قىتاي – شانحاي: ىندەتكە قارسى كۇرەس پە، ساياسي كۇرەس پە؟

قىتايدىڭ ەڭ ءىرى قالاسى ءارى قارجى ورتالىعى سانالاتىن شانحاي قاتاڭ كارانتيندىك شەكتەۋگە جابىلعانىنا ەكى اپتادان استى. كەيبىر ساراپشىلار شانحايداعى كوروناۆيرۋسقا بايلانىستى قاتاڭ شەكتەۋلەردىڭ ساياسي سەبەپتەرى دە بار دەپ سانايدى. ياعني، بەيجىڭنىڭ كۇشتىك قۇرىلىم وكىلدەرى مەن مەن شانحايدىڭ جەرگىلىكتى شەنەۋنىكتەرى اراسىندا قاراما-قايشىلىقتار مەن قاقتىعىستار بولىپ جاتقان بولۋى مۇمكىن. ساراپشىلار بۇل جاعداي شانحايداعى ىندەتتىڭ الدىن الۋ شايقاسىن جەرگىلىكتى جانە ورتالىق ۇكىمەت اراسىنداعى ساياسي كۇرەسكە اينالدىرىپ جاتىر دەگەن پىكىرلەر دە ايتادى.

رەسمي ستاتيستيكا بويىنشا شانحايداعى ىندەت جاعدايى

قازىر شانحاي قالاسىن ءۇش ايماققا بولە وتىرىپ ىندەتتى تەجەۋ شارالارى جۇرگىگىزىپ جاتىر. شىعىس اۋدانداردا «جابىق باقىلاۋ ايماعى» رەجيمى ەنگىزىلسە، فۋ شي سەكىلدى باتىس اۋداندار «باقىلاۋ ايماعى» رەجيمىندە، وزگە اۋداندار مەن وعان جاقىن ايماقتار «الدىن الۋ ايماعى» رەجيمىندە. قىتايدىڭ رەسمي مالىمەتىندە 7 ءساۋىر مەن 9 ءساۋىر اراسىندا شانحاي قالاسىندا ۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى قاتارىنان 3 كۇن بويى 20 مىڭنان اسقانى ايتىلعان. 9 ساۋىردەگى كورسەتكىش بويىنشا 24 مىڭ 943 شانحايلىقتان ۆيرۋس انىقتالعان. رەسمي ستاتيستيكا بويىنشا 1 ناۋرىزدان بەرى قاراي شانحايدا تىركەلگەن ناۋقاستار سانى 180 مىڭ ادامعا جەتتى. وندا قازىر 50 مىڭ ورىندى جەدەل ەمحانا قۇرىلۋ ۇستىندە.

قىتايدىڭ ۆيرۋسقا قارسى كۇرەسۋدەگى ساياساتى سىنعا قالدى

كوروناۆيرۋس پاندەمياسىنىڭ الەمگە جايىلعان العاشقى جانە ەكىنشى تولقىنى، ءتىپتى ءۇشىنشى تولقىنى كەزىندە الەمدەگى كوپتەگەن ەلدەردە ىندەت جۇقتىرعاندار سانى نەشە ءجۇزمىڭداپ سانالىپ جاتتى. قازاق بولعاندار سانى دا ون مىڭداپ، ءجۇز مىڭداپ سانالدى. بۇل كەزەڭدەردە قىتاي ۆيرۋستىڭ «نولدىك كورسەتكىش» ساياساتىن ۇستانىپ، ءوزىن ىندەتتى ءونىمدى تەجەي العان ەل رەتىندە ناسيحاتتاعان بولاتىن. بىراق، قازىرگى قىتايداعى ىندەت جاعدايىنا قاراي وتىرىپ، جاعدايدىڭ مۇلدە كەرىسىنە اينالىپ بارا جاتقانىن بايقاۋعا بولادى. قازىر الەم ەلدەرىندە كوروناۆيرۋسپەن بىرگە ءومىر ءسۇرۋدىڭ ەپيدەمياعا قارسى مەنتاليتەتى قالىپتاسىپ ۇلگىرگەندەي بولدى. كوپتەگەن ەلدە ۆاكتسيناتسيا، رەۆاكتسيناتسيادان وتكەن ازاماتتار سانى كوبەيدى نەمەسە تۇرعىنداردىڭ ۆيرۋسقا قارسى يممۋندىق قارسىلىق قۋاتى كۇشەيىپ، بەتپەردەلىك رەجيم الىنىپ تاستالىپ جاتىر. ءدال وسى تۇتسا قىتاي كوروناۆيرۋستىڭ جاڭا تولقىنىنا تاپ بولۋدا.

قازىر قىتايدىڭ ەڭ ءىرى قالاسىنداعى 26 ميلليوننان استام ادام ۇيلەرىنەن شىعا الماي وتىر. قاتاڭ كارانتيندىك شارتتاردا كەيبىر ۇدايى مەديتسينالىق جاردەمگە مۇقتاج نەمەسە سوزىلمالى سىرقاتى بار تۇرعىندار ءۇشىن ۇلكەن قيىندىقتار جارالدى. ونىڭ ۇستىنە ۆيرۋسقا قارسى كۇرەستەگى كەيبىر اسىرە شەكتەۋلەر مەن قاتاڭ شارتتار شانحاي تۇرعىندارىنىڭ ءتوزىمىن تاۋىسىپ، شەكتەۋ شاراسىنان كەلىپ شىققان زياننىڭ ءوزى Omicron ۆيرۋسى كەلتىرگەن زياننان دا اسىپ ءتۇستى.

«قاراڭعىداعى قارسىلىق»

بۇنداي جاعداي ەل ازاماتتارىن عانا ەمەس، شەتەلدىك اقپارات قۇرالدارىنىڭ دا شانحايداعى ىندەتكە قارسى كۇرەس شارالارىنان ساياسي استار ىزدەۋگە يتەرمەلەدى. شانحايداعى ىندەت جاعدايىندا «نولدىك كورسەتكىش» ساياساتى تۋرالى باعالاعان نيۋ-يوركتە تۇراتىن تاۋەلسىز ساراپشى يۋ پين بىلاي دەپتى: « “نولدىك كورسەتكىش” ساياساتىنىڭ ەڭ باستى ماسەلەسى – ونىڭ ەپيدەميولوگيالىق تۇرعىدان ەمەس، ساياسي تۇرعىدا قاراستىرىلۋىندا. ونىڭ (قىتاي باسشىسى شي ءجينپيڭدى مەڭزەيدى، QT) ساياسي كاپيتال رەتىندە بۇرىنعى ىندەتتىڭ الدىن الۋىنىڭ نەگىزگى قاعيداسى رەتىندە قاراستىرىلۋى»، – دەيدى. VOA اگەنتتىگىنە بەرگەن جاۋابىندا.

راسىندا قىتاي باسشىسى كوروناۆيرۋس ىندەتىنە قارسى قاتاڭ ساياسي ۇستانىمدى تالدادى. ەل شەكاراسىن تولىق جاۋىپ، «نولدىك كورسەتكىش» ساياساتى بويىنشا ىندەتتىڭ تارالۋىن كۇشپەن تەجەدى. بۇل وزگە ەلدەردەگى ىندەت جاعدايىمەن سالىستىرعاندا كادىمگىدەي جوعارى ساياسي ۇپاي بەردى. بىراق، ەكى جىل بويى جۇرگىزگەن وسى ساياسي تاسىلدەرىنەن كەيىن دە ەلدە ءجۇز مىڭداپ ناۋقاستاردىڭ تىركەلۋى ەل حالقىنىڭ ىندەتكە قارسى كۇرەستەگى بيلىك ۇستانىمىنا دەگەن سەنىمىن كۇيرەتكەندەي بولدى.

كەيبىر شەتەلدىك باسىلىمدار، ايتالىق The New York Times, VOA قاتارلى امەريكالىق ءىرى اقپارات قۇرالدارى ىندەتكە قارسى كۇرەس بويىنشا بەيجىڭ مەن شانحايداعى بيلىك كلاندارى اراسىندا «استىرتىن تارتىستار» ءجۇرىپ جاتقانىن ايتادى. بۇل قايشىلىق، شىن مانىسىندە، ىندەتتى جەڭۋ بويىنشا قولداناتىن ساياساتتا عانا ەمەس، شانحاي مەن بەيجىڭ اراسىنداعى ساياسي، مەنتاليتەتتىك تارتىس دەسەك تە ارتىق ەمەس. سىرتقى باقىلاۋشىلاردىڭ پىكىرىنشە، بەيجىڭ بيلىگى شانحايدىڭ ءوزى ۇسىنعان «ناقتى الدىن الۋ جانە باقىلاۋ» شاراسىن ماقۇلداماي، شانحايداعى ەپيدەميالىق جاعدايدى باعالاۋدا كۇشپەن ارالاسىپ وتىرعان بولۋى مۇمكىن. ءتىپتى، اگرەسسيالىق مۇمكىندىگىن دە پايدالانىپ قالانى كۇشپەن كارانتيندە ۇستاۋى دا مۇمكىن دەگەن كوزقاراستار ايتىلادى.

The Qazaq Times