الماتى وبلىسى تالعار اۋدانىنداعى جاڭادان سالىنىپ قازاق مەكتەبى بولادى دەپ سۇيىنشىلەگەن وقۋ ورنى تاعى دا ارالاس مەكتەپ بولاما؟ حالىق نەگە اشۋلى؟ قازاق مەكتەبىنىڭ اشىلۋىنا كىمدەر قارسى؟ وسى سۇراقتاردى ءتىلشىمىز سۇراپ قايتتى.

تمىزدىڭ 15 كۇنى الماتى وبلىسى تالعار اۋدانىندا ءبىر توپ اتا-انا جانە ۇستازدار، قوعام بەلسەندىلەرى جينالىپ، اۋداندىق ءماسليحات دەپۋتاتتارىمەن، اۋداندىق، وبلىستىق ءبىلىم ءبولىمى باسشىلارىمەن №9 ت.رىسقۇلوۆ اتىنداعى ەسكى قازاق مەكتەبىندە كەزدەستى. بۇل تالعار اۋدانىندا وسى كۇزدە قولدانىسقا بەرىلۋى كەرەك №25 مەكتەپ توڭىرەگىندە. جىل باسىنان بەرى شۋعا اينالعان داۋلى تۇيتكىل ءساۋىر ايىنىڭ سوڭىنا قاراي شەشىمىن تاپقان. جەرگىلىكتى اتقارۋشى بيلىك وسى كۇزدەن باستاپ تەك قانا قازاق تىلىندە وقىتىلادى دەپ جاريالاعان. بۇل تۋرالى ءماجىلىس دەپۋتاتى جاناربەك ءاشىمجان مىرزا ءساۋىردىڭ 22 كۇنى ءوزىنىڭ facebook پاراقشاسىندا بىلاي دەپ جازىپ ەدى: “بۇگىن ءسۇيىنشى جاڭالىق جەتتى. جەرگىلىكتى اتقارۋشى بيلىك شەشىم قابىلداپتى، 1200 ورىندىق مەكتەپ تازا قازاق تىلىندە وقيتىن بالالارعا ارنالعان ءبىلىم وشاعى بولادى، بۇيىرتسا! وسى ءبىر وڭ مەن سولدان جەل ۇيتقىپ تۇرعان كەزەڭدە بۇل دا كوڭىلگە مەدەۋ جاڭالىق.
قۇتتى بولسىن!
جاڭا وقۋ جىلىندا قوڭىراۋى سوعىلاتىن مەكتەپتەن كەلەشەكتە ەلىمىزدىڭ كوشىن ورگە، مەملەكەتتىك ءتىلىن تورگە شىعاراتىن ۇرپاق مولىنان شىعۋىنا تىلەكتەسپىز!” الايدا، وقۋ باستالۋعا ساناۋلى كۇندەر قالعاندا شەشىم وزگەرىپ، ارالاس مەكتەپ بولۋى مۇمكىن ەكەندىگىن حابارلاعان. سول سەبەپتى اۋدان جۇرتشىلىعى بۇنداي شەشىمگە تۇبەگەيلى قارسى ەكەندىكتەرىن ءبىلدىردى. كوپشىلىكپەن كەزدەسۋگە الماتى وبلىسى ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باسشىسى بەسپاەۆا سالتانات داۋىسپەكقىزى جانە الماتى وبلىسى ءبىلىم باسقارماسىنىڭ مەكتەپتەر ءبولىمى باسشىسى تۇرعانباەۆا روزا ماكسيمقىزى كەلدى.
تالعار اۋدانىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى ءتالىموۆ كامنۇر ءتالىمۇلى: “جاڭا مەكتەپكە بارعىسى كەلەتىن 900 بالانىڭ ءتىزىمى مەندە بار، 30 جىلدان بەرى نە ويىن الاڭى جوق، نە سپورت زالى جوق، تەرەزەسى دە دۇرىس اشىلمايتىن، بولمەلەرى تار وسى ەسكى مەكتەپتە قازاق بالالارى وقىپ كەلدى، 345 قازاق بالاسى جاڭا مەكتەپكە بارعىسى كەلەدى، جاڭاعى 900 گە وسى 345 ءتى قوسىڭىز. سوندىقتان بۇل تالقىلايتىن ماسەلە ەمەس، جاڭا مەكتەپتى قازاقتارعا بەرىڭىزدەر”.
زاڭگەر اسىلبەك قاراەۆ: “بۇل اۋدان كولەمىندە شەشىلەتىن ماسەلە ەدى، اۋداندىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باسشىسى قارلىعا حانىم ماسەلەنى ۋشىقتىرىپ، ۇلت ارازدىعىنا الىپ كەلەتىن جاعدايعا جەتكىزدى. سالتانات حانىم، ءسىزدى بۇل جەرگە شاقىرۋىمىز اۋدان باسشىلارىنا ۇيات بولىپ سانالۋى كەرەك ەدى، باسقا ەلدە قالىپ كەتكەن قازاقتار سياقتىمىز. مەن باسقا ۇلت وكىلدەرىن كەمسىتۋ نەمەسە ولاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاماڭدار دەپ ايتىپ وتىرعام جوق، بىراق “قازاق ءتىلى دۇرىس-قوي” دەيتىن كامنۇر اعا سياقتى كىسىلەردىڭ ءسوزىن پايدالانىپ، چاتتاردا ارانداتۋشىلىق جاسايدى، ەرتەڭ سونىڭ ءبارى قاقتىعىسقا اكەلمەيتىنىنە كىم كەپىلدىك بەرەدى؟”
ءلايلا بەيسەمباەۆنا، ۇستاز: “ورىس ەمەس، قازاق مەكتەپتەرى ءۇش اۋىسىمدا وقيتىنىن نەگە ايتپايسىزدار؟”
سانيا ءنۇسىپالى قازاق ءتىلى ادەبيەتى ءپانىنىڭ مۇعالىمى : “بىزگە مارقۇم جولان مىرزا ۋادە بەرىپ ەدى، جاڭا مەكتەپتە وقيسىڭدار دەپ، ءبىز جازدا تەرەزەسى دە اشىلمايتىن ىستىق، قىستا سۋىق كابينەتتە پالتومەن ءجۇرىپ ساباق بەردىك. ءبىز ون جىلدان بەرى كۇتتىك، جاڭا مەكتەپ سالىپ بەرەدى نەمەسە رەمونت جاساپ بەرەدى دەپ. ءبىزدىڭ مەكتەپتىڭ وقۋشىلارىنىڭ بارلىعىنىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى تومەن، سىزدەر سولاردىڭ ۇيلەرىن ارالاپ كورىڭىزدەر. سوندا ءبىزدىڭ ەلدە جاعدايى تومەن بالالار وسىنداي جەردە وتىرا بەرۋى كەرەك پە؟ ماسەلەنى اشىپ تۇسىندىرەتىن باسشىعا كەزدەسپەدىك، قارلىعا حانىم ت.رىسقۇلوۆ اتىندا №16 تاعى ءبىر مەكتەپ بار، سوندىقتان بۇل مەكتەپتىڭ اتى وشسە وشە بەرسىن دەگەن، ءبىز بۇدان بىلاي ەسكى مەكتەپتە وقىمايمىز، 3 ميلليارد 700ميلليون تەڭگە جۇمساپ نە ءۇشىن سالدى؟ ءبىز 340 وقۋشىمەن، 40 مۇعالىممەن جاڭا عيماراتقا بارامىز.”
تاۋەكەلوۆا ءساليما: “مەن وسىندا ۇستازبىن جانە نەمەرەلەرىم وسىندا وقيدى، ارالاس مەكتەپكە نەمەرەلەرىمدى بەرگىم كەلمەيدى، تاربيە ناشار، قازاقىلىقتان ايىرىلىپ قالادى، ءوز باسىم ارالاس مەكتەپكە قارسىمىن”.
الماتى وبلىسىنىڭ ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باسشىسى بەسپاەۆا سالتانات: “قازاقستاندا مەملەكەتتىك ءتىل-قازاق ءتىلى، سوندىقتان بارلىعىنا مىندەتتى قازاق ءتىلى وقىتىلادى، بىراق ەلىمىزدە باسقا ۇلت وكىلدەرى دە تۇراتىندىقتان، ول كىسىلەردىڭ قۇقىعىن تاپتاۋعا دا جول بەرمەيمىز. اۋداندىق ءبىلىم بولىمىمەن حابارلاسىپ ەدىم، سىزدەر ايتقانداي 1300 بالا جينالماپتى. قازىرگى تاڭدا 619 بالا قازاق سىنىبىنا، 713 بالا ورىس سىنىبىنا ءوتىنىش بەرەگەن. سوندىقتان، بۇل ماسەلەنى سىزدەرمەن اقىلداسىپ شەشۋگە كەلدىم”.
الديبەكوۆا الما زىكىرياقىزى №9 مەكتەپ ديرەكتورى: ء“بىزدىڭ اتا-انالارىمىز جاڭا مەكتەپكە اۋىسۋعا كەلىسىپ وتىر، ولار ىلعي دا كۇتىپ كەلدى، ءبىز جاڭا مەكتەپكە كوشەمىز”.
بۇل مالىمەتتەر تالعار اۋداندىق ءبىلىم ءبولىمىنىڭ باسشىسى قارلىعا ايسابەكقىزىنىڭ تىكەلەي ەفيردە حالىققا ەسەپ بەرگەندەگى ساندارىمەن مۇلدە سايكەس كەلمەيدى دەيدى سانيا ءنۇسىپالى. قارلىعا حانىم تىكەلەي ەفيردە كەشە عانا 900 قازاق بالا، 100 گە جەتپەيتىن ورىس بالا بار، №25 مەكتەپ قازاق تىلىندە اشىلادى دەپ ەدى، نە ءۇشىن ەكى ءتۇرلى سويلەپ وتىرعانىن تۇسىنبەيمىن دەيدى.
ناقتى ءبىر شەشىم قابىلداي الماعان الماتى وبلىسىنىڭ ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باسشىسى بەسپاەۆا سالتانات حانىم كەلەسى دۇيسەنبىدە جاۋابىن بەرەتىنىن ايتىپ جينالىستى تاراتتى.
بۇل ماسەلە الداعى كۇندەردە دە رەداكتسيا نازارىندا بولادى.

الماتى وبلىسى، تالعار اۋدىنى

ن. بايتۇرسىن