باستى نازاردا – قىتاي: جاپون پرەمەرىنىڭ اقش-قا ساپارى باستالدى

جاپونيا پرەمەر-ءمينيسترى ەسيحيدە سۋگانىڭ اقش-قا رەسمي ساپارى باستالادى. سۋگا اق ءۇيدىڭ جاڭا باسشىسىمەن جەكە كەزدەسۋ وتكىزەتىن العاشقى شەتەلدىك كوشباسشى بولماق.

ەكى مەملەكەت باسشىلارى اراسىنداعى كەلىسسوزدەر 16 ساۋىرگە بەلگىلەنگەن. ساياساتكەرلەردىڭ باستى تاقىرىبى – ازيا-تىنىق مۇحيتى ايماعىنداعى تۇراقتىلىق پەن قاۋىپسىزدىكتىڭ ىرگەتاسى سانالاتىن ەكىجاقتى اليانستى نىعايتۋ. سونىمەن قاتار، ەكى ەل باسشىلارى قىتاي تاقىرىبىن دا تالقىلاماق.

توكيو دا، ۆاشينگتون دا بەيجىڭنىڭ سىرتقى ساياساتتاعى ۇستانىمدارىنا، وڭتۇستىك قىتاي مەن شىعىس قىتاي تەڭىزدەرىندەگى ارەكەتتەرىنە بىرنەشە رەت ەسكەرتۋ جاساعان. سۋگا مەن بايدەن قىتايداعى ادام قۇقىقتارى ماسەلەسىن، ونىڭ ىشىندە گونكونگ، شىڭجاڭداعى جاعدايدى تالقىلاۋعا نيەتتى.

جاپون تارابى كەزدەسۋدە سەنكاكۋ داۋىنا دا باسا نازار اۋدارماق. شىعىس قىتاي تەڭىزىندەگى سەنكاكۋ ارحيپەلاگىنىڭ اينالاسىنداعى اۋماقتىق داۋ 2012 جىلى قىركۇيەكتە ۋشىعا تۇسكەن. سول جىلى توكيو بۇل ارالداردىڭ جەكە يەلەرىنەن ساتىپ الىنعانىن جاريالادى. وسىدان كەيىن قىتايدىڭ بىرقاتار ايماقتارىندا جاپونياعا قارسى دەمونستراتسيالار وتكەن. نەگىزىنەن جاپونيا تاراپى ءدال وسى ماسەلە بويىنشا ماۋسىمدا قىتايعا نارازىلىق نوتاسىن جولداعان. جاپونيانىڭ شاعىمىنان كەيىن، اقش قىتايعا ەسكەرتۋ جاسادى.

1895 جىلى يمپەريالىق قىتايمەن سوعىستا جەڭىسكە جەتكەن سوڭ، سەنكاكۋ ارالدارى مەن تايۋان جاپونيا قۇرامىنا قوسىلدى. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا جەڭىلگەننەن كەيىن توكيو تايۋانعا باسشىلىق ەتۋ قۇقىعىنان باس تارتتى. رەسمي بەيجىڭ سەنكاكۋ ارالدارىن دا يەلەنگىسى كەلەدى. الايدا، جاپونيا ۇكىمەتى بۇل ارالدار سوعىس ناتيجەسىندە اننەكسيالانبادى دەيدى.

16 ناۋرىزدا توكيودا جاپونيا مەن اقش ءسىم جانە قورعانىس مينيسترلىگى باسشىلارىنىڭ «2+2» فورماتىنداعى بەتپە-بەت كەلىسسوزدەرى وتكەن. بۇل كەزدەسۋدە دە اقش قىتايدىڭ سىرتقى ساياساتتاعى ۇستانىمى مەن ادام قۇقىقتارىنىڭ تاپتالۋىن سىنعا العان.

كەلىسسوزدەردىڭ تاعى ءبىر ماڭىزدى تاقىرىبى – وتكەن عاسىردىڭ 70-ءشى جىلدارى سولتۇستىك كورەيا بارلاۋىمەن ۇرلانعان جاپون ازاماتتارىنىڭ ماسەلەسى مەن زىمىران-يادرولىق باعدارلاماسى. بۇعان دەيىن ۆاشينگتون مەن پحەنيان اراسىنداعى كەلىسسوزدەر ناتيجەسىز اياقتالىپ، جاپونيانى الاڭداتاتىن ماسەلەلەر شەشىمىن تاپقان جوق.

كحدر بارلاۋ قىزمەتتەرىنىڭ جاپونداردى ۇرلاۋ تاقىرىبى رەسمي ديپلوماتيالىق بايلانىستاردى قولدامايتىن ەكى ەل قارىم-قاتىناسىنداعى ەڭ اۋىر تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى سانالادى. 2002 جىلى پحەنيان العاش رەت جاپونيانىڭ تەك 13 ازاماتىن ۇرلاۋ فاكتىسىن مويىندادى جانە ولاردىڭ بەسەۋىنە وتانىنا ورالۋعا مۇمكىندىك بەردى. قالعاندارى قايتىس بولدى دەپ جاريالاندى، بىراق راستالمادى. وسىعان قاراماستان، پرەمەر-مينيستر ەسيحيدە سۋگا دا، ونىڭ الدىنداعى سيندزو ابە دە كيم چەن ىنمەن تىكەلەي ديالوگ قۇرۋعا دايىن ەكەنىن حابارلاعان.

2014 جىلدىڭ مامىرىندا جاپونيا مەن كحدر ۇكىمەتتەرى ايالعان ماسەلە بويىنشا جاڭادان تەرگەۋ جۇرگىزۋگە كەلىستى، بىراق بۇل كوميسسيا كەيىننەن پحەنياننىڭ باستاماسىمەن تاراتىلدى.

پرەمەر-مينيستر سۋگا اقش-تىڭ جاڭا پرەزيدەنتى بايدەنمەن جەكە كەزدەسۋ وتكىزەتىن العاشقى شەتەلدىك كوشباسشى بولادى. 2009 جىلى اقپاندا جاپونيانىڭ بۇرىنعى پرەمەر-ءمينيسترى تارو اسو دا اقش-تىڭ 44-ءشى پرەزيدەنتى باراك وبامامەن كەزدەسكەن العاشقى شەتەلدىك كوشباسشى بولدى.

پاندەمياعا بايلانىستى جاپون دەلەگاتسياسىنىڭ قۇرامىنداعى ساياساتكەرلەر سانى از بولادى.

"The Qazaq Times"