AQŞ Qıtay sauda soğısı üşinşi tarap elderine payda äkele me?! Foto: Internet of Business

Eñ jaña zertteu nätijesine säykes, AQŞ pen Qıtaydıñ sauda soğısı V'etnam, qala berdi Tayuan (Tayvan'), Malayziya, Çili jäne Argentina sekildi üşinşi tarap elderine ülken payda äkelgeni belgili boldı. Japoniyadağı Nomura ğılımi-zertteu institutınıñ atalğan zertteu nätijesin amerikalıq CNBC telearnası tarattı.

Atalğan zertteu nätijesinde V'etnam AQŞ-Qıtay arasındağı «tarifter şayqasınan» eñ köp payda tapqan el retinde ataldı. Sauda soğısınıñ äserinen V'etnamnıñ AQŞ-qa bağıttalğan eksportı artıp, jalpı işki önimniñ (JİÖ) 7,9 payızın ielegen. Al, Tayuanda AQŞ eksportınan tüsken tabıs JİÖ-niñ 2,1 payızın qwrağan.

Qıtay men AQŞ-tıñ bir-birine joğarı tarif engizui importtıñ qwnın joğarlatıp, keybir eksporttauşılar özderiniñ tariftik şığındarınan köri paydası asıp tüsken. Joğarılatılğan keden salığınan qwtılu üşin keybir transwlttıq kompaniyalar käsiporındardı bir elden ekinşi bir elge köşirude.

Nomura institutınıñ zertteu nätijesine säykes, V'etnam men Tayuan AQŞ-qa eksport jasaudan köbirek payda tüsirse, Malayziya, Çili jäne Argentina Qıtayğa bağıttalğan eksporttan eselep payda tabuda. Anıqtap aytqanda, Argentina nemese Malayziyanıñ Qıtayğa import etilgen önimderi özimen wqsas amerikalıq önimge qarağanda keden salığın az töleytindikten, eksporttauşılarğa payda tüsiredi. Onıñ üstine joğarı tariftik şaralar amerikalıq önimderdiñ bağasın joğarlatqandıqtan, twtınuşılar soğan wqsas özge eldiñ import önimderin köbirek aladı. AQŞ-ta da jağday osımen birdey deuge boladı.

Bwdan tıs, atalğan zertteu esebinde körsetiluinşe, AQŞ-tıñ joğarı tarif belgilegen önimderiniñ basım köpşiligin V'etnam men Tayuan da öndiriletin tauarlar. Aytalıq, wyalı-telefon qosalqı bölşekteri jäne avtomattandırılğan derekterdi öñdeu processorları V'etnamda öndirilse, baspa jäne keñse elektronikalıq jabdıqtarı Tayuanda da öndiriledi. AQŞ kompaniyaları joğarı tariftegi qıtaylıq tauarlardan köri atalğan elderdiñ balama önimderin köbirek aladı. Özge üş el bolsa Qıtay narığında AQŞ-tıñ auıl şaruaşılıq önimderiniñ ornın basuda.

Degenmen, atalğan zertteu nätijesine säykes, AQŞ-Qıtay sauda soğısı balama önimderdi öndiruşi jäne eksporttauşılar üşin paydalı bolğanımen, jalpı jaqtan alğanda, üşinşi tarap elderiniñ kompaniyaları üşin wzaq uaqıttıq payda äkelmeydi. Kerisinşe, «teris äserin» körsetedi dep qorıtındılağan. YAğni, saudadağı boljausız özgeristerdiñ äserinen, iri kompaniyalar wzaq uaqıttıq investiciyalıq jobalar jasay almaydı da, tek qana tarifterdiñ almasuına ğana täueldi bolıp qaladı. Onıñ üstine Qıtay men AQŞ twtınuşıları (onıñ işinde şikizat nemese qosalqı bölşekterge müddeli öndiruşi kompaniyalar da bar) arzan nemese sapası tömen önimderge köbirek täueldi bola tüsedi degen boljam jasaydı.

Al, keybir ekonomister AQŞ pen Qıtaydıñ sauda soğısı Tayuan üşin tübegeyli ziyan keltiredi dep sanaydı. Sebebi, Tayuannıñ ekonomikası AQŞ pen Qıtayğa tığız baylanıstı. Bwl eki iri ekonomika arasındağı qaqtığıs Tayuannıñ twtınu dağdısı men jetkizu tizbegine orasan zor ziyan keltiredi. Tüptep kelgende, sauda soğısı üşinşi tarap elderine de payda äkelmeydi dep qaraydı.

“The Qazaq Times”