بەلارۋستىڭ قازىرگى پرەزيدەنتى الەكساندر لۋكاشەنكو. فوتو: Reuters

بەلارۋستە پرەزيدەنت سايلاۋى ءوتىپ جاتىر. بۇل جولى وزگە پوستكەڭەستىك ەلدەردەگى تۇراقتى ستسەناري بەلارۋستە دە قايتالاندى: سايلاۋ قارساڭىندا وپپوزيتسيا ساياساتكەرلەرىنىڭ مىڭداعان جاقتاستارى ۇستالىپ، عالامتور قىزمەتى السىرەگەن. حالىقارالىق ۇيىمدار باقىلاۋشى رەتىندە تولىق قۇراممەن قاتىستىرىلماي، «پاندەمياعا بايلانىستى» شەتەلدىك باق وكىلدەرىن اككرەديتاتسيالاۋدان وتكىزبەدى. ال ەلدىڭ قازىرگى پرەزيدەنتى، «ەۋروپانىڭ سوڭعى ديكتاتورى» اتانعان الەكساندر لۋكاشەنكو سايلاۋعا التىنشى رەت قاتىسىپ وتىر.

ەلدە سايلاۋ ۋچاسكەلەرى جەرگىلىكتى ۋاقىت بويىنشا تاڭعى 8-دەن كەشكى 8-گە دەيىن جۇمىس ىستەيدى. تۇرعىنداردىڭ داۋىس بەرۋى ءۇشىن 6 مىڭعا جۋىق سايلاۋ ۋچاسكەسى اشىلعان، ونىڭ 44-ءى شەتەلدەردە ورنالاسقان.

وتكەن اپتادا بەلارۋستە مەرزىمىنەن بۇرىن داۋىس بەرۋ ءوتتى. مۇنداي نورما بەلارۋس زاڭىمەن قاراستىرىلعان، بىراق قۇقىق قورعاۋشىلار مەن حالىقارالىق باقىلاۋشىلار بۇل ءادىستى قاتاڭ سىنعا الدى. ولاردىڭ پىكىرىنشە، ۇكىمەت داۋىس بەرۋ ناتيجەلەرىن قولدان جاساۋ ءتاسىلىن پايدالانىپ وتىر.

ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ مالىمەتى بويىنشا سايلاۋشىلاردىڭ 41,7%-ى مەرزىمىنەن بۇرىن داۋىس بەرگەن. ماسەلەن، مينسكىدە داۋىس بەرۋگە قۇقىعى بار ءاربىر ءۇشىنشى ادام مەرزىمىنەن بۇرىن داۋىس بەردى.

قۇقىق قورعاۋشىلاردىڭ ايتۋىنشا، سايلاۋ ناۋقانىنىڭ ەكى ايىندا قاۋىپسىزدىك كۇشتەرى نارازىلىق اكتسيالارى وتەتىن جەرلەردە جەرگىلىكتى جانە شەتەلدىك باق-تان 50-دەن استام جۋرناليست پەن مىڭعا جۋىق ازاماتتى ۇستاعان. ساياساتكەرلەر ميحالاي ستاتكەۆيچ پەن پاۆەل سەۆيارينەتس رۇقسات ەتىلمەگەن اكتسيا ۇيىمداستىردى دەگەن ايىپپەن تەمىر تورعا قامالدى.

كانديداتتار مەن رەيتينگتەر

1994 جىلدان بەرى مەملەكەت باسشىسى لاۋازىمىن اتقارىپ كەلە جاتقان جانە قازىر التىنشى مەرزىمگە سايلانعان الەكساندر لۋكاشەنكونىڭ رەسمي تۇردە ءتورت قارسىلاسى بار: اندرەي دميتريەۆ، سەرگەي چەرەچەن، اننا كاناپاتسكايا، سۆەتلانا تيحانوۆسكايا.

قازىرگى پرەزيدەنتتىڭ باستى قارسىلاسى – 26 جاستاعى تۇتقىندالعان بلوگگەر سەرگەي تيحانوۆسكيدىڭ ايەلى سۆەتلانا تيحانوۆسكايا.

سەنبىدە سۆەتلانا تيحانوۆسكايا ءوزىنىڭ وتانداستارىنا زورلىق-زومبىلىقتان اۋلاق بولۋعا شاقىردى. «ءبىزدىڭ كۇش-قۋاتىمىز بىرلىك پەن ەلىمىزگە، وتباسىمىزعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتە جاتىر»، – دەدى كانديدات ءوزىنىڭ بەينە جولداۋىندا. ول سونىمەن قاتار پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىن «قىلمىستىق بۇيرىقتارعا» باعىنباۋعا شاقىردى.

بەينە حابارلاما جاريالانعاننان كەيىن كوپ ۇزاماي پوليتسيا تيحانوۆسكايا شتابىنىڭ باستىعى ماريا موروزدى ۇستادى.

باستى قارسىلاسى – 26 جاستاعى تۇتقىندالعان بلوگگەر سەرگەي تيحانوۆسكيدىڭ ايەلى سۆەتلانا تيحانوۆسكايا. فوتو: ارر

سۆەتلانا تيحانوۆسكايا بەلارۋستە مىڭداعان ادامدى جيناپ، ۇگىت-ناسيحات جۇمىستارىن جۇرگىزدى. ونى قولداپ بانكير ۆيكتور باباريكو مەن بۇرىنعى ديپلومات ۆالەري تسەپكالونىڭ ۇگىت-ناسيحات قۇرامى قاتىستى. ساراپشىلار باباريكو مەن تسەپكالونى لۋكاشەنكانىڭ ناعىز قارسىلاستارى دەيدى، بىراق وسك ولاردىڭ سايلاۋعا قاتىسۋىنا رۇقسات بەرگەن جوق.

پرەزيدەنتتىككە ۇمىتكەرلىككە دەيىن «بەلگازپرومبانك»-ءتى باسقارعان باباريكو قارجىلىق قىلمىس جاسادى دەپ ايىپتالىپ، كگب تەرگەۋ يزولياتورىندا وتىر. بابارينكومەن بىرگە ونىڭ ۇلى ەدۋارد جانە «بەلگازپرومبانك»-پەن بىرگە جۇمىس ىستەيتىن كومپانيالاردىڭ 20-دان استام قىزمەتكەرى قاماۋعا الىندى. ال بيلىك تاراپىنان وزىنە جانە وتباسىنا قاۋىپ تونگەنىن ايتقان ۆالەري تسەپكالو ەلدەن كەتتى.

وسىنداي جاعدايدان كەيىن بەلارۋس پرەزيدەنتتىگىنە ۇمىتكەرلەردىڭ ناقتى رەيتينگتەرى بەلگىسىز: تاۋەلسىز الەۋمەتتىك ينستيتۋتتار ەلدەن شىعارىلىپ، بەلسەندىلەرگە قىسىم كورسەتىلگەن.

سۆەتلانا تيحانوۆسكايانى قولداۋعا ونداعان مىڭ ادام جينالدى. فوتو: TASS

بيلىكتەن قىسىم

بۇل جولعى سايلاۋالدى ناۋقان بارىسىندا بەلارۋستە جاپپاي شەرۋلەر ءوتتى. كەشە مينسك ورتالىعىنا اسكەري تەحنيكا تارتىلدى. بىرقاتار تەلەگرام-كانالدىڭ مالىمەتىنشە، ەل استاناسىنا 20 مىڭداي اسكەر جۇمىلدىرىلعان. بلوگەرلەر مەن بەلسەندىلەر اكىمشىلىك قاماۋعا الىندى.

بەلارۋستەگى قازىرگى پرەزيدەنت سايلاۋىندا باتىس باقىلاۋشىلارى جوق: ەقىۇ مەن ەكپا ۇيىمدارى رەسمي مينسك سايلاۋعا شاقىرۋلاردى مەرزىمىنەن كەش جولداعان. ال رەسەي وسك باقىلاۋشى جىبەرۋدەن باس تارتتى – رەسەي وسك دا بەلورۋسسيالىق ارىپتەستەرىنەن شاقىرتۋ العان جوق. بۇگىن باقىلاۋدى تمد ميسسياسى جانە بىرقاتار پوستكەڭەستىك رەسپۋبليكالاردىڭ وكىلدەرى جۇرگىزىپ وتىر.

مالىمەتتەر بليىنشا، تاۋەلسىز جەرگىلىكتى بايقاۋشىلار، ءتىپتى ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى اككرەديتاتسيالاعان ادامدار دا سايلاۋ ۋچاسكەلەرىنە جىبەرىلمەگەن. ەلدەگى حەلسينكي كوميتەتى باس پروكۋراتۋراعا جۇگىنىپ، تىركەلگەن 181 باقىلاۋشىنىڭ تەك 15-ىنە عانا سايلاۋ ۋچاسكەلەرىنە جىبەرىلگەنىن حابارلادى.

قۇقىق قورعاۋشىلار مەرزىمىنەن بۇرىن داۋىس بەرۋ كەزىندە سايلاۋ ۋچاسكەلەرىندە كوپتەگەن تاۋەلسىز باقىلاۋشىلاردىڭ ۇستالعانىن حابارلادى.

بەلارۋس جۋرناليستەر قاۋىمداستىعىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، 30-دان استام شەتەلدىك باق تىلشىلەرى اككرەديتاتسيادان وتكەن جوق. سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى كوروناۆيرۋسقا بايلانىستى اككرەديتتەۋ كوميسسياسىنىڭ وتىرىستارىن وتكىزە المايدى دەپ حابارلادى.

مينسك-ماسكەۋ تەكەتىرەسى

30 شىلدەدە رەسمي مينسك جالدامالى 32 ساربازدىڭ ۇستالعانىن جانە ولاردىڭ «ۆاگنەر» جەكە اسكەري توبىنا مۇشە ەكەنىن حابارلاعان.

رەسەيدىڭ بۇل ارەكەتىن قاتاڭ سىنعا العان لۋكاشەنكو: «مەن ورىستاردىڭ رەاكتسياسىن باقىلاپ وتىرمىن. رەسەي بارىنشا اقتالىپ الەك. بۇل ساربازداردى بەلارۋس تاراپى اكەلدى دەپ سانايدى. ارينە، اركىم ءوزىنىڭ لاس نيەتىن، ارەكەتىن اقتايدى. سوندىقتان دا تەرگەۋ جۇرگىزىپ، ءىستىڭ ءمان-جايىن تەز ارادا انىقتاۋدى تالاپ ەتەمىن. ەگەر ەلدە سايلاۋ الدىندا تۇراقسىزدىق ورناتقىسى كەلگەندەر رەسەيلىك ساربازدار بولسا، ماسكەۋ جاۋاپ بەرۋى ءتيىس»، – دەدى. بۇعان دەيىن لۋكاشەنكو رەسەي بەلارۋستى تاۋەلسىزدىگىنەن ايىرۋدى ماقسات ەتەدى دەپ بىرنەشە مارتە ايىپتاعان بولاتىن.

اتالعان جاعدايدان كەيىن رەسەي تاراپى بەلارۋس اۋماعىندا ۇستالعان ازاماتتاردىڭ جەكەمەنشىك اسكەري كومپانيانىڭ قىزمەتكەرلەرى ەكەنىنە كۇمان ءبىلدىردى.

P.S: مونارحتار مەن كورولدەردى ەسەپكە الماعاندا، الەكساندر لۋكاشەنكو ەۋروپا اۋماعىندا بيلىكتە ەڭ ۇزاق وتىرعان جالعىز پرەزيدەنت. 65 جاستاعى الەكساندر گريگورەۆيچ 1994 جىلى پرەزيدەنت بولىپ سايلانىپ، 26 جىل بويى ەل باسقارىپ كەلەدى. بارلىق قۇندىلىقتارى دەموكراتياعا نەگىزدەلگەن كارى قۇرلىق ءۇشىن بۇل – وتە ۇزاق مەرزىم. باتىس ەلدەرى «ەۋروپانىڭ سوڭعى ديكتاتورى» اتاعان لۋكاشەنكونىڭ بۇل جولعى پرەزيدەنت سايلاۋىندا جەڭىسكە جەتەتىنىنە كۇمان كەلتىرەتىندەر ساناۋلى. دەگەنمەن بەلارۋستەگى حالىق نارازىلىعىن ەسەپكە الساق، لۋكاشەنكو بيىل تاقتاعى ورنىن ساقتاپ قالسا دا، اۆتوريتارلىق بيلىگىن قانشا مەرزىمگە دەيىن ساقتاي الاتىندىعى بەيمالىم.

 "The Qazaq Times"