جەمقورلىق پەن ۇيىمداسقان قىلمىستى زەرتتەۋ ورتالىعى (OCCRP) يزرايلدىك Pegasus تىڭشىلىق باعدارلامانىڭ كومەگىمەن جۋرناليستەر مەن بەلسەندىلەردىڭ اڭدۋدا بولعانىن مالىمدەدى. ونىڭ اراسىندا «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» قۇرۋدى كوزدەيتىن قازاقستاننىڭ «ەستۋشى ۇكىمەتى» دە ءسوز بولدى. اۆتوكراتيا اۋماعىنداعى استىرتىن تىڭشىلىق تۋرالى زەرتتەۋدىڭ انىق-قانىعى.

15 جىلدان بەرى ءتۇرلى سيپاتتاعى قىلمىستار مەن سوعان ۇقساس ارەكەتتەردى اشكەرەلەپ كەلە  جاتقان تاۋەلسىز جۋرناليستەر قاۋىمداستىعى كونسورتسيۋمى جاريالاعان زەرتتەۋدە قازاقستانمەن قوسا ازەربايجان، باحرەين، ۆەنگريا، ءۇندىستان، يندونەزيا، مەكسيكا، موروككو، ساۋد ارابياسى، رۋاندا، ءباا سياقتى مەملەكەتتەر دە اتالعان.

 «اڭدۋدا بولعان ونداعان ءتىلشى-بەلسەندىنىڭ ءبىردى-ەكىلى كەيسىن ۇسىنالىق. ۆەنگريادا سابولچ پاني تىڭشىلىق ينتريگا سحەمالارى مەن قارۋ-جاراققا قاتىستى كولەڭكەلى مامىلەلەردى انىقتاعان. ۇندىستاندىق گۋح تحاكۋرتا بيزنەس پەن ساياسي مۇددەلەر اراسىنداعى بايلانىسىن اشسا، سەۆيندج ۆاگيفقىزى ازىربايجانداعى سايلاۋ ناتيجەسىنىڭ بۇرمالانعانىنا دالەل بولا الاتىن ايعاقتاردى ديكتوفونعا جازىپ العان. مىڭداعان شاقىرىم قاشىقتا جۇرگەن جۋرناليستەر ورتاق ءبىر جايت – ۇكىمەت ولارعا قاۋىپ رەتىندە قارايدى. ۇشەۋىنىڭ دە تەلەفونىن Amnesty International قاۋىپسىزدىك زەرتحاناسى تالداپ، ۆيرۋس جۇققانى انىقتالدى. بارلاۋ سۋبەكتىسىنە اينالعان ولاردىڭ جەكە تەلەفونىنا ءيزرايلدىڭ NSO Group كومپانياسىنا تيەسىلى Pegasus باعدارلاماسى ارقىلى تىڭشىلىق شابۋىل جاسالعان. وسى ارقىلى دەربەس دەرەكتەر، حات-حابارلاردى وقۋ، اۋديو-بەينە جازبا جۇرگىزۋ قىزمەتتەرىن جاسىرىن ءارى وپ-وڭاي قولدانا الادى»، – دەلىنگەن OCCRP مالىمدەمەسىندە.

زەرتتەۋ قورىتىندىسىنا قاراعاندا، ءتۇرلى مەملەكەتتەردىڭ ۇكىمەتتەرى 50 مىڭنان اسا ءنومىردى اڭدۋعا العان.

رەپورتەرلار وسى نومىرلەردىڭ جۇزدەگەن يەسىن انىقتاعان جانە Amnesty International تەلەفون سانىن ناقتىلاۋعا تىرىسىپ ساراپتاما جاساعان. «تىزىمدەگى نومىرلەر بويىنشا زەرتتەۋشىلەر Pegasus جاساقتاماسىن قولدانۋعا الەۋەتتى 10-نان اسا ەلدى انىقتادى». مالىمدەمە اقپاراتىنا ساي، اراسىندا قازاقستان دا بار.

تەك قىلمىسكەرلەردى قۋدالاۋدىڭ ورنىنا، «ون شاقتى ەلدىڭ ۇكىمەتتەرى جاساقتامانى ساياسي قارسىلاستارى، عالىمدار، تىلشىلەر مەن قۇقىق قورعاۋشىلارعا قولدانعان». سونىمەن قوسا، NSO كليەنتتەرى تىڭشىلىق باعدارلامانى «شەتەلدىك شەنەۋنىكتەرگە، ديپلوماتتارعا جانە ءتىپتى مەملەكەت باسشىلارىنا» قولدانعان بولۋى مۇمكىن.

The Pegasus Project اياسىندا جاسالعان ۆيرۋستىق شابۋىلداردى زەرتتەۋدى 17 مەديا ۇيىمنان 80 جۋرناليست، سونىڭ ىشىندە OCCRP جانە Forbidden Stories ۇكىمەتتىك ەمەس ورتالىقتارى جۇمىلىپ جۇرگىزگەن.

ماقالادا: «شىنداپ كەلگەندە، Pegasus Project (زەرتتەۋدىڭ بالاما اتاۋى) الاڭداتارلىق وتە ماڭىزدى  شىندىقتىڭ بەتىن اشتى: سمارتفوندار كەڭىنەن تارالعان قازىرگى الەمدە ۇكىمەتتەردە دۇنيەنىڭ كەز كەلگەن بۇرىشىندا كەز كەلگەن ادامعا تىڭشىلىق جاساۋعا بولاتىن قاراپايىم كوممەرتسيالىق مۇمكىندىگى بار»، – دەلىنگەن.

زەرتتەۋ مالىمەتىنشە، بارلاۋ اگەنتتىكتەرى مەن كۇشتىك قۇرىلىمدار ءجيى پايدالاناتىن ءموبيلدى اڭدۋ باعدارلاماسى نارىعى 12 ملرد دوللار تۇرادى.

زەرتتەۋگە قاتىسقان Citizen Lab كانادالىق سالاارالىق زەرتحانانىڭ ساراپشىسى سكوتت-رەيلتون «اۆتوكرات شىندىق پەن سىننان سەسكەنەدى»، سوندىقتان وزىنە ءتان «تابيعي قۇرالدى» (تىڭشىلىق ءادىسىن – QT) پايدالانادى دەپ ەسەپتەيدى.

 «ولار جۋرناليستەرگە قاۋىپ رەتىندە قارايدى. ال Pegasus – وسى قاۋىپكە باعىتتالعان تابيعي قۇرالى» دەيدى رەيلتون.

استىرتىن تىڭشىلىق جۇرگىزەتىن «اۆتوكرات ۇكىمەتتەر» قاتارىندا ورتا ازيا ەلدەرىنەن قازاقستان مەن ءازىربايجاننىڭ اتالۋىن ازاماتتىق قوعام بەلسەندىلەرى مەن تاۋەلسىز ساياسي-ساراپشىلار تاڭسىق كورمەيدى. ءازىربايجاندا انىق كەيستەر ۇسىنىلعانىمەن، – زەرتتەۋدە قازاقستانداعى ناقتى جاعداي باياندالماعان. دەسە دە ازاماتتىق-قۇقىقتىق دامۋ جولىن كونستيتۋتسيا نەگىزىندە باعىت ەتكەن قازاقستاندا «تەك حابارلاۋدى» قاجەت ەتەتىن، بىراق ءىس جۇزىندە «رۇقسات الۋمەن» عانا زاڭداستىرىلاتىن بەيبىت جيىندار كەزىندە ءموبيلدى ينتەرنەت، ءتىپتى ۇيالى بايلانىس ءجيى بۇعاتتالادى. ونىڭ شىعىنى مەن ىسكە اسۋ مەحانيزمى تۋرالى اقپارات جەتكىلىكسىز. ءار سانكتسيالانباعان ميتينگتە ءموبيلدى ينتەرنەتتى وشىرەتىن «ەستۋشى ۇكىمەت» ورگاندارى مۇنىڭ سالدارى، شىعىنى مەن زاڭدىلىعى جونىندەگى ازاماتتىق قوعام تالابىنا تۇسىنىك بەرمەي كەلەدى. ەۋروپارلامەنت پەن HRW ەلدە ساياسي تۇتقىنداردىڭ بارىن جانە بەلسەندىلەردىڭ كوپتەپ قۋدالاناتىنىن ەسكەرتىپ، بىرنەشە رەت ءوز دەڭگەيىندە قۇجات تا قابىلداعان.