وقشاۋلانعان رەسەيدى اقش، ەۋروپا وداعى جانە قىتاي ءتۇتىپ جەيدى

اقش پەن قىتاي اراسىندا وداقتاستىققا ءبىرىنشى قادام جاسالدى.ونىڭ دايەگى – ەكى مەملەكەت سۇرياداعى بەيبىت تۇرعىندارعا جاسالعان ۋلى گازبەن شابۋىلعا قارسىلىق بىلدىرگەنى.

سۇرياداعى بەيبىت تۇرعىندارعا ۋلى گازبەن جاسالعان حيميالىق شابۋىلعا قارسىلىق ءبىلدىرۋ ول – اساد رەجىمى مەن رەسەي ساياساتىنا قارسىلىق بىلدىرەمىز دەگەن ءسوز. مەنىڭ ويىمشا، قىتاي مەن اقش ءوزارا وداقتاستىققا العاشقى قادام جاساپ وتىر. مۇمكىن ەكى تاراپ قالىپتاسىپ كەلە جاتقان باعىتتان باس تارتار، بىراق اقش پەن قىتاي رەسەيگە قارسى وداقتاس بولا جازدادى. وسى ەكى ۇلى دەرجاۆا (اقش پەن قىتاي الەمدە اسكەري جانە ەكونوميكا جاعىنان ەڭ قۋاتتى مەملەكەتتەر), رەسەيگە قارسى وداقتاس بولا قالسا – وندا رەسەيدىڭ جاعدايى ءتىپتى مۇشكىل بولماق.

قىتايدىڭ رەسەيگە قىجىلى بار، ول – تەرريتوريالىق تالاپتار; قىتاي XIX عاسىردىڭ ورتاسىنداعى «اپيىن سوعىسىنان» كەيىن ءالسىز بولىپ، ايگۋن جانە پەكين كەلىسىمدەرىنە قول قويىپ، امۋر وزەنىنىڭ بويىنداعى ولكەلەردى رەسەيگە بەرۋگە ءماجبۇر بولعان. سول تۇستا XIX عاسىردىڭ ورتاسىندا باسقا ءىرى مەملەكەتتەر دە قىتايدان جەر ولجالاعان. ۇلىبريتانيا تسزيۋلۋن جارتى ارالىنىڭ وڭتۇستىگى، سول سياقتى «اپيىن سوعىستارىنىڭ» ناتيجەلەرى جانە جوعارىدا اتالعان پەكين كەلىسىمى بويىنشا گونكونگ تە سونىڭ ەنشىسىندە بولدى. پورتۋگاليا دا جەر يەلەندى (1557 جىلدان باستاپ ماكاونى). سونىمەن، بۇگىنگى كۇندە ۇلىبريتانيا جانە پورتۋگاليا بارلىق وتار تەرريتوريالارىن قىتايعا قايتاردى، تەك رەسەي عانا تارتىپ العان جەرلەرىن قىتايعا قايتارماي وتىر. سوندىقتان، اقش پەن قىتاي رەسەيگە قارسى ىمىرالاسۋى مۇمكىن. رەسەي ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىنگى گلوبالدىق ءتارتىپتى بۇزدى دەپ ەسەپتەلەدى: رەسەي ۋكراينادان قىرىمدى تارتىپ الدى جانە شىعىس ۋكرايناداعى «ازامات سوعىسىن» قولداپ وتىر. ال كالينينگراد وبلىسىندا «ەسكەندىر» راكەتالارىن ورنالاستىرىپ، باتىس ەۋروپانىڭ زارەسىن الىپ وتىر.

قورىتا ايتساق، اقش، يراندى «كەشىرىپ»، ونى رەسەيگە قارسى قويدى. ەندى اقش قىتايمەن وداقتاس بولا قالسا، ەگەردە بۇل وداقتاستىق پەن ىمىراشىلدىقتى ەۋروپالىق وداق قولداسا، وندا وقشاۋلانعان رەسەيدى اقش، ەۆروپالىق وداق جانە قىتاي ءتۇتىپ جەيدى.

(بىرنەشە سىلتەمە:https://ru.wikipedia.org/wiki)

ءازىمباي عالي، ساياساتتانۋشى

“The Qazaq Times”