قازاقستان ءبىلىم جۇيەسىنىڭ بىلىعىن اشقان داۋ: 125 مەكتەپتەگى جاعداي قالاي ءوربىپ جاتىر؟

بىرنەشە جىل زاڭبۇزۋشىلىقتار وشاعى بولىپ كەلگەن شىمكەنت قالاسىنداعى اتىشۋلى 125 مەكتەپتەگى ەكس-ديرەكتور مەن ماڭايىنداعىلار جانە مۇعالىمدەردىڭ اراسىنداعى داۋ ءالى شەشىلمەگەن. قازاقستاندىق تريادا – مۇعالىمدەر مەن بۇرىنعى ديرەكتور اراسىنداعى تارتىس باسقارما باسشىلىعىمەن سوتتاسۋ دەڭگەيىنە اۋىستى. ارىزدانۋشى ۇجىم ءىستى جۇرگىزۋگە جاۋاپتى قۇزىرلى ورگانداردىڭ سىلبىرلىعىنا كوڭىلى تولمايدى. ال اسەت ساتىبالديەۆ ءوزىن باسشىلىقتان بوساتقان ءبىلىم باسقارماسىمەن سوتتاسىپ جاتىر. مۇعالىمدەر «بەرەكەسى قاشقان ۇجىمداعى احۋال ەندى جاقسارىپ كەلە جاتقاندا ەكس-ديرەكتور بار رەسۋرسىن پايدالانىپ، ورنىنا قايتىپ كەلە مە» دەپ الاڭداۋلى. 

سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ شىمكەنتتەگى دەپارتامەنتىنىڭ اعا تەرگەۋشى نۇرداۋلەت سارسەنبەك قىلمىستىق كودەكس بويىنشا تەرگەۋ ءجۇرىپ جاتقانىن جانە ەلدە قوعامدىق رەزونانس تۋدىرعان ءىستىڭ قاشان سوتقا جولدانارىن بىلمەيتىنىن حابارلادى. ءاسىلى، تەرگەۋشى بۇل ءىستى وسىدان جەتپىس كۇن بۇرىن، 10 جەلتوقسان كۇنى قولعا العان.

«زاڭ بويىنشا ەكى اي مەرزىمدە تەرگەپ-تەكسەرۋ جۇرەدى. الداعى ۋاقىتتا دالەلدەمەلەر جيناۋ جۇرەدى، تاراپتاردىڭ بارلىعى شاقىرىلادى. اۋديت سياقتى مەكەمەلەردىڭ قورىتىندىسى كەلگەن سوڭ، ءىس رەتىندە ەندى تىركەلدى. تولىقتاي تەكسەرىس ءجۇردى»، – دەگەن تەرگەۋشى 18 جەلتوقساندا رەداكتسيا تىلشىسىنە.

باسشىلىقتىڭ جينالىسقا كەتكەنىن ايتقان دەپارتامەنت قىزمەتكەرى رەداكتسيا ءتىلشىسىن قابىلداۋعا جازىلسىن دەپتى. اسحات جۇماعالي بىرنەشە ايدان بەرى رەسمي سۇراۋ جولداپ كەلە جاتقان اقپارات قۇرالىنا ءىستىڭ جاريالاۋعا جاتاتىن جاي-جاپسارى مەن تەرگەۋدىڭ اياقتالاتىن بولجالدى مەرزىمى تۋرالى مالىمەت بەرگىسى جوق.

شىمكەنت قالالىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باستىعى جانات تاجيەۆا رەداكتسياعا ادىلدىك ءۇشىن بارىنە دايىن ەكەنىن ايتتى.

– ساتىبالديەۆ ءبىلىم باسقارماسىن سوتقا بەردى. سوت شەشىمىن كۇتىڭىز، بولدى. مەن دە جەڭىلمەيمىن. ءبىلىم پرتسەسىن ۇيىمداستىرا الماعان، ءوز دارەجەسىنە كەلتىرە الماعان ادامدى ءبىلىم ۇيىمدارىنا قايتا جاقىنداتۋدىڭ كەرەگى جوق. بىراق بۇل كىسىگە قاتىستى پروكۋراتۋرا مەن فينپول تاراپىنان تەكسەرىس ءجۇرىپ جاتىر. تەكسەرۋ قورىتىندىسى ءالى قولىما تۇسكەن جوق. ءوزىنىڭ قىزمەت ورنىن قالپىنا كەلتىرۋگە جازىپتى. مەن وعان قارسىلىق ءبىلدىرىپ وتىرمىن. كونكۋرس جاريالانىپ، جاڭا ديرەكتور سايلانىپ قويدى، – دەيدى باسقارما باسشىسى.

ول سوت ەكس-ديرەكتوردىڭ قىزمەتتەن بوساتىلۋىن نەگىزسىز دەپ تاپقان كۇننىڭ وزىندە باسقارما «قۇزىرلى ورگاندار تاراپىنان بۇرىنعى ديرەكتوردىڭ تاراپىنان زاڭ بۇزىلعانى انىقتالسا، ورنىنان بوساتۋعا قۇقىلى» ەكەنىن مالىمدەدى. سونىمەن قوسا، تاجيەۆا ساتىبالديەۆكە ەشقانداي قىسىم بولماعانىن، بوساتۋ جونىندەگى ارىزدى دەنساۋلىق جاعدايىنا بايلانىستى ءوز ەركىمەن جازعانىن العا تارتادى.

سوت ۇكىمى ساتىبالديەۆتىڭ پايداسىنا شەشىلسە، وندا اپپەلياتسيالىق شاعىم تۇسىرمەك. باسقارما باستىعىنىڭ ايتۋىنشا، قاراشا ايىندا جولدانعان حاتتار بويىنشا قۇزىرلى مەكەمەلەردەن ءالى كۇنگە دەيىن قورىتىندى جاۋاپ كەلمەگەن.

125 مەكتەپتە نە بولىپ ەدى؟

بىلتىر كۇزدە شىمكەنت قالاسىنداعى 125 جالپى ورتا مەكتەبىندە بىرنەشە جىلعا جالعاسقان بىلىقتىڭ بەتى اشىلىپ، اكىمشىلىك پەن ۇجىمنىڭ اراسىندا داۋ تۋعان ەدى. 3,5 جىل بۇرىن ەسىگىن اشقان وقۋ ورداسىندا مۇعالىمدەر «جەمقورلىق، قارجى-مۇلىك جىمقىرۋ جانە قىزمەتىن اسىرا پايدالانا وتىرىپ زاڭبۇزۋشىلىقتارعا جول بەرگەن» العاشقى ديرەكتور مەن ماڭايىنداعى ورىنباسارلارىن ايىپتاپ شاعىم تۇسىرگەن.

ارىزدانۋشى ۇجىمنىڭ رەداكتسياعا ۇسىنعان دەرەك-دايەكتەرى بويىنشا، ءۇش جىلدان بەرى مەكتەپتە قارجى جيناۋ، اۋىزباستىرىق الۋ، كاسىپوداقتىڭ بىرجاقتىعى (ديرەكتورعا تاۋەلدىلىگى), گازەت-باسىلىمدارعا ءماجبۇرلى تۇردە جازعىزۋ، وت جاعۋشىنى جۇمىسقا ورنالاستىرۋدان باستاپ دەكرەتتەن ورالعان قىزمەتكەردى جەمقورلىققا يتەرمەلەۋ، كانيكۋلدا رەمونتقا، كورنەكىلىك قۇرالدارعا، اكىمشىلىككە سالىنعان ايىپپۇلدى وتەۋگە جانە تۋعان كۇن-مەرەكەلەرگە ءجونسىز اقشا جيناۋ سياقتى ءتۇرلى زاڭسىزدىقتار ورىن العان.

انتيكور جالپى ارىزدى ناقتى جاعدايلار بويىنشا تولىقتىرۋدى سۇراعاندا ءار مامان تاپ بولعان  زاڭبۇزۋشىلىق تۋرالى جەكەلەي قوسىمشا ارىز تۇسىرگەن. ارىزعا 194 مامان قول قويعان.

مۇعالىمدەر جىلدار بويى زاڭسىزدىق ورداسىنا اينالعان ءبىلىم وشاعىنداعى كەمشىلىكتەردى اشىپ ايتتى:

• كابينەت سۇراي بارعان لوگوپەد دينا ادەنوۆا جانە پەداگوگ-دەفەكتولوگ گۇلبانۋ سپاتاەۆاعا ديرەكتور ساتىبالديەۆ ءوز قالتالارىنان كەڭ-دالىزدە كابينەت جاساۋدى تاپسىرعان. سايكەسىنشە ءار مامان جەكە قاراجاتىنان 75 مىڭ تەڭگە شىعىنداپ، پلاستيكتەن كابينەت جاساتقان. سالدارىنان ەڭبەك جاعدايى مەن مەكەمەنىڭ تەحنيكالىق جوسپارى بۇزىلعان. ساتىبالديەۆپەن بايلانىسى كۇشتى دەلىنەتىن ۇيىمداستىرۋشى- پەداگوگ جارقىناي كوشىكباەۆا تۋرالى «ديرەكتور توقالى» دەگەن قاۋەسەت بار. كوشىكباەۆا دەكرەتكە شىققان سوڭ ورنىنا كەلگەن مامان قاتارداعى كابينەتكە اۋىستىرىلعان.

«وعان مەكتەپتىڭ تورىنەن بارلىق جاعدايى جاسالعان، ديرەكتور ورىنباسارىندا جوق  جاڭا كابينەت بەرىلدى. ول كابينەتتى جيھازدارمەن  (جۇمساق ديۆان، شكاف، كومپيۋتەر، مۇزداتقىش ت.ب) قامتىدى» دەيدى مۇعالىمدەر.

• حيميا-بيولوگيا ءپانى مۇعالىمدەرى ا.نارمۇراتوۆا، ب.قالتاەۆا، ت.قامباروۆا، ز.تاڭجاروۆا سياقتى مۇعالىمدەردىڭ تولىق ساعات جۇكتەمەسىنە قوسىمشا جارتى ستاۆكا زەرتحاناشىلىق جۇمىس جازىلعان. مۇعالىمدەر  «قاعاز جۇزىندەگى» ارتىق اقشانى قولما-قول پەداگوگ ۇيىمداستىرۋشى جارقىناي كوشىكباەۆانىڭ تالاپ ەتۋىمەن جيناۋعا ءماجبۇر بولعان. بۇل «پايدانى» قىزمەتكەر ت.قامباروۆا ديرەكتور ورىنباسارى ساليحا مايلىبايدىڭ كاسپي كارتاسىنا 27 مىڭ تەڭگە كولەمىنە اۋدارعان. سونداي-اق، كەيبىر مۇعالىمدەرگە ساعات جۇكتەمەسى جەتىسپەي جاتقاندا ءدال وسى سالا مامانى ارتىق جۇكتەمەمەن جۇرگەن.

• مەكتەپ ديرەكتورىنىڭ تاپسىرماسىمەن ساليحا مايلىباي باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمدەرى  دۇيسەنوۆا جادىرا، ابيبۋللاەۆا گۋلنار، ماقۇلبەكوۆا عازيزالارعا 18 ساعات جۇكتەمەدەن ارتىق ساعات جازىپ، ولارعا ەسكەرتپەستەن سول ارتىق اقشانى تۇبىرتەگىنەن ەسەپتەپ قولما-قول الىپ وتىرعان.

• بىلتىر قىركۇيەك-قازان ايلارىندا كەزەكشى سىنىپقا ورىسشا وقىتاتىن باستاۋىشتاعى ەكى سىنىپتىڭ جەتەكشىسى رانو احمەدوۆا دە-فاكتو جەتەكشىلىك ەتكەنىمەن، دە-يۋرە جالاقىسى وزگە باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمى ەلميرا امانگەلديەۆاعا جازىلىپ كەلگەن.

• 2020 جىلعى 8 قازان كۇنى NAR TB تەلەارناسى مەكتەپ جايلى بەينەفيلم تۇسىرگەن. ساتىبالديەۆتىڭ بۇيرىعىمەن «تەلەارناعا» كەزەكشى سىنىپتاردىڭ 10  وقىتۋشىسى ارقايسى 6,5-7 مىڭ تەڭگەدەن ديرەكتور ورىنباسارى ساليحا مايلىبايعا جيناپ بەرۋگە ءماجبۇر بولعان.

• 2017-2020 ج.ج. وقۋ جىلدارىندا باستاۋىش كاسىپوداق ۇيىمىنىڭ توراعاسى بولىپ تالعات اسانبەكوۆتىڭ راستاۋىنشا، كاسىپوداق قارجىسىن اي سايىن ديرەكتور اسەت ساتىبالديەۆ جانە ۇيىمداستىرۋشى پەداگوگ ج.كوشىكباەۆاعا اكەلىپ بەرىپ وتىرعان. كاسىپوداق ۇيىمىن باسقارۋدا «اتىم عانا بولدى، بارلىق ەسەپ-قيساپتى ديرەكتوردىڭ ءوزى جۇرگىزىپ وتىردى، تەك ورتادا جۇرگەن شابارمان بولدىم» دەيدى ول ارىزدانۋشى تاراپقا بەرگەن تۇسىنىك حاتىندا.

2017 جىلى مەكتەپ اشىلعاندا العاشقى پەد-جيىندا ساتىبالديەۆ ءوز قالاۋىمەن اسانباەۆتى ۇسىنىپ، بىردەن توراعالىقا «سايلاپ العان».» مەكتەپ ۇجىمى امال جوقتان كەلىسكەن». «كاسىپوداق سودان بەرى ديرەكتوردىڭ نۇسقاۋلىعىمەن جۇمىس ىستەدى، ايتقانىنان شىعا المادى». توراعا ءۇش جىلعى جارنانىڭ قايدا جۇمسالعانى جونىندە ۇجىمعا بىردە-ءبىر مارتە ەسەپ بەرمەگەن، مۇعالىمدەر يگىلىگەن كورمەگەن.

• كارانتين شاراسى كۇشەيگەن تۇستا، ياعني بىلتىرعى 29 شىلدەدە ديرەكتور سانيتارلىق تالاپتى ەسكەرمەستەن باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمدەرىن «اۋلا تازالاپ، ءشوپ جۇلۋعا» مىندەتتەگەن. بۇل بۇيرىقتى بۇرىنعىشا ورىنباسارى ساليحا مايلىباي ىسكە اسىرىپ، مۇعالىمدەردى شاقىرتقان. ءدال وسىعان ۇقساس ۇجىمدىق جينالىس 30 مامىردا دا وتكەن.

• زاڭداعى «دەموگرافيا ساياساتى بىزدە كەرىسىنشە ىسكە استى» دەگەن مۇعالىمدەر دەكرەتتەن ورالعان مامان جۇمىسىن جالعاستىرۋ ءۇشىن دە اقشا بەرۋگە ءماجبۇر بولعانىنا شاعىنادى. «جولاشارعا» قالتاسى كوتەرمەگەندەر حيميا ءپانىنىڭ مۇعالىمى ءاليا نۇرلىبايدىڭ كۇيىن كەشىپ، ءوز ورنىنا كەلە المايدى دەسەدى. سوندىقتان بىرنەشە جىل بويى جۇمىسقا حيميك 5 مۇعالىم (دينا قامىسباەۆا، نۇرجان بيجىگىتوۆ، دانەگۇل كارىمباەۆا، ايدانا تۇرديەۆا، مادينا قاراكوسەەۆا)  قابىلدانسا دا، ول جۇمىسىنا ورالا الماي كەلەدى. ال «باستىقتىڭ تابەتىن باسقاندار» ءبىر جىلدا-اق قىزمەتىنە قايتىپ كەلەتىن «نورما» قالىپتاسقان. بۇعان باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمى ايىمبيكە المەردەنوۆانىڭ جاعدايى دالەل بولا الادى. ايىمبيكەدەن ديرەكتور 11.11.2019 ج-02.11.2020 ج. ارالىعىنداعى دەكرەتتىك دەمالىسىنان كەيىن قايتا جۇمىسقا تۇرۋى ءۇشىن 200 مىڭ تەڭگە سۇراعان. مۇعالىم بۇل قادامعا شاراسىزدىقتان بارعانىن ايتىپ-اشىنادى. ساتىبالديەۆ اقشانى ادەتتەگىدەي مايلىبايعا ارقىلى العان. قاراپايىم مامان وسىلايشا ونىڭ «كاسپي شوتىنا 140 مىڭ، قولىنا 60 مىڭ تەڭگەنى» ءبولىپ بەرگەن. تاعى ءبىر كەيس – ساپاركۇل اپرەجوۆا دەكرەتتەن كەيىنگى قىزمەتىمەن قايتا قاۋىشۋعا 150 مىڭ تەڭگە اۋىزباستىرىق بەرۋگە ءماجبۇر بولعان.

• ۇيدە وتىرىپ ءبىلىم الاتىن وقۋشىلارعا بايلانىستى ساعات سانى دا «اشىق باسكە» ءتۇسۋدى قاجەتسىنەدى. بۇعان قول جەتكىزۋ ءۇشىن دە اقشا بەرۋگە ءماجبۇر. مايلىبايدىڭ دەنساۋلىق جاعدايى سەبەپتى ۇيدە وتىرعان م.مۇسابەكتىڭ اناسى ا.جالعاسباەۆاعا جاساعان ارەكەتى دالەل بولا الادى.

• نەگىزگى جۇكتەمەدەن تىس ءار ساعات 2-5 مىڭ تەڭگە ارالىعىندا ساۋدالانعان. باستى كاسسيرشى – ديرەكتور، كوشىكباەۆا، مايلىباي.

• ديرەكتور، باسشىلىق تۋعان كۇندەرى «سالىقتىڭ سازى» اۋەلەيدى. بۇرىن 500 تەڭگەدەن ەدى. 28 قازان كۇنگى ديرەكتوردىڭ تۋعان كۇنىنە ءار مۇعالىم 1,5 مىڭ، ال بىرلەستىك مەڭگەرۋشىسى 5 مىڭ تەڭگەدەن «سالىق» وتكىزگەن.

• جازعى ەڭبەك دەمالىسىنا شىعاردا ءار مۇعالىمگە كابينەتىن اقتاپ-سىرلاۋ، جوندەۋ، وعان كەرەك ماتەريالداردى جەكە قارجىسىنا الۋ مىندەتى جۇكتەلىپ كەلگەن. كابينەتكە 2 مىڭ، سپورت زالعا 5 مىڭ تەڭگە مولشەرىندە اقشا جيناپ، قۇرىلىس زاتتارىن ساتىپ الاتىن. جوندەۋ ءىسى دە مۇعالىمدەردىڭ موينىنا ارتىلعان. ءدالىز بەن فويە قابىرعالارىنا ىلىنەتىن كورنەكى ستەندتەرگە بىلتىر مامىر-ماۋسىم ايلارىندا باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمدەرىنىڭ ارقايسىنان 5  مىڭ تەڭگەدەن جينالعان.

• كابينەتى بار مۇعالىمدەر مەن جەتەكشىلەر شارۋاشىلىق مەڭگەرۋشىسىنە كەرەك-جاراققا (شەلەك، ەدەن سۇرتكىش، اپتەچكا، انتيسەپتيك، قاعاز سۇلگىلەر ت.ب.) دەپ 2 مىڭ تەڭگەدەن وتكىزۋگە ءماجبۇر بولعان. بۇدان باسقا تەرەزەگە جاپقىش-پەردە (جاليۋزي) الۋعا كۇزدە 5 مىڭ تەڭگە الىم بەرگەن.

• سانيتارلىق ەپيدەميولوگيالىق قىزمەتتىڭ سالعان ايىپپۇلى دا مۇعالىمدەردەن ءوندىرىلىپ كەلگەن. 2019 جىلى مامىر ايىندا كەلگەن ايىپپۇلعا 3 مىڭ تەڭگەدەن جيناعان. بىلىقتىڭ بەتى اشىلۋىنا تۇرتكى بولعان كۇزگى ايىپپۇل سوماسى كەزەكشى سىنىپ مۇعالىمدەرىنە 3 مىڭ، ال قاشىقتان ساباق بەرەتىن مۇعالىمدەرگە 2,5 مىڭ تەڭگە شاماسىندا ۇلەستىرىلگەن. ءبىر قىزىعى، ءجۇز ەلۋدەن ارتىق مۇعالىمى بار ۇجىمعا بۇل جولى نەبارى 37 مىڭ تەڭگە ايىپپۇل كەسىلگەن، بىراق باسشىلىق شاشقان اقشانىڭ جيىنى ونداعان ەسە كوپ.

كەزەكشى سىنىپ ساناتىندا وفلاين وقىعان 1 سىنىپتىڭ مۇعالىمدەرىنە ءبىرىنشى جارتىجىلدىقتىڭ ءار ايىنا 15 مىڭ تەڭگەدەن «سالىق سالىندى». اكىمشىلىك مۇنى «سىنىپتار جابىلماۋى ءۇشىن» دەپ تۇسىندىرگەن.

• مەكتەپ پەداگوگتەرى كاسىبي بىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن، ياعني «جاڭارتىلعان ءبىلىم مازمۇنى»، «ورلەۋ» سياقتى باعدارلامالارىنا قاتىسۋعا ءار مۇعالىم جالاقىسىنان 5-20 مىڭ تەڭگە ارالىعىندا «جولاشار» بەرىپ وتىرعان. باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمى ورىنكۇل ۇيسىنباەۆا مۇنى ايعاقتارمەن دالەلدەي الادى.

• باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمى اتانۋ دا «اقشا تۇرعان». مەكتەپ الدى دايىندىق توبىندا ساباق بەرىپ جۇرگەن روزا كامالوۆا بيىلعى وقۋ جىلىنا 1 سىنىپ قابىلداۋ ءۇشىن ساليحا مايلىبايعا 175 مىڭ تەڭگە بەرۋگە تيىستەلگەن. لاجسىز بەرگەن.

• بىلىكتىلىك پەن سانات كوتەرۋ ءۇشىن تەست تاپسىرىپ، قۇجات وتكىزەتىن مۇعالىمدەر (مودەراتور-پەداگوگ، ساراپشى-پەداگوگ، زەرتتەۋشى-پەداگوگ، شەبەر-پەداگوگ بىلىكتىلىگى بويىنشا) جاي عانا مودەتراتور دەگەن ستاتۋسقا لايىق بولا تۇرا، قاعاز جۇزىندە راستاۋعا اقشا بەرۋگە ءماجبۇر بولىپ كەلگەن. وعان دالەل رەتىندە باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمى اقساۋلە قاسىمبەكوۆا جانە دەفەكتولوگ دينا ادەنوۆا 2020 جىلى ماۋسىم ايىندا مودەراتورلىقتان ءوتۋ ءۇشىن 50  مىڭ تەڭگەنى قازاق ءتىلى ءپانىنىڭ مۇعالىمى مەرۋەرت تۇرداليەۆا قولما-قول بەرگەن. تۇرداليەۆا وقۋ ءىسى جونىندەگى ورىنباسار جامال يمانتاەۆادان قاعازعا ورالعان اقشانى ديرەكتورعا بەرۋىن وتىنگەن. ال يمانتاەۆا مۇنداي «سالەمدەمەلەردى» ديرەكتورعا الىپ بارىپ، بەرىپ وتىرعانىن راستايدى.

• كەيىنگى 3 جىلداعى كىتاپحانا ءىسى بويىنشا كاسىپوداق مۇشەلەرى تەكسەرىس جۇرگىزىپ، مىناداي جايتتاردى انىقتاعان. باسىلىمعا جازىلۋ ماقساتىندا ءار مۇعالىمنەن 2017-2018 وقۋ جىلىنىڭ ءى جارتى جىلدىعىنا كۇشتەپ 3,5 مىڭ، ءىى جارتى جىلدىعىنا 4 مىڭ تەڭگەدەن جينالىپ وتىرعان. كەلەسى وقۋ جىلىنا 4-4,5 مىڭ تەڭگە وتكىزگەن. ال  2019-2020 جىلدىڭ ءى جارتى جىلدىعىنا 5 مىڭ تەڭگەدەن جيناعان. الايدا ەكى جۇزدەن اسا كادرى بار ۇجىمنان قوماقتى قاراجات جينالىپ وتىرعانىمەن، «ەكسپرەسس پوچتا» جشس-دان مەكتەپتىڭ 2019-2020 جىلدىڭ ءى جانە ءىى جارتىجىلدىقتارىنا جازىلعان گازەت-جۋرنالداردىڭ تولەماقىسىنا قارىزدىعى جونىندە ديرەكتورعا حات كەلگەن. قارىز 562 مىڭ تەڭگە كولەمىندەگى بەرەشەك سومانى كىتاپحانا ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ايجان تىلەگەننىڭ موينىنا ىلگەن. ديرەكتور قارىزدان قۇتىلۋدىڭ امالى رەتىندە «مۇعالىمدەردەن ارتىق اقشا جيناۋعا» كەڭەس بەرگەن.

• كەلەڭسىز جاعدايلار قوعامعا جاريالانعاننان كەيىن بىلتىرعى قاراشا ايىنىڭ 8-ىنەن 9-ىنا قاراعان ءتۇنى ساعات 1.30-دان اساردا ديرەكتور ساتىبالديەۆتىڭ ءىنىسى ءارى مەكتەپتىڭ شارۋاشىلىق ءىسى جونىندەگى ورىنباسارىنىڭ مەڭگەرۋشىسى رۋسلان ابدىنابيەۆ جۇمىس ۋاقىتىنان تىس مەكتەپكە كەلگەن. كولىكتەن تۇسە سالىسىمەن بارلىق باقىلاۋ كامەرالارىن ءسوندىرىپ، ديرەكتور كابينەتىنەن ەكى سومكە قاعاز الىپ كەتكەن. وسى وقيعاعا كۋا بولعان كۇزەتشى ءبىرجان دادۋوۆ جانە قانات بيجانوۆ كۋالىك بەرىپ، الەۋمەتتىك جەلىدە مالىمدەمە دە جاسادى.

• مەكتەپ مۇلىكتەرى اشىلعان جىلدان كەيىن ءبىرشاما كەمىگەن. العاشىندا، مەكتەپ قولدانىلىسقا بەرىلگەن 2017-2018  وقۋ جىلى پرەكتورلار، جۇمساق ورىندىقتار جەتكىلىكتى جانە ءار كابينەتتە سۋ جىلىتۋ قۇرىلعىسى بولعان.

(مۇعالىمدەر باستاپقى-نەگىزگى ارىزعا قوسا جوعارىدا اتالعان ءار تارماققا سايكەس قۇزىرلى مەكمەلەرگە ارىز-تۇسىنىكتەمە وتكىزگەن. دەرەككوز: ۇجىمدىق ارىز) 

ۇجىم 3 قاراشا باسقارماعا دەرەۋ تياناقتى تەكسەرىس جۇرگىزۋدى سۇراپ ارىز تاپسىرعان.

وسى تۇستا العاش ازاتتىق راديوسى ايماقتاعى ءتىلشىسى ديلارا يسا مۇعالىمدەردىڭ جانايقايىن ەلەپ-نازار اۋدارىپ، بىرنەشە حابار جاريالادى.

سودان كەيىن ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باسشىسى جانات تاجيەۆا بىردەن مۇعالىمدەردىڭ شاعىمى بويىنشا 10-12 قاراشا كۇندەرى جۇرگىزىلگەن ارنايى كوميسسيانىڭ تەكسەرىسى كەزىندە «ارىزداعى فاكتىلەردىڭ كەيبىرى راستالعانىن» مالىمدەدى.

كوميسسيا قۇرامىنا باسقارما اپپاراتىنان 6, وزگە مەكتەپتەردەن 3 مۇشە كىرگەن، الايدا ارىزدانۋشى ۇجىمنان ەشكىم ەنبەگەن. زەردەلەۋ جۇمىسىنىڭ بارىسىنا كوڭىلى تولماعان ارىزدانۋشى تاراپ تەكسەرىس كەزىندە كەمشىلىكتەر جىبەرىلگەنىن ايتىپ شاعىندى. بۇل جونىندە باسقارما «ارىزدانۋشىلار وتىنىشتەر مەن تالاپ-تىلەكتەر بەرمەگەندىكتەن كوميسسيا مۇشەلىگىنە قوسىلماعانىن» جانە تالاپكەر تاراپتىڭ قاتىسۋىمەن «زەردەلەۋ جۇمىسى اشىق ءوتتى»، «قالالىق ءبىلىم سالاسىن ساپامەن قامتاماسىز ەتۋ دەپارتامەنتىمەن بىرگە ۇجىمعا ۇدايى قۇقىقتىق كەڭەستەر مەن ادىستەمەلىك كومەك كورسەتىپ جاتىر» دەدى.

زەردەلەۋ جۇمىسىنىڭ قورىتىندىسىنا سايكەس:

• مەكتەپ اكىمشىلىگى مەن پەداگوگتەر اراسىندا اشىقتىق پەن جاريالىلىق قالىپتاسپاعانى;
• باسشىلىققا جۇكتەلگەن لاۋازىمدىق مىندەتتەر مەن تالاپتار ءتيىستى دارەجەدە ورىندالماعان، سى­باي­لاس جەمقورلىقتىڭ سەبەپتەرى مەن ال­عىشارتتارىن انىقتاپ-جويماعانى;
• ساعات جۇكتەمەلەرىن ءبولۋ پروتسەسى اشىق بولماعانى، الەۋمەتتىك پەدوگوگ م.اكىمباەۆاعا ارتىق 12 ساعات بەرىلگەنى انىقتالعان.

باسقارما باستىعىنىڭ ورىنباسارى ايگۇل تەكەباەۆا رەسمي جاۋاپ حاتىندا اسەت ساتىبالديەۆ «ءوز ءوتىنىشى نەگىزىندە» باسقارمانىڭ بىلتىرعى 11 قاراشاداعى №762 بۇيرىعىمەن جۇمىستان بوساتىلعانىن حابارلادى. بىراق بۇعان دەيىن رەداكتسيا ءتىلشىسى تىلدەسكەن تاجيەۆا «شۋدان كەيىن ورنىنان بوساتقانىن» جانە «سول ءۇشىن ساتىبالديەۆ وشىگىپ، ادۆوكات جالداپ، سوتتاسقالى جۇرگەنىن» مالىمدەگەن. باسقارما باسشىلىعى كەزدەسۋ وتكىزىپ، مۇعالىمدەردى الاڭداتقان بۇرىنعى ديرەكتور ءا.ساتىبالديەۆ ارىزدانۋشى تاراپتى مورالدىق شىعىن ءوندىرۋ ماقساتىندا  سوتقا بەرەدى دەگەن قاۋەسەتكە نەگىز جوقتىعىن، «سوتتاسسا تەك باسقارمامەن سوتتاسۋى مۇمكىن» ەكەنىن تۇسىندىرگەن. الايدا ارادا بىرەر اي وتىسىمەن ەكس-ديرەكتوردىڭ باسقارما باسشىلىعىن ءوزىن نەگىزسىز بوساتتى دەگەن تالاپپەن سوتقا بەرگەنى بەلگىلى بولدى.

اتى ساتىبالديەۆتىڭ باستى سىبايلاسى رەتىندە اتالاتىن باستاۋىش سىنىپتار بويىنشا ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى ساليحا مايلىباي لاۋازىمىنان الىندى. بىراق قازىر قالاداعى باسقا مەكتەپكە اۋىستى. سونداي-اق، كاسىپوداق توراعاسى ت.اسانباەۆتىڭ ورنىنا ۇجىمنىڭ سايلاۋىمەن  د.تۇيتەنوۆا سايلاندى. بۇرىنعى ديرەكتور ورىنباسارلارى ب.بەرتان مەن ق.سۇلەيمەنوۆكە تارتىپتىك شارا قولدانىلدى.

باسقارما ۇجىمدىق ارىزدى داۋ شىققان بويدا، ال كوميسسيا قورىتىندىسىن قوسىمشا 19 قاراشا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ شىمكەنتتەگى دەپارتامەنتىنە جولداعان. دەپارتامەنت باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ب.ۇزىنجاس رەداكتسيانىڭ سۇراۋ حاتىنا 22 جەلتوقساندا بەرگەن جاۋابىندا «ساتىبالديەۆكە قاتىستى قىلمىستىق كودەكستىڭ 366-بابى 2-بولىگىمەن №207900131000185 سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ تىركەلىپ، قازىرگى تاڭدا تەرگەۋ امالدارى ءجۇرىپ جاتقانىن» باياندادى.

قاراشا ايىنىڭ سوڭىنا قاراي مۇعالىمدەردىڭ ارىزى بويىنشا قالالىق مەملەكەتتىك ەڭبەك ينسپەكتسياسى باسقارماسى تەكسەرىس جۇرگىزە باستاعان.

مۇعالىمدەردىڭ سابىرىن تاۋسىعان «سوڭعى نوقتا» – سانيتارلىق ەپيدەميولوگيالىق قىزمەتتىڭ سالعان ايىپپۇلى. مەكتەپ باسشىلىعى سانيتارلىق نورمانى ساقتاماعانى ءۇشىن 37 مىڭ تەڭگە ايىپپۇل تولەگەن. بىراق مۇعالىمدەردەن 3 مىڭ تەڭگەدەن، جالپى 630 مىڭ تەڭگە شاماسىندا قاراجات جيناعان. ۇجىمدىق ارىزعا ءتيىستى ورگاندار دەرەۋ ارەكەت ەتپەگەندىكتەن، كۇماندانعان ۇجىم ءوز بەتىنشە زەرتتەۋ-حەردەلەۋ جۇمىسىن جۇرگىزگەن.

«ءوزىمىز – زەرتتەۋشى، ءوزىمىز – تەرگەۋشى، ءوزىمىز – باقىلاۋ بولىپ ءجۇرمىز. اكىم ورىنباسارى شىڭعىس مۇقان كومەك بەرەتىن بولار دەپ كىرگەنبىز. جىلى شىرايمەن قابىلداعان. تاۋەلسىز كوميسسيا قۇرىپ بەرەمىز دەپ ۋادە ەتكەن ەدى. بۇل ءسوز جۇزىندە قالىپ قويدى. ءبىز سونى توستىق. تاۋەلسىز زەرتتەۋدى ءوزىمىز جۇرگىزدىك. انتيكور و باستا ەشقانداي زاڭبۇزۋشىلىق انىقتالمادى دەگەن جاۋاپ حات بەردى. ەندى قايدا بارامىز؟..» – دەگەن ءلاززات اجىبەكوۆا، ءدىلبار تۇيتەنوۆا، مەرۋەرت قايىروۆا، رانو ابديحانوۆا ارىزدانۋشى ۇجىمنىڭ پىكىرىن جەتكىزىپ.

4 قاراشادا تۇسكەن ۇجىمدىق ارىزعا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ شىمكەنت قالاسى بويىنشا دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ب.ۇزىنجاس ارادا اپتا وتپەي جاتىپ «زاڭنامانى بۇزۋشىلىقتار انىقتالمادى» دەپ جاۋاپ بەرگەن. ايماقتاعى مەكەمەنىڭ كۇدىكتى جاۋابىنان سوڭ بۇعان نارازى ۇجىمنىڭ ماسەلەسى تۋرالى جەلتوقسان ايىنىڭ باسىندا رەداكتسيا اتىنان ورتالىق اپپارات باسشىسى اليك شپەكباەۆقا رەسمي سۇراۋ جولدادىق.  سۇراق – جەرگىلىكتى دەپارتامەنت «ارىزدى قاراۋ بارىسىندا سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋدىڭ بىرىڭعاي تىزىلىمىنە تىركەۋگە نەگىز بولىپ تابىلاتىن ءمان-جايلار انىقتالمادى» دەگەن قورىتىندىعا قالاي كەلدى؟

قوعامدا رەزونانس تۋدىرعان ماسەلە جونىندەگى مينيسترلىككە جولداعان  رەداكتسيانىڭ سۇراۋ حاتىنا ۆيتسە-مينيستر شولپان كارين جەلتوقسان ايىندا باسقارما جاۋابىنىڭ كوشىرمەسىن ءسال عانا تۇرلەندىرىپ قايتا جولدادى. مينيسترلىكتىڭ جاعدايدى ءجىتى نازارعا الماۋىنان بولسا كەرەك، بىرنەشە قۇزىرلى مەكەمە شاش ەتەكتەن كەمشىلىك انىقتاعانىنا قاراماستان، باسقارماعا قارسى بۇرىنعى ديرەكتوردىڭ باس كوتەرىپ جاتقانى.

«زاڭمەن دالەلدەنسىن دەپ جۇمىستان شىعارماسام دا بولار ەدى. بىراق مەن مۇعالىمدەر جاعىندامىن. جەل تۇرماسا ءشوپتىڭ باسى قيمىلداماس دەپ بوساتقان ەدىم. بۇل شەشىممەن ەكىنىڭ ءبىرى كەلىسە بەرمەيدى. امان تۇرساڭ، ەستىرسسىڭ – ولار (ساتىبالديەۆ تاراپى) بۇل ءۇشىن بىزبەن دە سوتتاسادى»، – دەگەن ەدى 4 جەلتوقسانداعى سۇحباتىندا.

تاجيەۆا ايتقانداي، قازىرگى تاڭدا ساتىبالديەۆ باسقارمامەن سوتتاسىپ جاتىر.

4 جەلتوقسان كۇنى قالا اكىمى مۇرات ايتەنوۆ رەداكتسيا تىلشىسىنە بەرگەن جاۋابىندا جاۋاپتى مەكەمەلەر تەكسەرىپ جاتقانىن مالىمدەگەن.

«تەرگەۋ ءجۇرىپ جاتقانىنا قاراماستان ءبىز ۋاقىتشا بوساتتىق. قۇزىرلى ورگاندار تەكسەرىپ-دالەلدەگەن سوڭ سوتقا جولدانادى»، – دەگەن اكىم استانادا وتكەن بريفينگتە.

مۇعالىمدەردىڭ بار تالابى – «ارىز شاعىمدا اتالعان جايت-دالەلدەمەلەر بويىنشا ءادىل تەكسەرىس جۇرگىزۋ جانە جىلدار بويى زاڭسىزدىققا جول بەرگەن باسشىلىق وكىلدەرىن زاڭدى شەشىممەن جۇمىستان بوساتۋ». ولاردىڭ ايتۋىنشا، ءار جاعداي بويىنشا تۇبىرتەكتەر تۇگەل ساقتاۋلى، ايعاق جەتەرلىك. دەگەنمەن ءۇش ايدان بەرى رەداكتسيا حابارلاسىپ، ءمان-جايدى سۇراستىرعان جانە مۇعالىمدەر ۇجىمدىق ارىز تۇسىرگەن مەكەمەلەر –  سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى، ءبىلىم مينيسترلىگى، ەڭبەك ينسپەكتسياسى، ىشكى مەملەكەتتىك اۋديت دەپارتامەنتى، قاراتاۋ اۋداندىق پروكۋراتۋراسى  ماردىمدى جاۋاپ قاتپاي كەلەدى. انتيكور مەن پروكۋراتۋرانىڭ سىلبىرلىعى كوڭىلگە كوپ كۇدىك ۇيالاتادى دەيدى نارازى تاراپ. ايتپەگەندە، تاپ وسى جاعداي توڭىرەگىندە اكىم، ونىڭ ورىنباسارى، باسقارما باستىعى، قۇزىرلى ورگاندار باسشىلىعى ءىستىڭ ءادىل ءارى اشىق جۇرۋىنە جاريا تۇردە ۋادە ەتكەن.

قازاقستان، اسىرەسە قاي سالاسى بولماسىن جەمقورلىق شىرماۋىنا ىلىككەن كۇنگەي ايماق پەن ءۇشىنشى مەگاپوليس شىمكەنتتەگى بىلىققا قاتىسى بار مەملەكەتتىك مەكەمەلەردىڭ سيمۆولىنا اينالعان 125 مەكتەپتەگى جاعدايدى رەداكتسيا ءجىتى نازاردا ۇستايتىن بولادى.

(!) جەلتوقسان ايىنان بەرى رەداكتسيا بارلىق تاراپقا حابارلاسىپ، پىكىر سۇراۋعا تىرىستى. دەگەنمەن ەكس-ديرەكتور اسەت ساتىبالديەۆ پەن سوندا جۇمىس ىستەگەن جاقىندارى، ورىنباسارى ساليحا مايلىباي تۇتقانى كوتەرمەدى. الداعى ۋاقىتتا قوڭىراۋىمىزعا جاۋاپ بەرگەن مامانداردىڭ مەكتەپ اشىلعالى كۋا بولعان زاڭبۇزۋشىلىقتارى جونىندە سۇحباتىن تاراتىپ جاريالايتىن بولامىز.

"The Qazaq Times"