اقش ادامزاتتىڭ بولاشاعى ءۇشىن ەڭ ماڭىزدى شەشىمگە كەلگەندە تايقىپ شىقتى

اقش پرەزيدەنتىنىڭ 4 شىلدەدە رەسمي تۇردە جاريالاعان پاريج كەلىسىمىنەن شىعۋ تۋرالى شەشىمى حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ، الەم ەلدەرىنىڭ باسشىلارى مەن وقىمىستى، زەرتتەۋشىلەرى جانە اقپارات قۇرالدارىنىڭ كۇشتى قارسىلىعىنا ۇشىرادى. اقش-تىڭ دۇنيە جۇزىلىك كليمات وزگەرىستەرىنىڭ الدىن الۋ تۋرالى حالىقارالىق كەلىسىمەنەن باس تارتۋى انىق قاتە شەشىم دەپ جازعىردى. بۇل تۋرالى «شينحۋا» اگەنتتىگىنىڭ رەسمي سايتى حابارلاپ وتىر.

رەسەي ۇكىمەتىنىڭ وكىلدەرى ترامپتىڭ «پاريج» كەلىسىمىنەن باس تارتۋى، تاريحي تۇرعىدان الىپ قاراعاندا كەزىندەگى بۋش ۇكىمەتىنىڭ «كيوتو كەلىسىمىنەن» شەگىنىپ شىققانىمەن بىردەي دەپ باعالاپ وتىر. سونىمەن بىرگە تاريح ساحناسىنداعى ءبىر ەل رەتىندە اقش-تىڭ «پاريج» كەلىسىمىنەن باس تارتۋى «ورەسكەل قاتەلىك» دەپ سىنعا الدى.

قازىرگى كەزدە، كەيبىر ەۋروپا ەلدەرى «پاريج كەلىسىمىن» ماقۇلداپ ۇلگەردى. الەمنىڭ وزگە كوپتەگەن ەلدەرى دە كەلىسىمىن بەردى. الداعى ۋاقىتتا رەسەي دە بۇل كەلىسىمگە قول قويماق. تاراپتاردىڭ ايتۋىنشا، اقش كەلىسىم بەرمەسە دە، جەر شارىنىڭ اماندىعى ءۇشىن اتالعان كەلىسىم اتقارىلا بەرەدى ەكەن.

اقش-تىڭ اتالعان كەلىسىمنەن باس تارتۋىنىڭ سەبەبىنە تالداۋ جاساعان ەۋروپالىق جانە رەسەيلىك ساراپشىلار: «اقش-تىڭ ماقساتى وسى ارقىلى كەلىسىمدەگى كەيبىر تارماقتاردى وزگەرتۋ. شىعىپ كەتۋ ارقىلى، وزگەلەردىڭ قولىمەن كەيبىر تارماقتارىن وزگەرتىپ، ءوز مۇددەسىنە پايدالى بولعان كەزدە قايتا كىرۋى مۇمكىن»، – دەپ قارايدى.

ايتا كەتەياك، «پاريج كليمات كەلىسىمى» سەكىلدى اسا ماڭىزدى بولعان شەشىمدەردى قابىلداپ، ادامزات مەكەنى بول،ان جەر شارى كليماتىنىڭ جىلىنۋىن ايتارلىقتاي تەجەمەسە، ەندى 70-80 جىل ىشىندە جەر بەتىندەگى كوپتەگەن وڭىرلەر ادام تىرشىلىگىنە قولايسىز كليماتتىق وزگەرىستەرگە ۇشىراعالى تۇر. ايتالىق، وسى عاسىردىڭ سوڭىندا وڭتۇستىك ازيا ءوڭىرى ادام تىرشىلىك ەتە المايتىن ايماققا اينالادى.

“The Qazaq Times”