Aqın, audarmaşı Ş. Böketaywlı.

Şäken Böketaywlı, 1972 jılı 14 aqpanında ŞWAR Barköl audanınıñ Quarşa öñirinde tuğan. Aqın, audarmaşı, hatker-suretşi. Ortalıq Wlttar Universiteti Türki tili-mädenieti fakul'tetiniñ tülegi (1995 j.). «Örik güldegende» attı jır jinağınıñ avtorı. Qazaq ädebietine «Jas Verterdiñ jan azabı» (Gete), «Ejelgi qıtay poeziyasınan tañdamalılar», «Hazar sözdigi» (Milor ad Paviç) qatarlı audarma eñbekterdi äkelgen. Qazir «Qwmıl alqabı» jurnalınıñ redaktorı bolıp qızmet etedi. Öleñ süyer oqırmandarğa aqın, Ş.Böketaywlınıñ birqatar öleñderin wsınamız.

Armısıñ, ayhay, torı Kün!

Tüs

Kün nwrı da, Ay nwrı da emes-ti,

Kün be, tün be, aqşam ba älde emeski.

Kölkip twrğan kögiljim nwr atırap,

Rembranttıñ suretindey kömeski.

 

Qañtar ayı,

Deminde bar üzgirik,

Aq jorğa jel jortıp ötet üzdigip.

Kener kök pen kerim dala twsınan,

Şaqırğanday eliktirip sırlı ümit.

 

Üreyi de, ümiti de aralas,

Jalpaq dala qolın jaydı jalañaş.

Köz aldımda Aydıñ appaq säulesi,

Köz aldımda seldir-seldir qarağaş.

 

Eliktirip armandayın añsağan,

Qoyulaydı qadamdarım şarşağan.

Jürip emes, qalqıp kele jattım men

Aq kafinmen aq dalada daltaban.

 

Ay da körkin bwlt astına jasırdı,

(Bwl mwğjiza bolmasın tek aqırğı).

Qara şaşıñ aq swñqardıñ qanatı,

Siyaqtanıp Ay astında şaşıldı.

 

Dala appaq, aspan appaq, oy da appaq,

Appaq oydı qay qwdiret oyatpaq.

Mona Liza jüzindegi külkidey,

Bir jımiıs twrdı öñiñde qonaqtap.

 

Sosın sağan qanat qaqtım, wmsındım,

Sen de mağan qanat qaqtıñ, wmtıldıñ.

Toğıstıq ta, ötip kettik ekeuimiz,

Añsadıq ta,

Ayrılıstıq,

Kürsindim.

 

Men öziñdi boylap öttim şaması,

(Jüregime jüregiñmen qaraşı)

Al, sonan soñ, appaq mwnar köz aldım,

Appaq mwnar Jer men Aspan arası.

 

Qañtar ayı

Qañtar ayı, tanıs qala,

Kuä bolğan san eleske.

Zäulim şınar, qart dolana

Ötken kündi saladı eske.

 

Şıtqıl ayaz betti qarıp,

Bozamıq Ay, bozamıq tün.

Jüregiñde jwldız janıp,

Terbetetin bir tätti mwñ.

 

Ot jüregiñ jalın qwşıp,

Janarıña twnadı arman.

Bir sağınış alıp wşıp,

Qolın bwlğap twradı aldan.

 

Wmıtarmın qalay ğana,

Özgerdim be älde mülde?

Sol künderi qwjırañda

Risalat nwrı süygen.

 

Qañtar ayı,

Ötem är kün,

Alıp ötet meni taksi.

Sol dolana, şınar zäulim,

Ornında twr sondağı üy.

 

Tozğan bäri, ötken ğwmır,

Eli köşken jwrttay bolğan.

Köñilge de tüsken be iñir,

Japırağınan twttay bolğan.

 

Qañtar ayı,

Ayazı öktem...

Toñğanımdı wmıtamın.

Elesimen künniñ ötken,

Jüregimdi jılıtamın.

 

Läyli qız

Sır keudeñde jii aldaytın,

Läyli qızdıñ jüregi jür.

Süyip twrıp süye almaytın,

Qanday ğajap küy edi bwl.

 

Men de süyem janıp işten,

Mwñlı küyim til qatqanday.

Kün keşemin sağınışpen,

Ayta almaymın, jwmbaq qanday?

 

Jetsem edi tolqın bolıp,

Sen jağalau jartas bolsañ.

Süyem jalğız köriñ körip,

Riza edim talqan bolsam.

 

Wşsañ eger aqqu bolıp,

Üzip qarğı – şıjımıñdı.

Kökiregime gäkku qonıp,

Tüger me edi jırım mwñlı.

 

Sen täkappar äri mwñlı,

Şığa almaysıñ qwjırañnan.

Serik qılıp tündi, iñirdi,

Oymenen qajıp keter mazañ.

 

Men de qorşau aynalamdı,

Tärik qılıp ketsem be eken.

Mwñ sarındı arman ändi

Janğa saya etsem be eken.

 

Läyli jürek – Läyli qızdı,

Kezip ketsem än ğıp aytıp.

Baspana ğıp japan tüzdi

Ertegi bop kelsem qaytıp.

 

Ömir ğajap keregi ne –

Birde köktem, birde ızğar.

Bir ğwmırdıñ kölemine

Jetetwğın bir añız bar.

 

Sol mändi ömir – erkelese,

Şığarmay-aq mıñ qwmardan.

Bir adamdı jetelese,

Ömirinde bir nwrlı arman.

 

Mäjnün ğaşıq jır jolınıñ,

Bir jolınday mwñlı sertim –

Süye twrıp süymeytwğın,

Qız qolında jürsin erkim.

 

Twl dünie

Mahabbat – rahımıñnıñ jañğırığı,

Päni menen baqidıñ mäñgi nwrı.

Tiligimniñ tiregi sensiñ jalğız,

Sağınışım jäne de qayğım wlı.

 

Jalğızbın,

Ien meniñ jan jüregim,

(Sen barsıñ, biraq, qalay sendiremin)

Añsağan risalat nwrı Allanıñ

Tüspedi jüregime äli meniñ.

 

Qabarıp ğaşıq jürek ah wrsa da,

Senbediñ, sendirmedi aqıl-sana.

Mwrat* ketken alısqa,

Ünsiz tilmen

Sırlasarım – Omar men Hafiz ğana.

 

Bir stol, jalğı tösek sınıp qalğan,

Tozğan päter esigi qwlıptalğan.

Eski ayna körsetedi jürekti emes,

Soñğı jastı janarğa twnıp qalğan.

Sodan soñ tün keledi oydı auırlap,

Twñğiıq, tüpsiz, tilsiz, söngen ırğaq.

Kafinsiz aykezbe bop ketken qañğıp,

Şiramay jatar dene jer bauırlap.

 

*Mwrat Şaymaran

 

Ayğa

Közime jas twnğan, öñimde joq qan,

Men quğan arman alıstağandıqtan.

Ey, bozamıq Ay, sırğisıñ kökte,

Bir kezde men de sendey tolısqam.

 

Kök şarğa bizdiñ ğaşıqsıñ qanday,

Süydiñ nwrıñmen ğasırlar qanbay.

Kün seniñ süyedi bir jaq betiñdi,

Kiriptarsıñ, sen, arqandağıday.

 

Qalsañ da keyde, mwñayıp, solıp,

Üzbeysiñ küder rauay bolıp.

Ğaşıqpın men de,

Nege ğaşıqpın?

Twram astıñda bozarıp, toñıp.

 

Jüzesiñ kökte qabarıp wzaq,

Täñirim sensiñ tabınam jılap.

Betinde daq bar deydi jwrt seni,

Janım da meniñ jaralı, biraq.

 

Jwqarğan jüyke, eñsem de tömen,

Hattarğa bağıp kemseñdegen em.

Tolğam men sendey,

Süygem, ğaşıqpın,

Tağı da sendey örtenbegen em.

 

Armısıñ, ayhay, torı kün!

Armısıñ, ayhay, torı kün!

Tirlikti talmay jalğağan.

Qobızdan şıqqan qoñır ün –

Boztorğay jürek salğan än.

 

Ümittey jarqın mäuelep,

Köñilge egip güldi äsem.

Armanday alıs äuelep,

Intıq qıp meni twrsıñ sen.

 

Bilemin tüsiñ jeti reñ,

Senimen meniñ narqım da.

Jeti reñmenen jetilem,

Köleñkem jatır artımda.

 

Säulege janım jalğanıp,

Tünime twnğan manar Kün.

Kempirqosaqqa aynalıp,

Al özim bu bop joğaldım.

 

Sonan soñ...

Joqpın,

Säulemin,

Qarakök käynek mekenim,

Ğaşıq jürektiñ sälemin

Tirlikke twğır etemin...

 

Armısıñ, ayhay, torı Kün!

Qaldıñ ba tayap töbeme.

Nwrıñmen qosa siñirdiñ

Mwñıñdı säule deneme.

 

Säule-nwr, ünsiz jırlaşı,

Tirliktiñ közi – tas twma.

Perişte köñil swlbası

Tığıldı taban astına.

 

Eritip mwzday ğwmırdı,

Tüstikke qaytqan şağala.

Şapaqtı süygen jüzimdi

Qoñırğa boyap bara ma?!

 

Armısıñ, ayhay, torı Kün!

Asasıñ sen de töbemnen.

Nwrıña qwştar serigim,

Janımdı sağan berem men.

 

Tağı da qobız – sırlı äuen,

Tağı da torğay – jalqı jır.

Sarının salqar tıñdaumen

Ğarıpqa qaray qalqı nwr.

 

Sol bir än – mäñgi ünsiz än,

Qayğısın twrğan jasırıp.

Jas bolıp şığıp janardan,

Kirpikte qaldı asılıp.

 

* * *   * * *   * * *

Jetpeytin köziñ mülde,

Ğasır, ne mıñ jıl ötsin.

Sergek bir sezimmin de,

Mäñgilik bir jürekpin.

 

Twl boyın adamdıqtıñ,

Tıqsırıp jarıp wştım.

Baqilıq adaldıqpın,

Mäñgilik sağınışpın.

 

Aydaymın ar aldında,

Şaqırsañ şapağatpın.

Ğasırlıq ğazalmın da,

Mäñgilik mahabbatpın.

 

Qalasañ irkilmeymin,

Qarmasañ ğarıştaymın.

Ümit bop ülpildeymin,

Arman bop alıstaymın.

 

Aq betin arşımağan,

Tañqalsın tamam ğalam.

Mwñ bolıp qoñsı qonam,

Tüs bolıp mazañdı alam.

 

Jasartqan jañğırığın,

Anañnıñ äldiimin.

Talğampaz tağdırıñnıñ,

Mazasız än-küyimin.

 

Jwldız bop tünek tünge,

Janamın körik bolıp.

Sezimşil jürekterge,

Twramın serik bolıp.

 

 

Jeltoqsan

Keuim şaq,

Öktem ayaz twr ısqırıp,

Jılt etti ot

Alda qıstau – ırıstı ümit.

Aq boran sol qıstaudı tığa tüsken,

Tübine qart jartastıñ büristirip.

 

Jwtıldı sürkey keşke tügel aymaq,

Wytqıp jel morjamenen twr edi oynap.

Dostan da artıq edi mına keşte,

«Ket, ket!» dep şıqqan aldan alamoynaq.

 

Sekseuil men sarı qi – bağañ arzan,

Saqtap kelgen san eldi janazadan.

Qwzarıña jamılıp qostay işik,

Künes betti jıltadı qara qazan.

 

Aq boran – Aldaşı dem, tañğa amanat,

Wradı terezeni dalbasalap.

Ağamız erdiñ qasın twğır qılıp,

Bürkitin otırğızdı tomağalap.

 

Kezigip besin şaqta sarı adırdan,

(Jasın bop tüsip edi bala qıran)

Jalın bop jatır endi bosağa da,

Sağım bop asqan tülki mana qırdan.

 

Oy dağı şalqıp jeldey wstatpaydı,

Añsaymın bir närseni,

Tis batpaydı.

İşimde jatqan sındı qasqır wlıp,

Qwmtülek älsin-älsin piştäktaydı.

 

Twtası kök jüzinde qoralı bwlt,

Jılaydı jartılıq Ay – jaralı ümit.

İşinde tomağanıñ arman qaynap,

Twradı al dalada boran wlıp.

 

***     ***     ***

Qara aspanımnan Kün bop körindiñ,

Şolpan bop tuıp, nwr bop sebildiñ.

Biraq ta, biraq, auırlatasıñ

Twnjır boyauın qara közimniñ.

 

Tökpeysiñ säule şığıp kögime,

(Şaqırğanıñmen şığıp jelige).

Jwldızdan tamğan aq säule sındı

Qonasıñ kelip kirpikterime.

 

Alıssıñ, jatsıñ, bolmaysıñ serik,

Bermeysiñ ätteñ janıma körik.

Jarığı bar da, jıluı bäseñ,

Kelesiñ Aydıñ säulesi bolıp.

 

Sağınğan janğa tüspeydi narqıñ,

Sağınan şaqta kelmeysiñ är kün.

Ay bolıp meyli körinip twrşı,

Twrayın süyip säuleñdi salqın.

 

“The Qazaq Times”