ساماراداعى ءپۋتيننىڭ جانە تالدىقورعانداعى نازارباەۆتىڭ ەسكەرتكىشتەرىنەن كورنەكى كوللاج. فوتو: اشىق دەرەككوزدەردەن

رەسەيدەن نەسيە العان قىرعىز كاسىپكەرى پۋتينگە ارناپ ەسكەرتكىش تۇرعىزدى. 

قىرعىزستاننىڭ تاۋ شاڭعىسى كۋرورتىندا رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتينگە ارنالعان بيىكتىگى 2,5 مەتر بولاتىن «ەڭسەلى» ەسكەرتكىش بوي كوتەردى. Reuters اقپارات اگەنتتىگىنىڭ دەرەگىنشە، كوزى ءتىرى ساياساتكەردىڭ قۇرمەتىنە ورناتىلعان ءمۇسىندى كۋرورت باسشىلىعى «رەسەي-قىرعىزستان دامۋ قورىنان» 1,2 ميلليون دوللار نەسيە العاننان كەيىن جاساتقان.

دەمالىس ايماعىنىڭ باستىعى اكبار روزيەۆ بۇل قادامعا بارۋ سەبەبىن كاسىبىنە قىرعىزستاندىق بانكتەردىڭ ەشبىرى نەسيە بەرمەگەن كەزدە تەك اتالعان رەسەيلىك ۇيىمنىڭ عانا قارجىلاندىرۋىمەن بايلانىستى تۇسىندىرەدى. 2014 جىلى اشىلعان رەسەي-قىرعىز دامۋ قورى وعان 4% كولەمدە نەسيە بەرگەن.

ول ءوزىنىڭ ريزاشىلىعىن قالاي بىلدىرەرىن بىلمەي، اقىر سوڭىندا ۆلاديمير پۋتينگە ەسكەرتكىش قويۋدى ۇيعارعان. كۋرورت اۋماعىندا بۇگىنگى پرەزيدەنتتەن بولەك، كەڭەس وداعىن قۇرۋشى لەنيننىڭ ەسكەرتكىشى ورناتىلعان. وتكەن مەن بۇگىننىڭ «مىزعىماس سيمۆولى».

قىرعىزستانداعى ءزىل تاۋ دەمالىس بازاسىندا تۇرعىزىلعان رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ ەسكەرتكىشى. شۋ وبلىسى، بىشكەك ماڭى. 8 جەلتوقسان، 2019 جىل. فوتو: Reuters

ءپۋتيندى ۇلگى تۇتاتىنىن ايتقان كاسىپكەر:

«مەن ءوز ريزاشىلىعىمدى قالاي بىلدىرسەم دەپ ۇزاق ويلاندىم. اقىرى وسى شەشىمگە كەلدىم. ونىڭ نەسيەسىنىڭ ارقاسىندا قازىر ءبىزدىڭ ساۋىقتىرۋ ورتالىعىم الدەقايدا جاقساردى»، – دەدى.

ءپۋتيننىڭ رەسەيدەگى جانە وزگە ەلدەردەگى ءمۇسىن-ەسكەرتكىشتەرى از ەمەس. سايكەسىنشە، ولاردىڭ ورناتىلۋ ماقسات-ءمانى دە ءارتۇرلى. فەدەراتسيا اۋماعىنداعى ەسكەرتكىشتەر پرەزيدەنتتىڭ «كورەگەندىگىن» دارىپتەسە، الىس-جاقىن كورشى-شەتەلدەگى ساياساتكەر بەينەسى يرونياعا قۇرىلعان. ماسەلەن، «يربيس» كازاكتار قاۋىمداستىعى ءپۋتيننىڭ ريم يمپەراتورى ۇلگىسىندەگى ءمۇسىنىن سىيعا تارتقان.

قىرىم اننەكسيالانعان سوڭ رەسەي قوناق ۇيلەرىنىڭ ءبىرىنىڭ اۋلاسىندا ريزاشىلىق رەتىندە پرزيدەنت ءبيۋستى قويىلدى.

قولىنا تاۋ شاڭعىسىن ۇستاپ تۇرىپ، سپورتتىق كوستيۋم كيىنگەن ۇلگىدە بەينەلەنگەن پۋتين ەسكەرتكىشى چەليابينسك قالاسىندا دا بوي كوتەردى. ەسكەرتكىش ونىڭ «تاۋ شاڭعى سپورتى مەن سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ناسيحاتتاۋعا ۇلەس قوسقانى ءۇشىن» بەلگى تۇرىندە ورناتىلعان.

ءپۋتيننىڭ ساياسي قىزمەتىنە كوڭىلى تولمايتىن سىناۋشىلار جاعى دا اششى ءاجۋادان قۇرالاقان ەمەس. كورشى ۋكراينادا، ناقتىراق ايتقاندا، 2015 جىلى زاپوروجيا قالاسىندا «رەسەيدىڭ اسكەري اگرەسسياسىنا قارسى» سالماعى 15 كەلىگە تارتاتىن رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ يرونيالىق ءمۇسىنى ورناتىلدى.

ءپۋتيننىڭ ءپروتوتيپى نەگىزىندە سالىنعان كونە گرەك ادەبيەتىنىڭ ميفتىك كەيىپكەرى بەينەلەنگەن ءمۇسىن.

بيىل ناۋرىزدا «پۋتين ەركىن ينتەرنەتتى جەرلەدى» دەگەن ايىپتاۋمەن رۋنەتتە ونىڭ «بولاشاق بەيىت تاسى» تاراپ كەتكەن ەدى. تەلەگرامدا تاراعان سۋرەتكە قاتىستى تاتارستاندىق بەلسەندى كاريم ياماداەۆ قاماۋعا الىنعان.

"ۆلاديمير پۋتين. 1952-2019" دەپ جازىلعان كوكتاس. فوتو: اشىق دەرەككوز

2016 جىلى ۋكرايندىق جۋرناليست ءارى جازۋشى سەرگەي پانتيۋك ءوزىنىڭ facebook پاراعىندا جيتومير وبلىسىنا قاراستى ۋلاشانوۆكا اۋىلىنداعى كوكتاس دايىندايتىن شەبەرحانانىڭ ءونىمىن جاريالاپ، ەلدىڭ قىزۋ تالقىسىنا تۇسكەن. «جارنامانىڭ تاپتىرماس ءساتتى ۇلگىسى» دەپ جاريالانعان جازبانى قولداۋشىلار قاتارى وتە كوپ بولدى.

بەيىت باسىنا قويىلاتىن بەلگى تاسقا ارنالعان ۋكراينالىق جارناما. فوتو: gordonua.com

سوڭعى كەزدەرى رەسەيدە ازاماتتىق قوعام بەلسەندىلەرى «پۋتيندىك جەكە باسقا تابىنۋ كۋلتىن» اشىق ايىپتاي باستاعانى بايقالادى. ۋيكيپەديا دەرەكتەرى بويىنشا، «لەۆادا» ورتالىعى جۇرگىزگەن 20006-2011 جىلدارداعى «ءپۋتيننىڭ جەكە باسىنا تابىنۋ» تۋرالى الەۋمەتتىك ساۋالنامانىڭ ديناميكاسىنان اۆتوريتارلىق جۇيەنى سىناۋشىلار قاتارى وسكەنىن كورۋگە بولادى.

«لەۆادا» ورتالىعى جۇرگىزگەن 20006-2011 جىلدارداعى «ءپۋتيننىڭ جەكە باسىنا تابىنۋ» تۋرالى الەۋمەتتىك ساۋالنامانىڭ ديناميكاسى. فوتو: wikipedia-دان سكرينشوت-قيىندى

قازاقستاندا دا ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قۇرمەتىنە تۇرعىزىلعان ساۋلەت تۋىندىلارى مەن ەسكەرتكىشتەر جەتكىلىكتى. وعان ارناپ استاناداعى ەسكەرتكىشتى ايتپاعاندا،  الماتى (2011 جىل), تالدىقورعان (2017 جىلى),  تۇركىستان،  اناكارا (تۇركيا، 2010 جىلى), چولپون-اتا (قىرعىزستان، 2005 جىلى), دنەپرودزەرجينسك (ۋكراينا، 2005 جىلى), گاگاۋزيا (مولدوۆا، 2012) ت.ب. قالالارىنا ءتۇرلى مۇسىندەر مەن ەسكەرتكىشتەر ورناتىلعان. سونىمەن بىرگە اكادەميالىق ءتىل ءبىلىمى سالاسىنا ءالى ەنە قويماعان وتاندىق ونوماستيكادا «نۇرونيمدەر» قاتارى قالىپتاسىپ ۇلگەرگەن.

استانا مۇراجايىنداعى ن.نازارباەۆ ءمۇسىنى. فوتو: tengrinews.kz

سونىمەن قاتار بۇعان دەيىن قازىرگى پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستان حالقىنا انت بەرۋ ءراسىمى كەزىندە نازارباەۆتىڭ قۇرمەتىنە ەلوردادا تاعى ءبىر ەسكەرتكىش تۇرعىزۋدى ۇسىنعان بولاتىن. اشىق دەرەككوزدەردەگى قولدا بار اقپاراتتار بويىنشا، قوعامدىق ورىنداردا ورناتىلعان رەسمي ەسكەرتكىشتەر سانى جاعىنان نازارباەۆتىڭ ءمۇسىنى پۋتيندىكىنە قاراعاندا كوبىرەك.

2010 جىلى انكارادا «تۇركى جۇرتىنا سىڭىرگەن ەڭبەگى ءۇشىن» اشىلعان نازارباەۆتىڭ ەسكەرتكىشى. تۇركيا. فوتو: اشىق دەرەككوز

ىستىق كول جاعالاۋىنداعى «شىڭعىس ايتماتوۆ اتىنداعى رۋح-وردا» كەشەنىندە 2005 جىلى اشىلعان ن.نازارباەۆ ەسكەرتكىشى. قىرعىزستان، چولپون-اتا. فوتو: اشىق دەرەككوز

 

"The Qazaq Times"