قىتايلىق جانە رەسەي كومپانيالارى كەلىسىمگە وتىردى. فوتو: BBC/GETTY IMAGES7

قىتاي باسشىسى رەسەيدەگى ءۇش كۇندىك ساپارى كەزىندە ەكى ەل اراسىنداعى بىرقاتار ماڭىزدى كەلىسىمدەرگە قول قويدى. سولاردىڭ قاتارىندا رەسەيلىك متس مەن قىتايلىق «حۋاۆەي» كومپانيالارى اراسىنداعى 5G تەحنولوگياسىن جۇزەگە اسىرۋ تۋرالى كەلىسىم دە بار.

كوپشىلىككە بەلگىلى، قىتايلىق تەحنولوگيا الىبى سانالاتىن «حۋاۆەي» بۇعان دەيىن قۇراما شتاتتاردى قامتىعان باتىس ەلدەرى جاعىنان تىڭشىلىقپەن اينالىساتىن جانە كوممۋنيستىك قىتاي ۇكىمەتىنىڭ مۇددەسى ءۇشىن جۇمىس ىستەيتىن كومپانيا رەتىندە ايىپتالىپ كەلگەن. قۇراما شتات تارابى ءوزىنىڭ بىرقاتار وداقتاستارىنا قىتايلىق تەحنولوگيا كومپانياسىنىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە قاتەر توندىرەتىنىن ەسكەرتىپ تە كەلگەن.

الايدا، شي ءجينپيڭنىڭ ماسكەۋگە ەرتىپ بارعان دەلەگاتسياسى «حۋاۆەيدىڭ» رەسەيدەگى جولىن اشىپ بەردى. «حۋاۆەي» رەسەيدىڭ تەلەكوممۋنيكاتسيالىق كومپانياسىمەن سەلبەسە وتىرىپ، كەلىسىلگەن جوبانى ءبىر جىلدىڭ ىشىندە جۇزەگە اسىرماق.

5G تەحنولوگياسى الەمنىڭ بىرنەشە ەلىندە سىناقتان وتكىزىلۋدە. اتالعان جاڭا تەحنولوگيانى وڭتۇستىك كورەيا الەمدە ءبىرىنشى بولىپ (قۇراما شتاتتان ساناۋلى ساعاتتار بۇرىن عانا) ىسكە قوسقان. ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا قازىرگى ينتەرنەتتەن 10 ەسەگە جىلدام 5G تەحنولوگياسى الەمگە، ادامزات قوعامىنا ولشەۋسىز جاڭالىقتار، ۇلكەن بۇرىلىستار الىپ كەلەدى دەپ قارايدى. مامانداردىڭ سوزىنە سەنسەك، 5G ادامزات ءومىرىن تۇبەگەيلى وزگەرتپەك ەكەن.

اتالعان جاڭا تەحنولوگيانىڭ ينفراقۇرىلىمدارى قىتايلىق «حۋاۆەي» كومپانياسىنىڭ قاتىسۋىمەن تۇزىلگەندىكتەن، كەيبىر ەلدەر ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە جاڭا قاتەر الىپ كەلەدى دەپ الاڭدايدى. اقش بىرنەشە جىلدان بەرى Huawei كومپانياسىنىڭ تىڭشىلىقپەن اينالىساتىنىن دالەلدەۋگە تىرىسىپ كەلەدى. بۇل تۋراسىندا بىرقاتار مالىمەتتەر دە جاريا ەتكەن. اقش-تىڭ مالىمدەۋىنشە، Huawei بەيجىڭنىڭ بۇيرىعىن ورىندايدى، تەحنولوگيا ۇرلايدى جانە حالىقارالىق ەرەجەلەردى بۇزادى. ال، اتالعان قىتايلىق كومپانيا بۇل ايىپتاردى تەرىستەۋمەن كەلەدى.

اقش-تىڭ ىقپالىمەن اۋستراليا جانە جاڭا زەلانديا قاتارلى ەلدەر «حۋاۆەي» ۇسىنعان 5G تەحنولوگياسىنان باس تارتتى. الايدا، كەيبىر ساراپشىلار، «حۋاۆەي ماسەلەسى» شىن مانىسىندە تەحنولوگيا سوعىسى دەپ قارايدى. ايتالىق، امەريكالىق جانە قىتايلىق تەحنولوگيا الىپتارىنىڭ جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ نارىعىن يەلەۋگە دەگەن باسەكەلەستىگى دەگەن پىكىر بىلدىرەدى. ول «حۋاۆەي» ۇيالى تەلەفوندارىمەن جاسالعان بىردە-ءبىر تىڭشىلىق ارەكەتتەرىنىڭ تىركەلمەگەنىن العا تارتادى.

دەگەنمەن، «حۋاۆەيدىڭ» رەسەي كومپانيالارىمەن ىنتىماقتاستىق ورناتۋىنىڭ ماڭىزى دا، ساياسي ماعىناسى دا مۇلدە باسقا دەۋگە بولادى. سوڭعى جىلدارى الەمدىك ساياساتتا «ۇيەككە ءبولىنۋ» ءۇردىسى قايتا بەلەڭ الدى. بۇل ۇيەكتەر اقش باستاعان باتىس ەلدەرى مەن رەسەي، قىتاي، يران سەكىلدى شىعىستىق اۆتوريتاريزمگە بەيىم رەجيمدەر دەپ ەكىگە بولىنگەندەي. كەزەكتى قىتاي باسشىسىنىڭ ماسكەۋ بارۋىنا دا باتىس ەلدەرى بۇل تۇرعىدا باسا نازار اۋدارىپ وتىر.

“The Qazaq Times”