عالىمدار تيبەت ۇلتىنىڭ ۇستىرتتە ۇزاق ءومىر سۇرە الۋىنىڭ سىرىن اشتى

اۆستراليا جانە قىتاي زەرتتەۋشىلەرى بىرلەسە وتىرىپ، تيبەت ۇلتىنىڭ ءۇستىرتتى جەردە تىرشىلىك ەتۋگە بەيمدەلگىش قاسيەتىنىڭ سىرىن اشقان. بۇل زەرتتەۋ ناتيجەسى اقش «عىلىم اكادەمياسىنىڭ جۋرنالى» باسىلىمىندا جاريالانعان بولاتىن. تيبەت ۇلتىنىڭ ءۇستىرتتى جەردە جاساۋعا بەيىمدىلىگىن ەكى ەل عالىمدارى حان ۇلتىنىڭ گەنىمەن سالىستىرۋ ارقىلى تاپقانىن ايتادى. بۇل تۋرالى «People.com» حابارلايدى.

عىلىمي انىقتاۋ جۇمىسىنا اۆستراليانىڭ كۆينسلاند ۋنيۆەرسيتەتى مەن قىتايدىڭ ۆىنجوۋ مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زەرتتەۋشىلەرى قاتىسقان. بۇل رەتكى عىلىمي جۇمىسى تيبەت ۇلتىنا جۇرگىزىلگەن تاريحتاعى ەڭ كولەمدى گەنەتيكالىق زەرتتەۋ بولىپ تابىلادى. ولار 3000 تيبەت ۇلتى وكىلىنىڭ گەنىن جازىق جەردە جاسايتىن 2000 حان ۇلتىنىڭ گەنىنە سالىستىرۋ ارقىلى، تيبەتتى ەرەكشەلەپ تۇراتىن 7 ءتۇرلى گەندى انىقتاعان. ولار: MTHFR, RAP1A, NEK7, ADH7, FGF10, HLA-DQB1جانە HCAR2 گەنى. ماماندار وسى گەندەردىڭ تيبەتتەردىڭ ءۇستىرتتى جەردە جاساۋىندا ماڭىزدى رولگە يە دەپ تاپقان. ماماندار وسى گەندەردى انىقتاۋ ارقىلى بۇلاردىڭ تۇقىم قۋالاعىشتىق قاسيەتتەرىندە ىشكەرىلەي زەرتتەۋدى قولعا الىپتى.

تيبەت ءۇستىرتى الەمدەگى ەڭ بيىك ءۇستىرت سانالادى. تەڭىز دەڭگەيىنەن ورتاشا بيىكتىگى 4500 مەتردەن اسادى. بۇل الاتاۋىنىڭ ەڭ بيىك نۇكتەسىنەن دە اسىپ تۇسەدى . كەي جەرىندەگى اۋانىڭ تىعىزدىعى جازىق جەردەگى اۋا تىعىزدىعىنىڭ 40 پايىزىنا دا جەتپەيدى. ۇستىرتتەگى ۋلترا كۇلگىن ساۋلەسى دە جازىق جەردەگىدەن 30 پايىز جوعارى بولادى. «ادامزات ومىرىنە ۇيلەسىمسىز جەر» اتالعان تيبەت ۇستىرتىندە جەرگىلىكتى تيبەت ۇلتى عاسىرلار بويى ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى.

The Qazaq Times