ءابىلفايىز ىدىرىسوۆ. ۇلاعاتتى ۇستاز الەمى

بىلىكتى باسپاگەر، ۇلاعاتتى ۇستاز، قارىمدى قالامگەر – ءابىلفايىز ىدىرىسوۆ

باسپا ءىسى قازىرگى تاڭدا ۇلكەن سۇرانىسقا يە، زاماننىڭ اعىمىمەن اۋقىمىن ۇلعايتقان ماماندىقتاردىڭ ءبىرى. بۇگىنگى ءسىز بەن ءبىز بىلەتىن قازاق كىتابىنىڭ نەگىزى سوناۋ «سەيفىل-مالىك» داستانىنان باستاۋ السا، سودان بەرگى باسپا ءىسىنىڭ ءوسىپ وركەندەۋىنە، تۇرلەنۋىنە تالاي ۇلت زيالىلارى ايانباي تەر توكتى. سولاردىڭ ءبىرى دە بىرەگەيى - ءابىلفايىز ىدىرىسوۆ.

ءىستىڭ كوزىن تاۋىپ، رەداكتسيانىڭ قازانىندا قايناپ شىنىققان تۇلعانىڭ كەشەگى ءومىرى ءبىز ءۇشىن بۇگىن تاريح، ەرتەڭگە ونەگە. جاستىق شاعىن تولىق عىلىم، ءبىلىم سالاسىنا ارناپ، ورتاسى مەن باسپا ءىسىنىڭ باسى-قاسىندا جۇرگەن ءاربىر ازاماتقا ۇلگى بولا ءبىلدى.

سانالى عۇمىرىنىڭ جارتىسىنا جۋىعىن ءوزى ءبىلىم العان قاسيەتتى قارا شاڭىراق قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە ۇستازدىق ەتىپ، ءاربىر شاكىرتىنە ساپالى بىلىممەن قاتار ادامي قۇندىلىقتاردى دا سىڭىرە ءبىلدى.

سونىمەن قاتار، ءابىلفايىز ىدىرىسوۆ تاريح بەتتەرىندە تەك ۇلاعاتتى ۇستاز، بىلىكتى باسپاگەر عانا ەمەس، اياۋلى جار، قامقور اكە بولعانى بارشامىزعا ايان. ونى شىنايى ماحاببات پەن سۇيىسپەنشىلىكتەن تۋعان “تاڭشولپان” اتتى كوپ تومدى ەڭبەگىنەن بايقاۋعا بولادى.

ءابىلفايىز ىدىرىسوۆ قازۇۋ شاڭىراعىندا ۇستازدىقپەن بىرگە فاكۋلتەت دەكانى قىزمەتىنە دەيىن كوتەرىلىپ، ءوز زامانىندا ءادىل ءارى جاۋاپتى باسشى بولىپ ەستە قالعان ەكەن.

«قازاقستان پيونەرى»، قازىرگى «ۇلان» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى بولعان تۇسىندا ءابىلفايىز ىدىروسوۆتى قازاقتىڭ بار پيونەرى مەن كومسومولدارى ءبىلىپ ءوستى، سەبەبى، بۇل گازەتتى ول كەزدە بارلىعى جارىسا وقيتىن ەدى.

1972 جىلى عالىم «1926-1932 جىلدارداعى رەسپۋبليكا ءباسپاسوزىن ۇيىمداستىرۋداعى قازاقستان كومپارتياسىنىڭ ءرولى» دەگەن تاقىرىپتا كانديداتتىق ديسسەرتاتسيا قورعادى. ونى ءساتتى قورعاعان سوڭ، 1974 جىلى دوتسەنت اتاعى، 1990 جىلى پروفەسسور عىلىمي اتاعى بەرىلدى.

ۇلى ۇستاز قوعامدا بولىپ جاتقان ءاربىر جايتتى قالت جىبەرمەي، ۇلت تاربيەسى مەن عىلىمنىڭ وركەندەۋىنە ۇلەس قوسۋ باستى مىندەتى دەپ ەسەپتەدى. مۇنى ءابىلفايىز ىدىرىسوۆ جايلى ايتقان زامانداستارىنىڭ، شاكىرتتەرىنىڭ، ارىپتەستەرىنىڭ لەبىزىنەن بايقاۋعا بولادى. عالىمنىڭ باسپا ءىسى مەن جۋرناليستيكا سالاسىنا قوسقان ۇلەسى، ونىڭ وركەندەۋىنە سىڭىرگەن ەرەن ەڭبەگى تاريح بەتتەرىندە التىن ارىپتەرمەن قالاتىن مۇرا. ءابىلفايىز ىدىرىسوۆ عىلىم مەن ۇستازدىقتان بولەك، شىعارماشىلىعىن دا قاتار الىپ جۇرگەن قارىمدى قالامگەر. ونىڭ جازعان شىعارمالارىنىڭ استارى مەن اقتارىلار وي تىزبەگى ەرەكشە. بۇگىندە قالامگەردەن بىزگە جەتكەن ەسسە، حيكاياتتار مەن ادىستەمەلىك وقۋ قۇرالداردان بولەك، «ايجاننىڭ عاشىعى» (1965), «بەرىك» (1994), «اڭساعان ءانىمسىڭ» (2000), «اقسۇيەك»، «كەر بۇزاۋدىڭ ءولىمى» (2004), پوۆەستەرىمەن «تاڭشولپان» رومانى. ءا. ىدىرىسوۆتىڭ وسىنداي جەمىستى ەڭبەكتەرى ەلەۋسىز قالماي، كوزىنىڭ تىرىسىندە ەڭبەك ەرى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، پروفەسسور، دوتسەنت، مادەنيەت قايراتكەرى، ۇلاعاتتى ۇستاز سىندى اتاققا يە بولدى.

بۇگىندە قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ تورىندە ءابىلفايىز ىدىرىسوۆتىڭ شىعارماشىلىعى مەن ەڭبەگى، ءومىر جولى شولپان جۇلدىزىنداي جارقىراپ، كەلەر بۋىنعا ۇلگى بولىپ تۇر. كەشەگى ونەگەلى ءومىر - بۇگىن تاريح ەكەنىنىڭ ايقىن دالەلى وسى بولسا كەرەك.

ارۋجان تۇردالى

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ

3-كۋرس ستۋدەنتى