Erzat Asıl: Sarı küzde sapar şekken tağdırmın

Jır süyer qauımğa "Joñğariya sağınışı" attı jır toptamalarımen belgili bolğan talanttı aqındarımızdıñ biri Erzat Asıldıñ "Sarı küzde sapar şekken tağdırmın" attı birqatar jaña öleñderiniñ toptamaların oqırman nazarına wsınamız. 

 

İzdeu

 

Asığa ağar uaqıttıñ arnası,

Aytar  kübir eriniñe baylandı.

Däl sol küngi qoştasudıñ aq jası,

Aramızda  aq teñizge aynaldı.

 

Tamşı jastan twnğan alıp arnada,

Qara dauıl qayığımdı şayqamaq.

Al men ünsiz öz dwğamdı arnapap,

Jatam sosın,

Elesiñe jazğan  jırdı qaytalap.

 

Ötinemin,  jolıqsaq  tek möltilde,

(Qaldım qanşa alapat  ot örtinde)

Kök teñizden nege izdeymin tolqın bop

Joğaltsam da  sol tünde...

 

Jaratqanım  jazbağan-au jol  bizge,

Qañbaq  quıp, qañğıp  ketken jelmiz be?

Seni nege köktemderden izdeyin?

Adastırıp jönelseñ de sol küzde.

 

Mağan keyde sıbırlaydı ajal kep:

– Kökjiekke onı  kömip ketkem, – dep.

Al men baram tolqın wrğan tozañ bop,

Küte-küte oralar dep köktemde.

 

 

Aynalar bäri körkem eleske

 

Janarlarınan jasıl  nwr atqan,

Erkeligi aumas esil bwlaqtan,

Äy, meniñ näzik naz gäkulerim –

Baram nwrlı bir alañğa asığıp,

Joldarım keter sonarğa siñip,

Täñirim bizge tek sağınudıñ jazbaq künderin.

 

Senderden nege tım jıraq kettim?

Jürekte jattı mwñ  jılıp köp kün,

Ömir könbeydi-au ökingenime.

Sarsañ künderdiñ bäri wmıt qalıp,

Qanattarıñnan sağınış talıp,

Jetiñder appaq qularım meniñ,

Jetiñder köñil  «jetim köline»

 

Täp-tätti tüsim...

Sarı dala tösi sağımğa aynalıp,

Baradı dünie jalınnday janıp,

Janımnıñ şoğın tün ürlep edi.

Jalqınğa maltığıp  soğadı jürek:

«Özegiñdi örtep jandaı bir ot», –

Köleñke solay kübirlep edi.

Erteme, keş pe,

Bäri de aynalar körkem eleske.

Sender dep sezem,

Alataudan samal erkelep esse.

 

 

Tüsimde ılği taular jüzip keledi

 

Birde «Şeteldegi Qazaq balalar» bağdarlamasında mwhit asıp ketken qazaq balası jurnalistpen bolğan äñgimede «tüsimde ılği taulardı köremin» degeni esimde.

 

Közderimde kökjiektiñ tereñi,

Jüregimde jwldızdardıñ öleñi.

Jan ağatay, men ğajayıp tüs kördim,

Kök teñizde taular jüzip keledi.

 

Qarsı jüzse dauıl soğar deminen,

Aqşa bwlttar äreñ asar belinen.

Mwnday alıp şıñdı sirä kim körgen,

Matşası ülken nän kemeler körip em.

 

Biraq taular toqtamadı jağağa,

Üreylenip şuladı wzaq şağala.

Alıs şetten aq oramal bwlğadı,

Äppaq qayıñ aynaldı da anama.

 

Kütip em ğoy künder sanap,

aydı   añsap,

(Jürek solay sağınşqa baylansa)

Kök tiregen şıñdar ketti  alıstap,

Anam qwşaq jayğanşa...

 

Taular, sirä, ğayıp boldı  kenetten,

Dauıl twrdı, nöser tökti şelektep.

Men olardı  keleme dep köp küttim,

Kelmedi olar – kök teñizge köp ökpem.

 

Bir elesin  qualaymın  añızdıñ,

Kökregimde terbelisi teñizdiñ.

Qayran qwmğa bauırımdı tösedim,

Tolqındarğa közden monşaq köp üzdim.

 

Aq qayıñdar sağınamın men onı,

Köz aldımda kök teñizdiñ tereñi.

Tolqındarmen quıp kelem jarmasıp,

Tüsimde ılği taular jüzip keledi.

 

Kökiregime tığıladı bir ün kep

 

Qws jolınan şeksizdikke şarıq wrğan,

Jwldızdardıñ közindegi jarqıldan.

Kökiregime tığıladı bir ün kep,

Jüregimde kögiljim nwr dirildep.

 

Kök mwhittan tulap jatqan tolağay,

Jantalasa sansız tolqın, jağalaudı sabalay,

Kökiregime tığıladı bir ün kep,

Arpalıstar terbeledi janarımda ğwmır bop.

 

Saharadan ...

Sarı jwrt qalğan daladan,

Sansız jatqan jwlım-jwlım moladan.

Kökiregime tığıladı bir ün kep,

Barlığı sol qasiet ham qasıret,

Ön boyımdı osıp ötti jasın ot.

Jan şoğımdı qozdatadı tün ürlep.

 

Kümbir-kümbir küy qanatı wşıp öt,

Küldir-küldir külikteri kisinep.

Kökiregime tığıladı bir ün kep,

Almağayıp ğasırlarğa añız bop,

Qoñır dalam küñirener qobız bop,

Saqalınan san mıñ tarih kübirlep,

Aq bas taular söz bastaydı abız bop.

 

Aq besigin ötti alastap asıl qol,

Şır-şır etip qwşağıma asıl ol.

Tättiligi tämam kökke jır jırlap,

Bal – bwl tili bağınışsız bıldırlap,

Jatar mağan ım qağıp,

Bolaşaqtıñ jas böbegi, jüregi nwr, tilinde ot.

Aq besigin, terbe! Terbe!

Asıl qol.

Jar bola kör! jasıl aspan...

jasıl jer...

Kökiregime tığıladı bir ün kep...

 

Dübir, dübir...

Dünie mınau, dübirlerge tolı mıñ.

Tek bilmeymin, nege sonşa mwñayam...

Kübir, kübir...

Kübir, kübir erinim...

Täñirime aytıp jatam bir ayan.

 

Swlulıq

Ğajap nwrğa bölep öter bar mañdı,

Tamsanbasqa tabıladı ne şarañ.

Körkemdikke közi twñğış arbaldı –

Täñir  onı öz qolımen jasağan.

 

Ol da bälkim keşer endi kün ğarıp,

(Bala jürek ğaşıq bolsa nesi ayıp)

Kirpikterin qalıp edi bir qağıp,

Kenet sezdi, ketkendigin eseyip.

 

Has swluğa basın idi bar  miskin,

Basıla ma qwyttay jürek älegi?

(Därmensizdik oğı sındı qarğıstıñ)

Jel men tolqın aymalaydı ğana onı.

 

Tüsinbedi ol bwl swmdıqtıñ sırı ne?

Köz aldında twrdı beyne kün aray.

Qwm qayrañda baratadı jügire,

Perşteniñ basqan izin qualay.

 

Qiın eken erki adamnıñ tonalsa,

O, täyir-ay!  Qarşaday jan boldı älek.

Tolqın şayıp, jağalauda iz joğalsa,

Teñizgede aytıp saldı san nälet.

 

Künder öter qoñırauday sıñğırlap,

Janında onıñ sabır, tağat  qalmastay.

Hordıñ qızı şaqırğanda birde ımdap,

Bara jattı jer  baspay.

 

Ürpek bas wl jaymasa da alaqan,

Kerbez swlu asqaq qarap küldi endi.

«Osını al», – dep twrğan sındı qalasañ,

Kümis teñge susıp tüsti qwmğa endi.

 

Kütti qanşa keremetti ol mına,

(Jamıladı jasıl  älem jelegin).

Ayağına qwlağanı abdırap

Swlulıqqa tabınğanı edi onıñ.

 

Köz aldında baradı aru, boy bwlğañ,

Qwlañ şaşın onıñ tağı jel süydi.

Bir  sır bügip, jağalau men aydınğa

Qala berdi,  qarap twrdı, melşiip...

 

Sarı küzde sapar şekken tağdırmın

 

Altın  küreñ säulege enip bar mañay,

Jalqı daraq, jalğız japıraq, jaurap ay.

Eski künniñ elesterin jamılıp,

Almatığa küz keledi qarğam - ay.

 

Küz keledi qanat baylap armanğa,

(Sorlı jürek, soğan bola aldanba)

Ötken sätke qwldıq wra qwladım,

Tım qwrısa, bir keler dep sol mañğa.

 

Sen kelmesiñ... qwstar äni üzdigedi tım jıraq,

Jarıq dünie aldı nege twnjırap.

Essiz şölge asığa ağıp baradı,

Keudemdegi möldiregen mıñ bwlaq.

 

Sarı küzde sapar şekken tağdırmın,

Qanşama ret qayığımdı jarğa wrdım.

Jan ayqayın esti berem egilip,

Sağınışım siñip qalğan sarı qwmnıñ.

 

Keruen saray suretteri

 

Keruender köşken esiki sarayda,

Köldiñ özi, köldiñ özi – şar ayna,

Kölge swlu körkin bwldap qaraydı ä.

Suğa  tınım berer emes jel mıstan,

Nän  terekter jete almaydı  şöl qısqan.

 

Keruender kelgen  sındı  jıraqtan,

Jürginşiniñ jüzderinde bir aptap.

Aruana közinen mwñ botalap,

Qaydan jetti, qaydan jetti qatalap.

 

 

Saz aspaptan bir sırlı äuen tartılar,

Sälden keyin şığandağan än tınar.

Bozbalanıñ  boyında  qan alqınar,

Boyjetkeniñ jüzine nwr şarpılar.

 

Azan dausı endi estildi iñirden,

Taqualar qwlşılıqqa jügirgen.

Är bir twstan tündi ürkitip ot mazdap,

Keyde qoyar aruana tek bozdap.

 

Qap-qara tün qoyulana beredi,

Masıl wyqı boyıñdı ala beredi.

Bärin solay qajıtqan-au jol erek.

Jım-jırt dünie, birte-birte  sönedi ot.

The Qazaq Times