قازاق-قىرعىز شەكاراسى. فوتو: Sputniknews.kz.

كورشىلەس قىرعىزستان ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا جانە دۇنيەجۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىنا قازاقستاننىڭ ۇستىنەن ساۋدا كەلىسىمدەرىن بۇزىپ دەپ شاعىمدانباق. بۇل تۋرالى قىرعىز ەلىنىڭ ەكونوميكا مينيسترلىگى رەسمي مالىمدەمە جاساعان. سونداي-اق، قىرعىز بيلىگى ەۋرازيا ەكونوميكالىق كوميسسيا وكىلدەرىن دە شاقىرماق. تەك بۇل عانا ەمەس، قىرعىزستاندىق كەيبىر ساياساتكەرلەر شەكاراداعى بوگەت ماسەلەسىندە قازاق ەلىنىڭ جاڭا پرەزيدەنتىنىڭ دە ىقپالى بار دەگەن سوزدەردى دە ايتۋدا.

قازاقستان تارابى ءۇشىنشى ءبىر ەلدەن كەلەتىن كونتراباندالىق تاسىمالدى شەكتەۋ ماقساتىندا شەكاراداعى باقىلاۋدى كۇشەيتكەننەن كەيىن، قىرعىزدىڭ جۇك تاسىعان كولىكتەرى شەكارانىڭ ارعى جاعىندا ۇزىننان-ۇزاق كەزەككە ءتىزىلدى. بۇل كولىكتەردىڭ سانى وسىدان ەكى كۇننىڭ الدىندا 250-دەن اسىپ كەتكەن.

بۇل تۋرالى قىرعىزستان ەكونوميكا ءمينيسترىنىڭ حاتشىسى ا. بەكوۆ BBC ارناسىنا پىكىرىن بىلدىرگەن. ونىڭ ايتۋىنشا ءۇشىنشى ءبىر ەلدەن كونتراباندالىق تاۋارلار قىرعىزستانعا كىرگەن بولسا بۇل قىرعىز ەلىنىڭ ىشكى ماسەلەسى بولىپ سانالادى ەكەن دە، ونى ءوز ىشىندە تەكسەرىپ الۋى كەرەك ەكەن. ال، قازاق شەكاراسىندا قىرعىزستاندىق ءار كولىك ءجىتى تەكسەرىلىپ وتكىزىلۋدە. اسحات بەكوۆتىڭ ايتۋىنشا قازاقستان كەدەن قىزمەتكەرلەرىنىڭ بۇلاي ءجىتى تەكسەرۋ جۇرگىزۋى ەاەو-نىڭ كەلىسىمدەرىن بۇزۋ جانە سالىق پەن فينانس مينيسترلىكتەرىنىڭ لاۋازىمدىلارى ول جەردە قاداعالاپ تۇرماۋى كەرەك.

ەاەو. فوتو: BBC

ارينە بۇل، قىرعىز بيلىگىنىڭ پىكىرى. الايدا، ماسەلەنىڭ ءمانىسى باسقا ەكەنىن ساياساتكەرلەر اشىق ايتا الماسا دا بىلايعى جۇرت بىلەدى. ەڭ اۋەلى قازاق-قىرعىز شەكاراسىنداعى شيەلەنىس قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ الماسقان تۇسقا تۋرا كەلدى. سوندىقتان بۇل جەردە ناقتى ەكونوميكالىق، قاۋىپسىزدىك قانا ەمەس، ساياسي سەبەپ ىزدەستىرەتىندەر دە بار. قازاق-قىرعىز شەكاراسىندا بۇنداي جاعداي ءبىرىنشى رەت بولىپ وتىرعان جوق. 2017 جىلى كۇزدە دە قازاقستان شەكارا قىزمەتىنىڭ قاتاڭ تارتىپكە وتۋىنەن قىرعىز ەكسپورتى ءبىراز تۇرالاپ قالىپ ەدى. بۇنىڭ الدىندا قىرعىزدىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتى اتامباەۆتىڭ قازاقستان پرەزيدەنتى مەن ۇكىمەتىن ايىپتاعان پىكىرلەرى تاراعان.   

ناقتى ماسەلەنى ايتار بولساق، كەدەن مەن سالىق بار جەر دە جەمقورلىقتا جاعالاپ جۇرەتىنى بەلگىلى عوي. بۇعان دەيىن قازاقستاندا كەدەندىك سالىقتاعى جەمقورلىق تالاي مارتە اشىلىپ، اسقىنعان جەمقورلار تالاي مارتە تۇرمەگە توعىتىلعان. بۇنىڭ قىرعىز ساۋداگەر، كىرەكەشتەرىمەن قاتىسى جوق دەۋگە بولمايدى. قورعاس پەن قورداي اراسىنا پارامەن ءوتىپ، مىڭداعان جۇك كولىكتەرى قازاقستاننىڭ كەدەندىك سالىعىنان جالتارىپ جاتقانى جاسىرىن ەمەس. ءتىپتى بۇنداي پاراقورلىق پەن كونتراباندالىق قىلمىسقا قىرعىز دەپۋتاتىنىڭ شارپىسىپ جاتۋى دا كوپ نارسەنى ءتۇسىندىرىپ بەرمەس پە؟! ونىڭ ۇستىنە جاقىندا عانا سول قىرعىز دەپۋتاتىنىڭ سوتى بولىپ، قازاقستان سالىق قىزمەتى قىرعىز دەپۋتاتىن اۋىر جازالاۋدى، قازاقستاننان جالتارعان سالىقتارىن تولەتۋدى تالاپ ەتكەن ەدى.

وسىلاردىڭ بارلىعىنىڭ استارىندا جاتقان ءبىر ماسەلەنى قىرعىز اقپاراتتارى ايتپاسا ءبىز ايتايىق. شىنى كەرەك، قانى جاقىن تۋىسىم، اۋىلى جاقىن اعايىنىم دەگەنىمىزبەن ەڭ نەگىزگى مۇددەلەردە بىشكەكتىڭ بۇيرەگى قازاقتان گورى ماسكەۋگە بۇرىلىپ كەتەتىنى كوپتەن كوڭىلىمىزگە دىق بولىپ كەلەدى. قازىرگى گەوساياسي جاعدايلاردا ءتۇبى ءبىر، ءتىلى جاقىن ورتا ازيا ەلدەرىنىڭ سىرتقى جات كۇشتەر مەن ەلدەرگە قارسى بىرىگۋى اۋاداي قاجەت ەكەنى كوپكە ءمالىم. بۇل ءۇشىن باۋىرلاس قىرعىزدىڭ حالقىن ايىپتاۋدان اۋلاقپىز. عىجىلىمىز – بىشكەكتىڭ ماسكەۋشىل بيلىگىندە.

 “The Qazaq Times”