءۇشىن مەن؟
بالدىڭ، ۋدىڭ... قۇداي-اۋ، كوبى ىشىلگەن.
قارايمىن دا جۇزىڭە، ويلانامىن،
الدەنەنى ايتامىن... تەك ىشىمنەن.
ءىشى-باۋىرىم ەزىلە، ەمىرەنە،
ەمىرەنە قارايمىن، تەبىرەنە.
ساعان عانا ايتاتىن سىرلارىم بار،
ساعان ەندى ايتپايمىن سونى نەگە؟
ءوڭىم تاعى قۇبىلىپ ءورت كەشكەندەي،
كوڭىل تاعى قۇبىلىپ دەرت كوشكەندەي،
ساقتاۋ ءۇشىن ءبىر ۇلى قۇپيانى،
ۇندەمەۋگە ەكەۋمىز سەرتتەسكەندەي،
ۇندەمەيمىز. ۇنسىزدىك ۇناعانداي،
ۇندەمەيمىز، ىشتە ءبىر كىنا بارداي.
ماڭدايىڭنىڭ قارايمىن سىزىعىنا،
حال-جايىڭدى سولاردان سۇراعانداي.
جانىمىزدى، جۇرەكتى تۇمشالاسىپ،
قايدا جۇردىك جولىقپاي مۇنشا عاسىر؟!
ماعان قاراپ كۇرسىنىپ قوياسىڭ تەك،
بىلەم، بىلەم، ىشىڭنەن مۇڭ شاعاسىڭ،
مۇڭ شاعاسىڭ، سەزەمىن، مۇڭاياسىڭ،
مۇڭايعانىڭ ادەمى، قۇدايا، شىن.
مەن سەنى اياپ وتىرمىن، سەن مەنى اياپ،
ايارلىقسىز وسىلاي كىم اياسىن.
كىسى كوڭىلى كوكتەمگە سەنەدى ەكەن،
سول سەنىمدەر بوپ ەدى نەگە بوتەن؟
ءبىزدى ايىرعان ءبىر كەزگى جەگى سوزدەر،
ۇنسىزدىكتە وسىلاي ولەدى ەكەن.
ۇندەمەشى. وسىلاي ناز ايتىلار.
قايبىر سۇراق كوڭىلدى قاجاي تۇرار.
ۇندەمەيمىن. ىشتە ءسوز جانىپ-ءسونىپ،
بىزگە بۇگىن كەرەگى ءوزى ايتىلار.
وتكەن ءومىر – ۇمتىلعان تۇستەي عانا،
ەندى بىزگە ەشكىم دە تۇسپەيدى ارا.
...ءوتىپ كەتەر مە ەكەنبىز بۇل ومىردەن،
كۇبىرلەسىپ ەكەۋمىز ىشتەي عانا…
جازمىش
جازام دەدىم، قالام بەردى ءتاڭىرىم،
اشام دەدىم، عالام بەردى ءتاڭىرىم،
قارا ولەڭدى ماعان بەردى ءتاڭىرىم،
بار الەمدى ساعان بەردى ءتاڭىرىم!
قارا گۇلگە ولەڭ جازدىم، اق بولدى،
قارا مۇڭعا ولەڭ جازدىم، باق بولدى،
قارا تۇنگە ولەڭ جازدىم، نۇر بولدى،
قارا تاسقا ولەڭ جازدىم، تاق بولدى!
بۇل دۇنيەنىڭ باس-باسىنا جازدىم مەن،
تاعدىرىمنىڭ تاسپاسىنا جازدىم مەن،
تاڭعاجايىپ دۇنيەسىندە ءتاڭىردىڭ،
ماڭدايىڭنان باسقاسىنا جازدىم مەن!
شىعىس دۇعاسى
ەي، مۇسىلمان جەلدەر،
سەندەر،
ءبىر حابارىن بەرىڭدەر ونىڭ،
ەي، مۇسىلمان كولدەر،
كوركەم ءجۇزىن كورىڭدەر ونىڭ،
مومىن وزەندەر،
سۋ بەتىندەگى بەينەسىن ساقتاپ،
مومىن كەزەڭدەر،
جان دۇنيەسىندەگى اپپاق،
ماحابباتىن قورىپ،
ماحابباتىن قورىپ،
ماحابباتىن قورىپ،
ەي، الەمدىك جۇرەك،
ەي، قاستەرلى جارىق،
ەي، كيەلى تۇنەك،
ەي، عاسىرلىق مۇڭدار،
ەي، ىڭكارلىك اپپاق،
ەي، مۇسىلمان شىڭدار،
ەي، مۇسىلمان سوقپاق،
جەتكىزىڭدەر ماعان!
جەتكىزىڭدەر بۇگىن،
وپكىزىڭدەر ماعان،
ماڭدايىنىڭ نۇرىن!
تۇركى دۇعاسى
مەن – پاراساتسىز،
بۇل الەمدە ماحاببات بارىنا سەندىم،
ادامداردىڭ ارىنا سەندىم،
اۋليەلەردىڭ جولىنا سەندىم،
قالالاردىڭ جانىنا سەندىم،
تاڭ دۇعاسىن شىعىستان سوزدىم،
ءتۇن دۇعاسىن باتىستان سوزدىم،
كيەسىن كورعاعىم كەلدى ءسوزدىڭ،
نۇرىن ساقتاعىم كەلدى كوزدىڭ،
وڭتۇستىكتەن وي شۇعىلاسىن شاشتىم،
سولتۇستىكتەن سەزىم شۇعىلاسىن شاشتىم،
قۇرلىقتاردى اشتىم،
تەڭىزدەردى باستىم،
جاراتۋشىنىڭ بەرگەن جىرىمەن،
تابيعاتتىڭ بەرگەن سىرىمەن،
قارا تاستى دا شايىر قىلعىم كەلدى،
كارا اعاشتى دا ءبيىم قىلعىم كەلدى،
اش جۇرەكتەردى تويىندىرعىم كەلدى،
جالاڭاشتارىن كيىندىرگىم كەلدى،
ءبارىنىڭ قاسىنان تابىلدىم،
بارىنە قۇربان شالدىم،
قارا جەردى جاستاندىم،
كوك اسپاندى جامىلدىم،
ءوز جۇرەگىم جالاڭاش،
ءوز جۇرەگىم اش قالدى،
ءوزىم... جالعىز قالدىم!
...ەڭ عاجابى، بۇل ماعان ۇنايدى!
باتىس دۇعاسى
بۇرىن، بۇرىن ءبىر ءسوزدى ءبىلۋشى ەدىم،
ىشتەي عانا قايتالاپ ءجۇرۋشى ەدىم،
كەيىن سونى ۇمىتتىم... نەگە ۇمىتتىم،
نە ءبىلىپ كەپ، ومىردەن نە ءبىلىپپىن؟!
قالىڭ-قالىڭ تومداردان تابا المادىم،
قيىر-قيىر جولداردان تابا المادىم،
تابا المادىم مۇراجاي، مۇراعاتتان،
دالالاردان، وزەننەن قۇلاپ اققان،
مەزگىلدەردەن، ماۋسىمدار جاڭبىرىنان،
اقشامداعى شۇعىلا، تاڭ نۇرىنان،
دۇعاسىنان مولدانىڭ، شاماننىڭ دا،
تابا المادىم، بىلمەيمىن، تابا الدىم با،
ايتەۋىر مەن، جۇرەكتىڭ بار ارمانىن،
ىزدەگەنىن، تاپقانىن، جوعالعانىن،
سول ءبىر سوزبەن ايتسام دەپ ساعان، جانىم،
كوزدەرىڭنەن كوزىمدى الا المادىم!
24 قازان – كىتاپحاناشىلار مەرەكەسى قۇتتى بولسىن!
مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى جاسارال قۋانىشالين ومىردەن وزدى
جازۋشىلار وداعى جاڭا توراعا سايلادى. ول «جازۋشىلار وپپوزيتسيا بولماسىن!» دەدى
استانادا قالعان جاڭاوزەندىك جۇمىسسىزدار "قازمۇنايگاز" كەلىسسوزدى توقتاتىپ تاستادى دەيدى
باقىتجول كاكەش. التايدا قالعان اقيىق
فبر پەنتاگوننىڭ قۇپيا قۇجاتتارىنىڭ جاريالانۋىنا قاتىسى بار كۇدىكتىنى قامادى