توقاەۆ جولداۋىنىڭ 25%-ى (5960 ءسوزدىڭ 1497-ءسى) عانا مەملەكەتتىك تىلدە جاسالعان.

بۇگىن قاسىم-جومارت توقاەۆ كوپتەن كۇتكەن قازاقستان حالقىنا جولداۋىن جاساپ، وندا قوعامداعى تۇيتكىلدى ماسەلەلەرگە جاۋاپ بەرۋگە تىرىستى. كەيبىر ۇسىنىستارى كوپتىڭ كوڭىلىنەن شىعىپ، قولداۋ تاۋىپ جاتتى. تامىز كەڭەسىنەن كەيىنگى ۇكىمەتتىڭ تاپسىرما استىندا قالعان كۇنى بولدى. ىسكە اسسا، قۇپ. قازاقستان پرەزيدەنتتەرىنىڭ 25-ءشى جولداۋى ادەتتەگىدەي ءوزىنىڭ كوپماسەلەلى سيپاتىن ساقتاي وتىرىپ، پرەزيدەنت پەن بيلىكتىڭ پوزيتسياسىن تانىتۋعا باعدارلانعان.

قازاقستان ساياسي ساحناسىنداعى «پرەزيدەنتتىك جولداۋ» جانرى ابدەن قالىپتاسىپ، ونىڭ تيپتىك تابيعاتى قالىپتاسقالى 22 جىل ءوتتى. 1997 جىلى 16 قازاندا ن.نازارباەۆتىڭ ەل ميسسياسىن، ەڭ ماڭىزدى 7 پريوريتەت پەن  ناقتى 8 قادامدى ايقىنداعان العاشقى «قازاقستان حالقىنا جولداۋى» تەك ورىس تىلىندە جاسالعان ەدى.

2 قىركۇيەك ءماجىلىس ۇيىندە ايتىلعان جولداۋدىڭ پوشىم-مازمۇنىنا ءجىتى نازار اۋدارساق، اتتەگەن-ايلاپ، كوڭىلدىڭ رايى بۇزىلىپ قويا بەرەدى.

«قازاق ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىل رەتىندەگى ءرولى كۇشەيىپ، ۇلتارالىق قاتىناس تىلىنە اينالاتىن كەزەڭى كەلەدى دەپ ەسەپتەيمىن» دەگەن توقاەۆ «ءتىل ۇلكەن ساياساتتىڭ قۇرالى ەكەنىن» ۇمىتپاۋعا شاقىردى. پرەزيدەنتتىڭ جولداۋى كوپشىلىك كۇتكەندەي تىكەلەي ەفيردە بولمادى. ءتۇس الەتىندە اقوردا پورتالى مەن باق بەتتەرىندە جولداۋدىڭ تولىق ءماتىنى جاريالاندى. تەكستولوگيالىق تالداۋ ناتيجەسىندە 10 بەتتىك مالىمدەمەنىڭ تەك 25%-ى عانا مەملەكەتتىك تىلدە جازىلعانى انىقتالدى. بايانداما ماتىنىندەگى 5960 ءسوزدىڭ 1497-ءسى قازاق تىلىندە، ال 4463 ءسوزى ورىس تىلىندە. دەمەك «ۇلتارالىق قاتىناس تىلىنە» اينالۋعا «الەۋەتتى» مەملەكەتتىك ءتىل 4/1 بولىگىن قۇرايدى. 75%-ى ورىس تىلىندە جاسالعان جولداۋ قازاقستان حالقىنا ارنالعان.

ازاماتتارىنىڭ 70%-دان استامىن مەملەكەت نەگىزىن قۇراۋشى ءارى جەردىڭ بايىرعى يەسى بولىپ سانالاتىن قازاق ۇلتىنىڭ باسىمدىلىعىن ەسكەرمەۋ – ۇزاق ۋاقىتتان بەرى ءتىل جاناشىرلارى مەن ازاماتتىق قوعام كوتەرىپ كەلە جاتقان وتكىر ماسەلە. قازىرگى تاڭدا دە-فاكتو ء(ىس جۇزىندە) قازاقستاندا قۇددى مەملەكەتتىك قوستىلدىلىك احۋال ورناعانداي. راسىن ايتىپ، شىندىققا رياسىز كەلگەندە، كونستيتۋتسيادا بەكتىلىىپ، زاڭدى مارتەبەسى ايقىندالعان مەملەكەتتىك ءتىل – قازاق ءتىلىنىڭ قولدانىلىسى مەملەكەتتىك ورگاندار مەن بيزنەس سەكتورلاردا تىنىسى تار، وتە تار. وسى تۇستا رەالدى جاعدايداعى مەملەكەتتىك تىلگە قاتىستى ۇلتارالىق «دارەجەگە جەتۋ ءۇشىن ءبارىمىز داڭعازا جاساماي، جۇمىلا جۇمىس جۇرگىزۋىمىز كەرەك» دەگەندى قالاي تۇسىنەمىز دەگەن ساۋال تۋادى. سول «جۇمىلا جۇمىس جۇرگىزۋدى» و باستان باستاعان ءجون بولسا كەرەك-ءتى. وتكەن جىلدارى ەكس-پرەزيدەنت ن.نازارباەۆتىڭ ءبىر سوزىمەن-اق بۇكىل پارلامەنتتىڭ قوس قاناتى، ۇكىمەت قۇرامى، مينيسترلەر كابينەتى تۇگەل قازاقشا سايراعانى ەسىمىزدە.

ءتىل جاناشىرلارىنىڭ اشىنۋى ورىندى. تالاي جىلدان بەرى قوعامدا «قازاق ءتىلى ءومىردىڭ بارلىق سالاسىن قامتۋعا قاۋقارسىز» دەيتىن جاڭساق پىكىردىڭ كوبەسى سوگىلمەي كەلەدى. تەلەديداردا شەندىلەر كالونناسى، ءتىپتى پرەزيدەنتتىڭ ءوزى ءۇش ءسوزىنىڭ ەكەۋىن ورىسشا سويلەيدى. مۇنى كورگەن جاس وسكىن ۇرپاقتىڭ ءتۇپساناسىندا بەيسانالى تۇردە «قازاق تىلىنە ورىن جوق» دەگەن تۇسىنىك قالىپتاسارى ءسوزسىز، كەز كەلگەن نارسە قاجەتتىلىگىمەن قادىرلى. انا ءتىلىن قاجەتسىنبەگەن اعا ۇرپاقتى كورگەن جاستارعا نە وكپە، نە كىنا ارتامىز؟ ءبارى وزىمىزدەن.

وسىدان ەكى اپتا بۇرىن، 16 تامىز تاۋەلسىزدىك سارايىندا توقاەۆ ەل پەداگوگتارىنىڭ ءداستۇرلى تامىز كەڭەسىنە ارنايى قاتىسىپ، كولەمدى بايانداما وقىعان ەدى. پرەزيدەنت بايانداماسىنىڭ 29,4%-ى عانا، ياعني 2414 ءسوزدىڭ (بايانداما اتاۋىن قوسپاعانداعى)  تەك 711-ءى عانا مەملەكەتتىك تىلدە جازىلعان. سول كەزدە دە 3/1-ىنە دە جەتپەيتىن بولىگى قازاق تىلىندە جاريالاعان بايانداماسىندا «ءار حالىقتىڭ انا ءتىلى – ءبىلىمنىڭ كىلتى» – دەيدى اكادەميك احمەت جۇبانوۆ. بۇل ءسوز ءبىز ءۇشىن نەگىزگى ۇستانىمعا اينالۋى ءتيىس» دەپ شەگەلەپ ايتقان ەدى مەملەكەت باسشىسى.

"The Qazaq Times"