بۇدان ەكى جارىم قاسىرداي بۇرىنعى ەلىمىزدىڭ گەوساياسي جاعدايىن ماعجان اقىن «الىستان ورىس-قىتاي اۋىر سالماق، جاقىننان تىنشىتپايدى قالىڭ قالماق» دەپ اسا ءدال ايتىپ بەرىپ ەدى. قازىر دە جاعداي بۇدان الابوتەن الىس ەمەس. «ءۇردى مەن كۇردى اراسىنداعى» لاڭىنىڭ سالقىنىن ايتپاعان كۇندە دە، جاقىندا جەمقور جۇيە جان القىمنان السا، الىستان ورىس پەن قىتايدىڭ اۋىر سالماعىنان ارىلعان جوقپىز. دەگەنمەن، بۇل سالماق قازاققا تەڭ تۇسپەگەنى شىن، قازاق دالاسى جاقىنعى تاريحىندا ورىستىڭ تەگەۋرىنىن كوبىرەك كوردى. بىراق، قازىرگى جاھاندىق اۋقىمدى وزگەرىستەرگە ىلەسە، رەسەيدىڭ قۋاتى كەمىپ، قىتايدىڭ قاۋپى ارتا تۇسكەندەي.

بيىلعى جىل بارلىق ەلدەر ءۇشىن جايلى بولعان جوق، سولاي دا رەسەي ءۇشىن ءتىپتى دە اۋىر بولدى. جاھاندىق ىندەتتەن تىس، ەل ءىشى مەن ءوزى ىقپال ەتىپ وتىرعان پوستكەڭەستىك ايماقتا دا ۇپايىن جوعالتاتىن وقيعالار بولدى. اتاپ-اتاپ ايتقاندا، بەلارۋستەگى ءالى باسىلماي كەلە جاتقان نارازىلىق رەسەيمەن ىمىرالاس جۇيەنىڭ تاعدىرىن قيىنداتتى. ەۋروپاداعى وزىنە باسەكەلەستەرمەن ارادا قالقان بولىپ، ايتقانىنا كونىپ كەلە جاتقان بەلارۋس جۇرتىنداعى تولقۋ ماسكەۋگە دە سوققى.

ال، قاراباقتاعى سوعىس پەن كەلىسىم 200 جىلدان استام ۋاقىت تەك قانا ورىستىڭ باسىم ىقپالىنداعى ايماقتا تۇركيانى جاڭا ويىنشى ەتىپ كىرگىزدى. رەسەي ءوزىن وڭتۇستىك كاۆكازدا ءالى دە نەگىزگى باقىلاۋشى رەتىندە كورسەتۋ ماقساتىندا وندا باقىلاۋشى اسكەري كۇشتەرىن ورنالاستىردى. الايدا، «ءبىر قازانعان ەكى قوشقاردىڭ باسى سىيمايدى»، تۇركيانىڭ بۇل ايماقتا تاعى ءبىر ويىنشى رەتىندە كىرۋى ءبارى بىردەي كرەملدىڭ ۇيقىسىن تىنىش ەتپەيدى.

قىرعىزستانداعى جاعدايدا تىكەلەي جانە ۇلكەن اسەرىن كورسەتپە سە دە، سونىڭ ءوزى ورتالىق ازياداعى ماسكەۋ نازارىنىڭ السىرەپ بارا جاتقانىن بايقاتتى. ونىڭ ۇستىنە قىتايدىڭ «قارىز ديپلوماتياسىنا» بەلشەدەن باتقان قىرعىز جۇرتىنا نەمكەتتىلىككە سالىنۋ رەسەي ءۇشىن ازدى-كوپتى جوعالتۋدىڭ باسى دەسە بولادى. بۇلار از بولعانداي مولدوۆادا دا باتىسشىل ساياساتكەر بيلىك باسىنا كەلدى. ول كەلە سالىپ باستى ساياسي ماقساتى ەۋروپا وداعىمەن جاقىنداسۋ ەكەنىن اشىق ءبىلدىردى.

ءدال وسىلاردان ءبىر كەم ەمەس رەسەيدىڭ ىشكى قايشىلىقتارى مەن قيىنشىلىقتارى دا قوزدانىپ جاتقانىن بايقاتقان قيىر-شىعىس پەن حاباروۆسكتەگى جاعدايعا دا كۋا بولدىق. ماسكەۋدەن الىس جاتقان قيىر-شىعىس ىرگەسىندەگى قىتايدىڭ ەكونوميكالىق ىقپالىنا جۇتىلىپ، ماسكەۋدىڭ ۋىسىنان سۋسىپ بارا جاتقانداي. ءبىر ەسەپتەن، قيىر-شىعىستى الىپ قويا ما دەگەن قاۋىپ، ورىس-قىتايدىڭ ىمىراسىنا مۇمكىندىك بەرمەي، اراسىن الشاقتاتىپ بارادى.

وتكەن اپتادا ناتو رەسەيدەن كورى قىتاي قاتەرى تۋرالى كوبىرەك ايتتى. ونىڭ نەگىزى دە جوق ەمەس، بۇل كۇندە كۇنى ەڭكەيگەن رەسەيدەن كورى، ەكونوميكالىق اسكەري الەۋمەتى ارتىپ بارا جاتقان قىتايدىڭ قاتەرى تۋرالى باتىس ەلدەرى كوبىرەك الاڭدايدى. بۇل بىزگە دە قاتىستى. دەگەنمەن، «جىلاندى ءۇش كەرتسە دە كەسەرتكىلىك»، رەسەيدىڭ تاعدىرىنا ەرتە بال اشۋعا جانە بولمايدى. ءوز تارابىمىزدان تەك وسى ەكى ەلدىڭ دامۋى مەن قۇلدىراۋىنا قاتىستى فاكتورلاردى قاداعالاپ وتىرۋ ءلازىم.

“The Qazaq Times”