مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى جاسارال قۋانىشالين ومىردەن وزدى

75 جاسقا قاراعان شاعىندا ومىردەن وزعان قۋانىشالين 1994 جىلى قازاقستان جوعارعى كەڭەسىنە دەپۋتات بولىپ سايلانىپ، كونستيتۋتسيالىق زاڭناما جانە ادام قۇقىعى كوميتەتىنىڭ مۇشەسى بولعان. جەلتوقسان شىندىعىن اشۋعا كوپ كۇرەسكەن.

ءتىپتى مەملەكەتتىك قىزمەتتە دە ءوزىنىڭ ازاماتتىق پىكىرىن اشىق ءبىلدىرىپ ءجۇردى. 1998-2003 جىلدارى اقتوبە وبلىستىق دەموگرافيا جانە كوشى-قون باسقارماسىن، اقپارات جانە قوعامدىق كەلىسىم باسقارماسىن باسقاردى.

ازاتتىق راديوسىنىڭ جازۋىنشا، 2003 جىلى كۇزدە اقتوبە وبلىسىنىڭ ءبىر توپ تۇرعىنى قازاقستان قوعامى مەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنا ۇندەۋ جاريالاپ، وبلىس اكىمى مەن پرەزيدەنتتى قاتاڭ سىنادى. سودان سوڭ ول ءبىرجولا وپپوزيتسياعا كەتىپ، ەلدەگى ادام قۇقىقتارى مەن ءسوز بوستاندىعى احۋالىن وتكىر سىناپ ءجۇردى.

2004 جىلى «اق جول» پارتياسى ەكىگە جارىلعاندا التىنبەك سارسەنبايۇلى، بولات ابىلەۆ، وراز جاندوسوۆتار باستاعان «ناعىز اق جول» جاعىنا شىعىپ، «اپتا.كز» گازەتىنە رەداكتور بولدى. كەيىن ۇيىم جەتەكشىلەرىنىڭ كەيبىر ۇستانىمدارىمەن كەلىسپەي، بولەك كەتتى.

2005 جىلى سول كەزدەگى پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتى «قازاقتا شەكارا بولماعان» دەگەن ءسوزى ءۇشىن ونى «مەملەكەتكە جاساعان ساتقىندىعى جانە ۇلتقا وپاسىزدىعى ءۇشىن جاۋاپ بەرۋى ءتيىس» دەپ سىنادى، سول سوزىنە بولا ول 2 جىلعا سوتتالىپ، راقىمشىلىق زاڭىمەن بوساتىلدى. بىراق جاسارال قۋانىشالين ءوزىن كىناسىز دەپ ەسەپتەپ، راقىمشىلىق زاڭىن قولدانۋعا قارسىلىق ءبىلدىردى.

بۇل كەزدە ساياساتكەر 2005 جىلى كۇزدە وتەتىن پرەزيدەنت سايلاۋى الدىندا قازاقستان وپپوزيتسياسى بىرلەسىپ قۇرعان «ادىلەتتى قازاقستان» قوزعالىسىنا قوسىلعان ەدى.

وپپوزيتسيونەر 2005 جىلى الماتىداعى «شاڭىراق» وقيعاسى بويىنشا ايىپتالعان ادامداردى قورعاۋمەن تىكەلەي اينالىستى.

كەيىن ول تىركەلمەگەن «العا» پارتياسىنىڭ نەگىزگى وكىلدەرىنىڭ بىرىنە اينالدى. 2009 جىلى «العا، ازاتتىق!» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى رەتىندە بەلسەندىلىگىن جالعاستىردى.

ول وسى كەزەڭدەردە قازاقستاننىڭ ءبىرىنشى پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ەكەنىن مويىندامايتىنىن، 1917 جىلى الاشوردا ۇكىمەتىن باسقارعان ءاليحان بوكەيحانۇلىن زايىرلى قازاق قوعامىنىڭ العاشقى باسشىسى، ۇلت كوسەمى دەپ تانيتىنىن مالىمدەگەن ەدى.

2010 جىلى قاراشادا «جاسا، ازاتتىق!» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى رەتىندە كەلەسى سايلاۋدا پرەزيدەنتتىككە ۇمىتكەر رەتىندە قاتىساتىنىن، تىركەلمەگەن «العا» پارتياسىنىڭ جەتەكشىسى ۆلاديمير كوزلوۆپەن ساياسي تاندەمدە سايلاۋعا تۇسەتىنىن، كەيىن قالىپ جاتسا جولىن ارىپتەسىنە بەرەتىنىن مالىمدەدى.

2010 جىلى جەلتوقسان ايىندا بيلىكشىل كۇشتەر نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ وكىلەتىن 2020 جىلعا دەيىن سوزۋ تۋرالى باستاما كوتەرگەندە قارسى شىققانداردىڭ ءبىرى قۋانىشالين بولدى. سونىڭ ىزىنشە ءتورت جىل بۇرىنعى سۇحباتى ءۇشىن ونىڭ ۇستىنەن قىلمىستىق ءىس قوزعالدى.

جاسارال قۋانىشالين 2011 جىلى جەلتوقسانداعى جاڭاوزەن وقيعاسىنان كەيىن «جاڭاوزەن-2011» كوميتەتىن قۇرىپ، بيلىك ارەكەتىن تاۋەلسىز زەرتەۋدى تالاپ ەتتى.

2014 جىلى اقپاندا جاسارال قۋانىشالين ادام قۇقىقتارى مەن ءسوز بوستاندىعىن قورعاۋعا ۇلەس قوسقان ازاماتتارعا ارنالعان سىيلىق «ازاتتىق» سىيلىعىنا يە بولدى.

جاسارال قۋانىشالين 2017 جىلى مۇحتار ءابليازوۆ قۇرعان «قازاقستان دەموكراتيالىق تاڭداۋى» قوزعالىسىن بەلسەنە قولدادى. قازاقستان سوتى بۇل ۇيىمعا «ەكسترەميستىك ۇيىم» دەپ تىيىم سالعانىمەن ەۋروپارلامەنت رەزوليۋتسياسىندا «بەيبىت سيپاتتاعى ۇيىم» دەپ باعالاعان ەدى.

2019 جىلى نۇرسۇلتان نازارباەۆ بيلىكتەن كەتىپ، ورنىنا قاسىم-جومارت توقاەۆتى قالدىرعان سوڭ دا ساياسي وزگەرىس بولاتىنىنا سەنبەيتىنىن ءبىلدىردى. توقاەۆ بيلىگى «ساياسي رەفورمالاردىڭ ءبىرى» دەپ اتاعان ساياسي پارتيالار تۋرالى وزگەرىسى «كوزبوياۋشىلىق ەكەنىن دالەلدەۋ ءۇشىن» ساياسي پارتيا قۇرىپ، تىركەتۋگە تىرىستى. الايدا جاسارال قۋانىشالين تىركەمەك بولعان ساياسي پارتيانى قازاقستان بيلىگى قاڭتار وقيعاسىنان كەيىن دە ءتۇرلى سەبەپتەردى العا تارتىپ تىركەمەدى.

ازاتتىقتىڭ قۋانىشالينگە ارناعان حرونيكالىق پورترەتىنە قاراپ وتىرىپ، وپپوزيتسيا ابىزىنىڭ ءومىرىنىڭ كەيىنگى 33 جىلىن قوعام يگىلىگىنە ارناعانىن كورۋگە بولادى. QT رەداكتسياسى قايراتكەردىڭ قازاسىنا بايلانىستى الاش جۇرتى مەن مارقۇمنىڭ تۋىستارىنا قايعىرا كوڭىل ايتادى.

The Qazaq Times