اقش كونگرەسى «انتيكرەمل زاڭدارىن» ماقۇلدادى

اقش كونگرەسىنىڭ وكىلدەر پالاتاسى كرەمل ساياساتىن ايىپتايتىن ءتورت قۇجاتتى قابىلدادى. كونگرەسسمەندەر رەسەي پرەزيدەنتى پۋتين بيلىگىنە بوريس نەمتسوۆتىڭ ءولىمى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى جۇكتەدى، سونداي-اق اقش ۇكىمەتىنە زاڭ جۇزىندە قىرىمدى رەسەي جەرى دەپ تانۋعا تىيىم سالدى.

ءبىرىنشى قارار – بوريس نەمتسوۆتىڭ ولىمىنە كىنالىلەردى جاۋاپقا تارتۋعا جانە وسى ءىستى ءادىل زەرتتەۋگە باعىتتالعان.

قۇجات №1: «وپپوزيتسيونەردى قۋدالاۋ جانە قىلمىسكەردى جاسىرۋ»

رەسمي قاراردا: «وكىلدەر پالاتاسى ۆلاديمير ءپۋتيندى جانە ونىڭ رەجيمىن ءوزىنىڭ ساياسي قارسىلاستارىن قۋدالاپ، رەسەيدەگى دەموكراتيا مەن ادام قۇقىقتارىنىڭ يگىلىگى ءۇشىن جۇمىس ىستەگەن بوريس نەمتسوۆتى ولتىرگەن قىلمىسكەردى جاسىرعانى ءۇشىن ايىپتايدى»، – دەلىنگەن.

نەمتسوۆ 2015 جىلدىڭ 27 اقپانىندا كرەملدەن بىرنەشە ءجۇز مەتردە ورنالاسقان موسكۆورەتسك كوپىرىندە قازا تاپتى. وعان بەلگىسىز بىرەۋ بىرنەشە رەت تاپانشامەن وق جاۋدىرعان. قىلمىسكەر رەتىندە شەشەنستاندىق بەس ازامات كىنالى دەپ تانىلىپ، 11-دەن 20 جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان ايىرىلدى. الايدا، كىسى ولتىرۋگە تاپسىرىس بەرۋشى مەن ۇيىمداستىرۋشىلار ءالى كۇنگە دەيىن تابىلمادى.

قۇجات اقش ۇكىمەتىن نەمتسوۆتى ءولتىرۋ تۋرالى ماسەلەنى كوتەرۋگە جانە رەسەي بيلىگىنە ادام ولتىرۋگە تاپسىرىس بەرۋشىلەردى جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋعا شاقىرادى. قاراردى سونداي-اق ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ (ەقىۇ) «نەمتسوۆتىڭ ولىمىنە قاتىستى رەسەيلىك تەرگەۋدى قاداعالاۋ» جونىندەگى پارلامەنتتىك اسسامبلەيا تەكسەرەدى. قۇجاتتا اتالىپ وتكەندەي، اقش-تىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى مەن قارجى مينيسترلىگىنىڭ باسشىسى قىلمىسقا قاتىسى بار ادامدار توبىن انىقتاپ، ولاردىڭ اقش-تاعى اكتيۆتەرىن توقتاتىپ، ەلگە كىرۋىنە تىيىم سالۋى جانە «ماگنيت تىزىمىنە» ەنگىزۋى ءتيىس.

ءبىرىنشى قارار نەمتسوۆتىڭ ولىمىنەن بولەك، اقش مەملەكەتتىك حاتشىسىن شەشەنستان باسشىسى رامزان قادىروۆتىڭ جانە ول باقىلايتىن ادامداردىڭ حالىقارالىق ىسكەرلىك بەلسەندىلىگىن تەرگەۋگە باعىتتالعان. مەملەكەتتىك دەپارتامەنت قادىروۆتىڭ شەتەلدە، اتاپ ايتقاندا، ساۋد ارابياسى مەن بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىندە بيزنەسىنىڭ بار-جوعىن جانە شەشەن رەسپۋبليكاسىنىڭ باسشىسىنا سالىنعان سانكتسيالاردىڭ ساقتالۋىن انىقتاۋدى تاپسىردى.

اتالعان قۇجاتتى دايىنداعان وكىلدەر پالاتاسىنىڭ حالىقارالىق ىستەر جونىندەگى كوميتەتىنىڭ توراعاسى ەليوت ەنگەل: «بوريس نەمتسوۆ باتىل جۋرناليستەر مەن قۇقىق قورعاۋشىلار تىزىمىنە قوسىلدى» – دەپ مالىمدەدى. ءوز سوزىندە ول: «نەمتسوۆ قايتىس بولعان كۇننەن بەرى ءتورت جىل ءوتتى، بىراق ونىڭ ىسىنە ءتيىستى تەرگەۋ بولعان جوق. ال كىنالىلەردىڭ جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلماعانى وتە وكىنىشتى. بۇل قارار كرەملدىڭ ساياسي قارسىلاستارىنا دەگەن شابۋىلىن ايىپتايدى جانە اكىمشىلىكتى نەمتسوۆتى ولتىرۋگە جاۋاپتى ادامدارعا قاتىستى سانكتسيالار ەنگىزۋگە شاقىرادى»، – دەدى.

كونگرەسس مۇشەسى ادام كينزينگەر: «نەمتسوۆ قازا بولماي تۇرىپ، 2018 جىلى پرەزيدەنت بولۋعا ۇمتىلدى. پۋتيندىك رەجيمدى قۇلاتىپ، ادام قۇقىقتارىنا نەگىزدەلگەن مەملەكەت جاساماقشى بولدى. بىزدە ءالى دە ول نەلىكتەن قازا تاپتى دەگەن سۇراققا جاۋاپ جوق»، – دەدى.

ال كونگرەسسمەن-دەموكرات توم مالينوۆسكيدىڭ ايتۋىنشا، «نەمتسوۆتىڭ ءولىمى رەسەيدىڭ بۇكىل الەم بويىنشا جاۋلارىن تابا الاتىن ارنايى اگەنتتەرى بار ەكەنىن، بىراق ءوز ەلىندە وپپوزيتسيونەردى ولتىرۋشىلەردى ەركىن جىبەرەتىنىن كورسەتتى. حالقى ءۇشىن ادىلەتسىز جۇيەگە قارسى شىققان ادامدار زارداپ شەگەتىن مەملەكەت قۇرعانى ءۇشىن ۆ.پۋتين جاۋاپتى».

رەسەي ۇكىمەتى كرەملدىڭ بوريس نەمتسوۆتىڭ ولىمىنە قاتىسى بار دەگەن ايىپتاۋلاردى قابىلدامايتىنىن جەكتىزدى. «بۇل قىلمىس تەرگەلۋى ءتيىس، ال كىنالىلەر جازالاندى»، – دەپ مالىمدەدى پۋتين.

اقش-تاعى رەسەي ەلشىلىگى ورنالاسقان الاڭ ب.نەمتسوۆتىڭ اتىمەن اتالادى. فوتو: www.bbc.com

قۇجات №2

ەكىنشى قۇجات – «قىرىم اننەكسياسىن مويىنداماۋ تۋرالى زاڭ». بۇل قۇجات اقش مەملەكەتتىك ورگاندارىنا قىرىمدى رەسەيدىڭ جەرى رەتىندە مويىنداۋعا جانە وسى باعىتتا قانداي دا ءبىر كومەك كورسەتۋگە تىيىم سالادى. «ەكىنشى قاراردىڭ ماقساتى – رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ قىرىمدا، ونىڭ اۋە كەڭىستىگىندە نەمەسە ونىڭ اۋماقتىق سۋلارىنا باسشىلىق ەتۋىن مويىنداماۋ» – دەلىنگەن قۇجاتتا.

قارادى ۇسىنعان كونگرەسسمەن ەنگەل: «ءبىز پۋتين ساياساتىنىڭ دەموكراتيالىق ينستيتۋتتارعا، سونىڭ ىشىندە امەريكا ينستيتۋتتارعا شابۋىل جاساعانىن كوردىك. اقش ءپۋتيننىڭ باسقا ەلدەردىڭ اۋماعىن كۇشپەن الۋعا دەگەن تالپىنىسىن قابىلداماۋى ءتيىس»، – دەدى. سونىمەن قاتار، ەنگەل سوزىندە كەرشەن بۇعازىندا بولعان جاعداي مەن 24 ۋكراين تەڭىزشىلەرىنىڭ قاماعۋ الىنعانىن دا تىلگە تيەك ەتتى.

ال دەموكرات دجەرالد كوننولي قىرىمنىڭ اننەكسياسى حالىقارالىق قاۋىپسىزدىكتى بۇزادى دەپ مالىمدەدى. «كەلەسى كىم؟ مولدوۆا؟ گرۋزيا؟ بالتىق بويى ەلدەرى؟ رەسەيدىڭ قىرىمدى اننەكسيالاۋى ۋكراين داعدارىسىن تۋدىرىپ، ونداعان مىڭ ادامنىا ءومىرىن قيدى»، – دەدى.

كونگرەسسمەندەردىڭ ەكى قۇجاتى دا كوپشىلىك داۋىسپەن قولداۋعا يە بولدى جانە تالقىلاۋ كەزىندە بالاما كوزقاراس بىلدىرگەن نەمەسە باستامانى سىناعان بىردە-ءبىر پارلامەنتاري تابىلعان جوق.

فوتو: www.bbc.com

قۇجات №3

پالاتا قابىلداعان ءۇشىنشى زاڭ جوباسى – «ۆلاديمير پۋتينگە قاتىستى ترانسپارەنتتىلىك تۋرالى». قۇجاتتى ماسكەۋدىڭ اقش-تاعى سايلاۋعا ارالاسۋىنا توسقاۋىل بولۋ ماقساتىندا كونگرەسس مۇشەلەرى ەليس ستەفانيك جانە ۆالدەس دەمينگس دايىندادى. قۇجاتقا سايكەس، امەريكاندىق بارلاۋ ۆلاديمير پۋتين مەن ونىڭ اكتيۆتەرى تۋرالى دەرەكتەردى جيناي الادى. پالاتا مۇشەلەرى اقش-تىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى مەن قارجى مينيسترىمەن بىرلەسىپ رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ قارجىلىق جاعدايى تۋرالى بايانداما دايىنداۋدى مىندەتتەدى. ولار ءوز جۇمىسىنىڭ قورىتىندىسىن 180 كۇن ىشىندە ۇسىنۋى ءتيىس. قۇجات ءپۋتيننىڭ اكتيۆتەرى تۋرالى، ونىڭ ىشىندە ءوز اكتيۆتەرىن جاسىرۋ ءۇشىن پايدالانىپ كەلگەن كومپانيالار تۋرالى دەرەكتەردى قامتۋى ءتيىس.

رەسەي باعىتى جانە وداقتاستار

جوعارىدا اتالعان قۇجاتتاردان بولەك، تاعى دا ءبىر زاڭ جوباسى بار. «Kremlin Act» اتالاتىن جوبانى دەموكرات رادجا كريشنامۋرتي ۇسىنعان. قۇجات اقش-تىڭ ۇلتتىق بارلاۋىنان ءۇش بايانداما دايىنداۋدى تالاپ ەتەدى، وندا رەسەيدىڭ ساياسي كوزقاراسىن انىقتاۋ جانە كيبەرشابۋىلدان تونەتىن قاۋىپتىڭ الدىن الۋ جولدارى قاراستىرىلادى. قۇجاتتار اقش جانە ناتو سىندى الپاۋىت وداقتاستار ءۇشىن رەسەي تاراپىنان تونەتىن قاتەرلەردى باعالاۋى ءتيىس. وسىعان دەيىن، ياعني 14 اقپاندا ناتو ەلدەرىنىڭ قورعانىس مينيسترلەرى رەسەيدەن تونەتىن قاۋىپ-قاتەردى تالقىلاعان بولاتىن. Reuters اگەنتتىگىنىڭ حابارلاۋىنشا، بريۋسسەلدە وتكەن جيىن بارىسىندا رەسەيدىڭ ورتا جانە قىسقا قاشىقتىققا ارنالعان زىمىراندار تۋرالى كەلىسىمنەن شىققاننان كەيىن الەمگە تونەتىن زيان جاقتارى جانە وزگە دە ماسەلەلەر تالقىلانعان. بۇعان قاتىستى ناتو باس حاتشىسى يەنس ستولتەنبەرگ رەسەيدىڭ وسى ۋاقىتقا دەيىن كەلىسىمگە قايشى ارەكەتتەر جاساپ، حالىقارالىق زاڭدى بۇزعانىن ايتتى. سونداي-اق، زىمىران كەلىسىمى ءوز كۇشىن جويعاننان كەيىن، وزگە مەملەكەتتەرگە قاۋىپ تونەدى. وسى ماسەلەنى شەشۋ ماقساتىندا الداعى ۋاقىتتا جاڭا كەلىسىم جوباسى قاراستىرىلماق.

رەسمي كرەمل دە بۇل باستامالارعا تۇسىنىكتەمە بەردى. «ەڭ الدىمەن،بۇل اقش-تىڭ رەسەيدەن قورقاتىندىعىن بىلدىرەدى جانە ءبىز ادەتتەگىدەي يرونيا رەتىندە قارايمىز»، – دەپ مالىمدەدى رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى دميتري پەسكوۆ. پەسكوۆتىڭ پىكىرىنشە، ماسكەۋ سىڭارجاق اڭگىمەلەرگە قۇلاق اسپايدى. دەگەنمەن، قىرىم اننەكسياسىنان باستالىپ، «ترول فاكبريكاسى» حاكەرلەرى مەن كەرشەن بۇعازىنداعى جاعدايعا ۇلاسقان داۋدىڭ ءالى دە ۇزاققا سوزىلاتىن ءتۇرى بار.

"The Qazaq Times"