اقش قىتاي ساۋدا سوعىسى ءۇشىنشى تاراپ ەلدەرىنە پايدا اكەلە مە؟! فوتو: Internet of Business

ەڭ جاڭا زەرتتەۋ ناتيجەسىنە سايكەس، اقش پەن قىتايدىڭ ساۋدا سوعىسى ۆەتنام، قالا بەردى تايۋان (تايۆان), مالايزيا، چيلي جانە ارگەنتينا سەكىلدى ءۇشىنشى تاراپ ەلدەرىنە ۇلكەن پايدا اكەلگەنى بەلگىلى بولدى. جاپونياداعى نومۋرا عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ اتالعان زەرتتەۋ ناتيجەسىن امەريكالىق CNBC تەلەارناسى تاراتتى.

اتالعان زەرتتەۋ ناتيجەسىندە ۆەتنام اقش-قىتاي اراسىنداعى «تاريفتەر شايقاسىنان» ەڭ كوپ پايدا تاپقان ەل رەتىندە اتالدى. ساۋدا سوعىسىنىڭ اسەرىنەن ۆەتنامنىڭ اقش-قا باعىتتالعان ەكسپورتى ارتىپ، جالپى ىشكى ءونىمنىڭ ء(جىو) 7,9 پايىزىن يەلەگەن. ال، تايۋاندا اقش ەكسپورتىنان تۇسكەن تابىس ءجىو-ءنىڭ 2,1 پايىزىن قۇراعان.

قىتاي مەن اقش-تىڭ ءبىر-بىرىنە جوعارى تاريف ەنگىزۋى يمپورتتىڭ قۇنىن جوعارلاتىپ، كەيبىر ەكسپورتتاۋشىلار وزدەرىنىڭ تاريفتىك شىعىندارىنان كورى پايداسى اسىپ تۇسكەن. جوعارىلاتىلعان كەدەن سالىعىنان قۇتىلۋ ءۇشىن كەيبىر ترانسۇلتتىق كومپانيالار كاسىپورىنداردى ءبىر ەلدەن ەكىنشى ءبىر ەلگە كوشىرۋدە.

نومۋرا ينستيتۋتىنىڭ زەرتتەۋ ناتيجەسىنە سايكەس، ۆەتنام مەن تايۋان اقش-قا ەكسپورت جاساۋدان كوبىرەك پايدا تۇسىرسە، مالايزيا، چيلي جانە ارگەنتينا قىتايعا باعىتتالعان ەكسپورتتان ەسەلەپ پايدا تابۋدا. انىقتاپ ايتقاندا، ارگەنتينا نەمەسە مالايزيانىڭ قىتايعا يمپورت ەتىلگەن ونىمدەرى وزىمەن ۇقساس امەريكالىق ونىمگە قاراعاندا كەدەن سالىعىن از تولەيتىندىكتەن، ەكسپورتتاۋشىلارعا پايدا تۇسىرەدى. ونىڭ ۇستىنە جوعارى تاريفتىك شارالار امەريكالىق ونىمدەردىڭ باعاسىن جوعارلاتقاندىقتان، تۇتىنۋشىلار سوعان ۇقساس وزگە ەلدىڭ يمپورت ونىمدەرىن كوبىرەك الادى. اقش-تا دا جاعداي وسىمەن بىردەي دەۋگە بولادى.

بۇدان تىس، اتالعان زەرتتەۋ ەسەبىندە كورسەتىلۋىنشە، اقش-تىڭ جوعارى تاريف بەلگىلەگەن ونىمدەرىنىڭ باسىم كوپشىلىگىن ۆەتنام مەن تايۋان دا وندىرىلەتىن تاۋارلار. ايتالىق، ۇيالى-تەلەفون قوسالقى بولشەكتەرى جانە اۆتوماتتاندىرىلعان دەرەكتەردى وڭدەۋ پروتسەسسورلارى ۆەتنامدا وندىرىلسە، باسپا جانە كەڭسە ەلەكترونيكالىق جابدىقتارى تايۋاندا دا وندىرىلەدى. اقش كومپانيالارى جوعارى تاريفتەگى قىتايلىق تاۋارلاردان كورى اتالعان ەلدەردىڭ بالاما ونىمدەرىن كوبىرەك الادى. وزگە ءۇش ەل بولسا قىتاي نارىعىندا اقش-تىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ ورنىن باسۋدا.

دەگەنمەن، اتالعان زەرتتەۋ ناتيجەسىنە سايكەس، اقش-قىتاي ساۋدا سوعىسى بالاما ونىمدەردى ءوندىرۋشى جانە ەكسپورتتاۋشىلار ءۇشىن پايدالى بولعانىمەن، جالپى جاقتان العاندا، ءۇشىنشى تاراپ ەلدەرىنىڭ كومپانيالارى ءۇشىن ۇزاق ۋاقىتتىق پايدا اكەلمەيدى. كەرىسىنشە، «تەرىس اسەرىن» كورسەتەدى دەپ قورىتىندىلاعان. ياعني، ساۋداداعى بولجاۋسىز وزگەرىستەردىڭ اسەرىنەن، ءىرى كومپانيالار ۇزاق ۋاقىتتىق ينۆەستيتسيالىق جوبالار جاساي المايدى دا، تەك قانا تاريفتەردىڭ الماسۋىنا عانا تاۋەلدى بولىپ قالادى. ونىڭ ۇستىنە قىتاي مەن اقش تۇتىنۋشىلارى (ونىڭ ىشىندە شيكىزات نەمەسە قوسالقى بولشەكتەرگە مۇددەلى ءوندىرۋشى كومپانيالار دا بار) ارزان نەمەسە ساپاسى تومەن ونىمدەرگە كوبىرەك تاۋەلدى بولا تۇسەدى دەگەن بولجام جاسايدى.

ال، كەيبىر ەكونوميستەر اقش پەن قىتايدىڭ ساۋدا سوعىسى تايۋان ءۇشىن تۇبەگەيلى زيان كەلتىرەدى دەپ سانايدى. سەبەبى، تايۋاننىڭ ەكونوميكاسى اقش پەن قىتايعا تىعىز بايلانىستى. بۇل ەكى ءىرى ەكونوميكا اراسىنداعى قاقتىعىس تايۋاننىڭ تۇتىنۋ داعدىسى مەن جەتكىزۋ تىزبەگىنە وراسان زور زيان كەلتىرەدى. تۇپتەپ كەلگەندە، ساۋدا سوعىسى ءۇشىنشى تاراپ ەلدەرىنە دە پايدا اكەلمەيدى دەپ قارايدى.

“The Qazaq Times”