Jemqorlıq pen wyımdasqan qılmıstı zertteu ortalığı (OCCRP) izrail'dik Pegasus tıñşılıq bağdarlamanıñ kömegimen jurnalister men belsendilerdiñ añduda bolğanın mälimdedi. Onıñ arasında «Halıq ünine qwlaq asatın memleket» qwrudı közdeytin Qazaqstannıñ «Estuşi Ükimeti» de söz boldı. Avtokratiya aumağındağı astırtın tıñşılıq turalı zertteudiñ anıq-qanığı.

15 jıldan beri türli sipattağı qılmıstar men soğan wqsas äreketterdi äşkerelep kele  jatqan täuelsiz jurnalister qauımdastığı konsorciumı jariyalağan zertteude Qazaqstanmen qosa Äzerbayjan, Bahrein, Vengriya, Ündistan, Indoneziya, Meksika, Morokko, Saud Arabiyası, Ruanda, BAÄ siyaqtı memleketter de atalğan.

 «Añduda bolğan ondağan tilşi-belsendiniñ birdi-ekili keysin wsınalıq. Vengriyada Sabol'ç Pan'i tıñşılıq intriga shemaları men qaru-jaraqqa qatıstı köleñkeli mämilelerdi anıqtağan. Ündistandıq Guh Thakurta biznes pen sayasi müddeler arasındağı baylanısın aşsa, Sevindj Vagifqızı Äzirbayjandağı saylau nätijesiniñ bwrmalanğanına dälel bola alatın ayğaqtardı diktofonğa jazıp alğan. Mıñdağan şaqırım qaşıqta jürgen jurnalister ortaq bir jayt – Ükimet olarğa qauip retinde qaraydı. Üşeuiniñ de telefonın Amnesty International qauipsizdik zerthanası taldap, virus jwqqanı anıqtaldı. Barlau sub'ektisine aynalğan olardıñ jeke telefonına Izrail'diñ NSO Group kompaniyasına tiesili Pegasus bağdarlaması arqılı tıñşılıq şabuıl jasalğan. Osı arqılı derbes derekter, hat-habarlardı oqu, audio-beyne jazba jürgizu qızmetterin jasırın äri op-oñay qoldana aladı», – delingen OCCRP mälimdemesinde.

Zertteu qorıtındısına qarağanda, türli memleketterdiñ Ükimetteri 50 mıñnan asa nömirdi añduğa alğan.

Reporterlar osı nömirlerdiñ jüzdegen iesin anıqtağan jäne Amnesty International telefon sanın naqtılauğa tırısıp saraptama jasağan. «Tizimdegi nömirler boyınşa zertteuşiler Pegasus jasaqtamasın qoldanuğa äleuetti 10-nan asa eldi anıqtadı». Mälimdeme aqparatına say, arasında Qazaqstan da bar.

Tek qılmıskerlerdi qudalaudıñ ornına, «on şaqtı eldiñ ükimetteri jasaqtamanı sayasi qarsılastarı, ğalımdar, tilşiler men qwqıq qorğauşılarğa qoldanğan». Sonımen qosa, NSO klientteri tıñşılıq bağdarlamanı «şeteldik şeneunikterge, diplomattarğa jäne tipti memleket basşılarına» qoldanğan boluı mümkin.

The Pegasus Project ayasında jasalğan virustıq şabuıldardı zertteudi 17 media wyımnan 80 jurnalist, sonıñ işinde OCCRP jäne Forbidden Stories ükimettik emes ortalıqtarı jwmılıp jürgizgen.

Maqalada: «Şındap kelgende, Pegasus Project (zertteudiñ balama atauı) alañdatarlıq öte mañızdı  şındıqtıñ betin aştı: smartfondar keñinen taralğan qazirgi älemde ükimetterde dünieniñ kez kelgen bwrışında kez kelgen adamğa tıñşılıq jasauğa bolatın qarapayım kommerciyalıq mümkindigi bar», – delingen.

Zertteu mälimetinşe, barlau agenttikteri men küştik qwrılımdar jii paydalanatın mobil'di añdu bağdarlaması narığı 12 mlrd dollar twradı.

Zertteuge qatısqan Citizen Lab kanadalıq salaaralıq zerthananıñ sarapşısı Skott-Reylton «avtokrat şındıq pen sınnan seskenedi», sondıqtan özine tän «tabiği qwraldı» (tıñşılıq ädisin – QT) paydalanadı dep esepteydi.

 «Olar jurnalisterge qauip retinde qaraydı. Al Pegasus – osı qauipke bağıttalğan tabiği qwralı» deydi Reylton.

Astırtın tıñşılıq jürgizetin «avtokrat ükimetter» qatarında Orta Aziya elderinen Qazaqstan men Äzirbayjannıñ ataluın azamattıq qoğam belsendileri men täuelsiz sayasi-sarapşılar tañsıq körmeydi. Äzirbayjanda anıq keyster wsınılğanımen, – zertteude Qazaqstandağı naqtı jağday bayandalmağan. Dese de azamattıq-qwqıqtıq damu jolın Konstituciya negizinde bağıt etken Qazaqstanda «tek habarlaudı» qajet etetin, biraq is jüzinde «rwqsat alumen» ğana zañdastırılatın beybit jiındar kezinde mobil'di internet, tipti wyalı baylanıs jii bwğattaladı. Onıñ şığını men iske asu mehanizmi turalı aqparat jetkiliksiz. Är sankciyalanbağan mitingte mobil'di internetti öşiretin «Estuşi Ükimet» organdarı mwnıñ saldarı, şığını men zañdılığı jönindegi azamattıq qoğam talabına tüsinik bermey keledi. Europarlament pen HRW elde sayasi twtqındardıñ barın jäne belsendilerdiñ köptep qudalanatının eskertip, birneşe ret öz deñgeyinde qwjat ta qabıldağan.