فوتو: MIT photo from laboratory of Evelyn Wang

بەركلي ۋنيۆەرسيتەتى مەن  ماسساچۋسەتس تەحنالوگيالىق ينستيتۋتىنىڭ عالىمدارى كاليفورنيادا جانە وزگە دە ءشولدى وڭىرلەردە تەك كۇننىڭ ەنەرگياسىن پايدالانا وتىرىپ قۇرعاق اۋادان سۋدى ءوندىرىپ شىعاراتىن گادجەت جاساپ شىقتى دەپ جازدى Science جۋرنالى.

تاجىريبەنى جۇزەگە اسىرعان عالىمداردىڭ ءبىرى ومار ياگي (Omar Yaghi): «ءبىزدىڭ ارمانىمىز – كۇن ەنەرگياسى ارقىلى جۇمىس جاسايتىن قۇرىلعىلار ارقىلى ءوزىن-ءوزى سۋمەن قامتاماسىز ەتە الاتىن  تاۋەلسىز ۇيلەردى جاساپ شىعۋ. ال ءبىزدىڭ تاجىريبەمىز بۇل ارماننىڭ اقيقات بولا الاتىندىعىن دالەلدەپ وتىر. ءبىز «دەربەستەندىرىلگەن» سۋدى جاساپ شىعۋعا سەنىمدى قادام باسىپ كەلەمىز» - دەگەن بولاتىن، جۋرنالعا بەرگەن سۇحباتىندا.

جەر بەتىندەگى اۋىز سۋ ماسەلەسى كۇن وتكەن سايىن ورشىپ بارا جاتقاندىعى بەلگىلى. بۇۇ-نىڭ ەسەبىنە سايكەس، 2025 جىلى الەم تۇرعاندارىنىڭ 14 پايىزى سۋ جەتىسپەۋشىلىگىنەن زارداپ شەگۋى مۇمكىن. بۇگىندە مۇحيتتارداعى تۇزدى سۋدى وڭدەۋدەن وتكىزىپ، ءوندىرىس پەن باسقا دا ماقساتتاردا پايدالانۋ جولعا قويىلۋدا. ءتىپتى اراب ەلدەرى بۇل ءادىستى وندىرىستىك ماقساتتا بىرنەشە جىل بويى پايدالانىپ كەلەدى.

بىراق بۇل ءادىس ەكونوميكالىق ءتيىمسىز ءارى ەنەرگيانى كوپ قاجەت ەتەدى. سونىمەن قوسا، تازالاعىش قۇبىرلار تەز بىتەلىپ، ىستەن شىعىپ جاتادى. وسى كەدەرگىلەردى ەسكەرە وتىرىپ عالىمدار سۋدى ءوندىرۋدىڭ وسىعان دەيىن تەك فانتاستيكالىق فيلمدەر مەن كىتاپتاردا كەزدەسەتىن جاڭا ءادىسىن ويلاپ تاپقان بولاتىن.

بۇل تاجىريبەنىڭ نەگىزىندە مەتالل-ورگانيكالىق كاركاس جاتىر. ياعني وسى موك-تىڭ وتە بەرىك جابىندى قۇرىلىمىنىڭ ارقاسىندا ونىڭ كۇردەلى پوليمەرلى ماتەريالدارى ارقىلى كومىرقىشقىل گازى مەن سۋتەگىن سۇزگىدەن وتكىزىپ، ۇلكەن كولەمدەگى گازدى ۇستاپ تۇرىپ، سول ارقىلى سۋدى الۋعا بولادى  ەكەن.

“The Qazaq Times”