COVID ءۇشىنشى تولقىن: ناۋرىز جانە ءساۋىر ايلارىنا قورىتىندى

كوكتەم تۋعالى قازاقستاندا ەپيدەميولوگيالىق احۋال ناشارلادى. ساۋىردە ءتىپتى كۇردەلەنە ءتۇستى. الماتى قالاسى مەن استانا 10 ناۋرىزدان بەرى، ال رەسپۋبليكا 30 ناۋرىزدان بەرى قىزىل ايماققا «قامالدى».

كۇندەلىكتى تىركەلىپ جاتقان سىرقاتتار قاتارى 2 مىڭنان، ءولىم جاعدايى 20-دان كەم ەمەس دەڭگەيدە. 113 مىڭ ادام اۋىرىپ، 1,5 مىڭعا تارتا ادام قايتىس بولدى. مۇنىڭ سىرتىندا كوروناۆيرۋس جۇققانى تەست ارقىلى ناقتىلانسا دا ىلەسپە دياگنوزداردىڭ سەبەبىنەن قايتىس بولدى دەلىنەتىن بىرنەشە جۇزدەگەن ادامنىڭ قازاسى بار.

ناۋرىز-ءساۋىر ايلارىندا الماتى قالاسىندا 30 مىڭداي، استانادا 21 مىڭعا جۋىق جانە الماتى وبلىسىندا 11 مىڭنان استام ناۋقاس تىركەلگەن. ءبىر عانا الماتى قالاسىندا باس مەملەكەتتىك سانيتار-دارىگەر ناۋرىزدان بەرى 11 قاۋلى شىعاردى.

ناۋرىز ايىنىڭ باسىندا كۇنىنە جۇزدەن اسا كەيس انىقتالىپ جاتقانىنا قاراماستان قالاداعى 280-دەي مەكتەپتىڭ 1-5 سىنىپتارى وفلاين، ال 9-11 سىنىپتارى ارالاس فورماتتا وقۋعا كوشتى. كەيىننەن العاش قىزىل ايماققا ەنگەن بويدا ناۋرىز مەيرامىنا وراي وتەتىن بارلىق جيىن-توي مەن ۇجىمدىق وتىرىستارعا تىيىم سالىندى. اپتانىڭ دەمالىس كۇندەرى، 13 جانە 14 ناۋرىزدا قوعامدىق كولىكتىڭ (مەتروپوليتەندى قوس االعاندا) جۇمىسى توقتاپ، ساۋدا ويىن-ساۋىق ورتالىقتارى مەن بازارلار جابىلدى. كورىسۋ كۇنى قارساڭىندا قالالىق سەبق (سەس – ورىسشا) اۋرۋ جۇقتىرۋ ىقتيمالدىعى جوعارى جەرلەر – قوعامدىق ورىندار (كوممۋنالدىق نىساندار، حقو، ساۋدا نىساندارى، ەمحانالار مەن مەديتسينالىق ورتالىقتار – 42,8%), كوپشىلىككە ارنالعان ترانسپورت كولىكتەرى (17%) جانە وتباسىلىق ءىس-شارالار (3%) ەكەنىن حابارلادى.

ايدىڭ ورتاسىندا كوۆيد سىرقاتتارىنا ارنالعان 3,5 مىڭ ورىننىڭ 40%-ى تولىعىپ، اۋرۋشادىق ارتقانىنا دابىل قاققان بەكشين جاعداي ۋشىقسا لوكداۋن ەنگىزىلەتىنىن ەسكەرتتى. ءبىر كۇندە 500 ناۋقاس اۋرۋحاناعا جاتقىزىلسا، كارانتين قاتاڭداپ، شاھار تولىق لوكداۋنعا جابىلادى دەدى.

ساۋدا ورتالىقتارى دەمالىس جانە مەرەكە كۇندەرى جۇمىس ىستەمەدى. قوعامدىق كولىكتەر بۇل كەزدە تاڭعى جانە كەشكى ۋاقىتتا عانا ءجۇردى. بۇل كەزدە تاۋلىگىنە 300-دەن ارتىق جاعداي تىركەلىپ جاتتى. ايدىڭ سوڭىنا قاراي جاڭا قاۋلىمەن ساۋدا ءۇيى-ورتالىقتارى، مۋزەيلەر، حايۋاناتتار پاركى، ازىق-تۇلىكتەن وزگە تاۋارلار ساتاتىن بازارلار، كىتاپحانالار مەن سۇلۋلىق-ارلەۋ سالوندارىنىڭ جۇمىسىنا تىيىم سالىندى. تاماقتانۋ ورىندارى تەك الىپ كەتۋ جانە جەتكىزۋ قىزمەتىمەن شەكتەلدى. وسىلايشا شەكتەۋ شاراسى كۇشەيگەن كارانتين رەجيمى 12 ساۋىرگە دەيىن ۇزارتىلدى. ءساۋىر ەنەردە اكىم ساعىنتاەۆ ەپيداحۋالدىڭ ۋشىققانىن مويىنداسا دا، لوكداۋن شەشىمى قابىلدانبايدى دەپ كەسىپ ايتتى. ءتىپتى قالانى ۆاكتسيناتسيا ناۋقانىنا دايىن جانە ءدارى-دارمەك قورى جەتكىلىكتى ەكەنىن مالىمدەدى.

ەرتەڭىنە جاڭا قاۋلى قابىلدانىپ، كافە-رەستورانداردىڭ جازعى اۋلاسىندا تاماقتانۋعا رۇقسات ەتىلدى.  ستۋدەنتتەر مەن وقۋشىلار وقۋ جىلىنىڭ سوڭىنا دەيىن قاشىقتان وقۋعا اۋىستىرىلدى. سپورتتىق-مادەني، ءدىني نىساندارىنىڭ قىزمەتى توقتادى. ساۋدا ورتالىقتارى، ساۋدا ۇيلەرى، بازارلار جۇمىس كۇندەرى اشىلاتىن بولدى. ASHYQ جوباسى اياسىندا نەبىر كوڭىل كوتەرۋ-دەمالۋ ورىندارى جۇمىس ىستەپ تۇردى. 3 ساۋىردەن باستاپ كارانتين شەكتەۋى بوساڭسىدى. باس سانيتار مۇنىڭ سەبەبىن وسى ۋاقىتقا دەيىنگى قابىلدانعان شەشىمدەردىڭ تيىمسىزدىگىمەن ءتۇسىندىردى.

قازىرگى تاڭدا 24 ءساۋىر كۇشىنە ەنگەن قاۋلى بويىنشا، بيزنەس سالاسىنىڭ كاسىپكەرلەرى، گۇل دۇكەندەرى، فوتوسالوندار، مۇراجاي، زووباق، كىتاپحانا، دۇكەننىڭ بارلىق ءتۇرى، سۇلۋلىق سالونى-شاشتاراز، ۇيىرمەلەر، قوناق ۇيلەر، دەمالىس ورىندارى، بازارلار مەن ساۋدا ورتالىق-ۇيلەرى، قوعامدىق تاماقتانۋ ورىندارى، مونشا-ساۋنا، سپا-باسسەين، بوۋلينگ، كومپيۋتەرلىك كلۋبتار تۇگەل دەرلىگى ارنايى جوبا نەگىزىندە جۇمىس ىستەپ تۇر.

ون شاقتى قاۋلىنىڭ ءبىرى قابىلدانىپ، ءبىرى جارامسىز بولىپ جاتقان تۇستا ەلدە انىقتالعان ناۋقاستاردىڭ 26%-ى الماتى قالاسىنان تىركەلدى. 30 ساۋىردەگى مالىمەتكە قاراعاندا، الماتىدا پاندەميا كەزىندە كوروناۆيرۋس پەن پنەۆمونيا سىرقاتتارىنىڭ قاتارى 62 مىڭعا جەتتى. مۇنىڭ كەمىندە 51%-ى، ياعني 31 مىڭنان استامى ادام وسى كوكتەمدە تىركەلگەن. وكىنىشكە قاراي، كەيىنگى ەكى ايدا 363 الماتىلىق كوز جۇمعان.

ءساۋىر ايىندا ىندەتتىڭ ەلدەگى قارقىنى (رەسمي ەسەپ بويىنشا) بۇرىن-سوڭدى بولماعان دەڭگەيدە ءورشىدى. دۇنيەجۇزىندە كوروناۆيرۋس كەڭىنەن تارالىپ، ەپيداحۋال ۋشىعىپ جاتقان شاقتا قازاقستان بيلىگى كارانتين شاراسىن ايتارلىقتاي السىرەتتى. ەندى تەك الماتى قالاسىندا ەمەس، رەپۋبليكانىڭ بارلىق وڭىرىندە Ashyq جوباسى ارقىلى كوپتەگەن كاسىپورىندار جۇمىس ىستەي باستايدى. بۇل جايلى مەملەكەتتىك باس سانيتار ەرلان قياسوۆ جاعداي كۇردەلەنىپ، سىرقاتتار كوبەيىپ كەتەر بولسا، «جاۋاپكەرشىلىكتى موينىنا الۋعا دايىنمىن» دەپ جاۋاپ بەرگەن.

ماماندار مەن ساراپشىلار شەتەلدىك قاتەرلى شتامدار تاراپ جاتقان كەزدە ۆاكتسينا العاندار قاتارى قالىڭداعانشا قاتاڭ كارانتين ەنگىزۋ قاجەتتىگىن ايتادى.

بىلتىر ناۋرىزدان بەرى كوۆيدتەن اۋىرعاندار سانى 383 مىڭنان (330 مىڭ كوروناۆيرۋس، 53 مىڭ وسىعان ۇقساس پنەۆمونيا) اسقان. دەگەنمەن ۇكىمەت كوروناۆيرۋس پەن ونىڭ پنەۆمونياسىن ەكى بولەك ەسەپتەيدى. پاندەميا باستالعالى جالپى ۆيرۋس جۇققانداردىڭ 6193-ءى (كۆي+ / U07.1 – 3762, كۆي- / U07.2 – 812, ىلەسپە اۋرۋلاردان – 1619) قايتىس بولعان. الايدا قازاقستان بيلىگى بويىنان كوروناۆيرۋس تابىلسا دا، باسقا اۋرۋلاردىڭ سەبەبىنەن قايتىس بولدى دەلىنگەندەردى جالپى ستاتيستيكاعا ەنگىزبەيدى.

قازاقستان ۆيرۋس تارالۋى بويىنشا الەمدە Worldometers دەرەكقورى، دجونس حوپكينس ۋنيۆەرسيتەتى جانە ددسۇ تىزىمىندەگى 221 ەل مەن ايماقتىڭ اراسىندا 47-ورىندا تۇر.

"The Qazaq Times"