Belarus'tiñ qazirgi prezidenti Aleksandr Lukaşenko. Foto: Reuters

Belarus'te prezident saylauı ötip jatır. Bwl jolı özge postkeñestik elderdegi twraqtı scenariy Belarus'te de qaytalandı: saylau qarsañında oppoziciya sayasatkerleriniñ mıñdağan jaqtastarı wstalıp, ğalamtor qızmeti älsiregen. Halıqaralıq wyımdar baqılauşı retinde tolıq qwrammen qatıstırılmay, «pandemiyağa baylanıstı» şeteldik BAQ ökilderin akkreditaciyalaudan ötkizbedi. Al eldiñ qazirgi prezidenti, «Europanıñ soñğı diktatorı» atanğan Aleksandr Lukaşenko saylauğa altınşı ret qatısıp otır.

Elde saylau uçaskeleri jergilikti uaqıt boyınşa tañğı 8-den keşki 8-ge deyin jwmıs isteydi. Twrğındardıñ dauıs berui üşin 6 mıñğa juıq saylau uçaskesi aşılğan, onıñ 44-i şetelderde ornalasqan.

Ötken aptada Belarus'te merziminen bwrın dauıs beru ötti. Mwnday norma Belarus' zañımen qarastırılğan, biraq qwqıq qorğauşılar men halıqaralıq baqılauşılar bwl ädisti qatañ sınğa aldı. Olardıñ pikirinşe, ükimet dauıs beru nätijelerin qoldan jasau täsilin paydalanıp otır.

Ortalıq saylau komissiyasınıñ mälimeti boyınşa saylauşılardıñ 41,7%-ı merziminen bwrın dauıs bergen. Mäselen, Minskide dauıs beruge qwqığı bar ärbir üşinşi adam merziminen bwrın dauıs berdi.

Qwqıq qorğauşılardıñ aytuınşa, saylau nauqanınıñ eki ayında qauipsizdik küşteri narazılıq akciyaları ötetin jerlerde jergilikti jäne şeteldik BAQ-tan 50-den astam jurnalist pen mıñğa juıq azamattı wstağan. Sayasatkerler Mihalay Statkeviç pen Pavel Sevyarinec rwqsat etilmegen akciya wyımdastırdı degen ayıppen temir torğa qamaldı.

Kandidattar men reytingter

1994 jıldan beri memleket basşısı lauazımın atqarıp kele jatqan jäne qazir altınşı merzimge saylanğan Aleksandr Lukaşenkonıñ resmi türde tört qarsılası bar: Andrey Dmitriev, Sergey Çereçen, Anna Kanapackaya, Svetlana Tihanovskaya.

Qazirgi prezidenttiñ bastı qarsılası – 26 jastağı twtqındalğan blogger Sergey Tihanovskiydiñ äyeli Svetlana Tihanovskaya.

Senbide Svetlana Tihanovskaya öziniñ otandastarına zorlıq-zombılıqtan aulaq boluğa şaqırdı. «Bizdiñ küş-quatımız birlik pen elimizge, otbasımızğa degen süyispenşilikte jatır», – dedi kandidat öziniñ beyne joldauında. Ol sonımen qatar policiya qızmetkerlerin «qılmıstıq bwyrıqtarğa» bağınbauğa şaqırdı.

Beyne habarlama jariyalanğannan keyin köp wzamay policiya Tihanovskaya ştabınıñ bastığı Mariya Morozdı wstadı.

bastı qarsılası – 26 jastağı twtqındalğan blogger Sergey Tihanovskiydiñ äyeli Svetlana Tihanovskaya. Foto: ARR

Svetlana Tihanovskaya Belarus'te mıñdağan adamdı jinap, ügit-nasihat jwmıstarın jürgizdi. Onı qoldap bankir Viktor Babariko men bwrınğı diplomat Valeriy Cepkalonıñ ügit-nasihat qwramı qatıstı. Sarapşılar Babariko men Cepkalonı Lukaşenkanıñ nağız qarsılastarı deydi, biraq OSK olardıñ saylauğa qatısuına rwqsat bergen joq.

Prezidenttikke ümitkerlikke deyin «Belgazprombank»-ti basqarğan Babariko qarjılıq qılmıs jasadı dep ayıptalıp, KGB tergeu izolyatorında otır. Babarinkomen birge onıñ wlı Eduard jäne «Belgazprombank»-pen birge jwmıs isteytin kompaniyalardıñ 20-dan astam qızmetkeri qamauğa alındı. Al bilik tarapınan özine jäne otbasına qauip töngenin aytqan Valeriy Cepkalo elden ketti.

Osınday jağdaydan keyin Belarus' prezidenttigine ümitkerlerdiñ naqtı reytingteri belgisiz: täuelsiz äleumettik instituttar elden şığarılıp, belsendilerge qısım körsetilgen.

Svetlana Tihanovskayanı qoldauğa ondağan mıñ adam jinaldı. Foto: TASS

Bilikten qısım

Bwl jolğı saylaualdı nauqan barısında Belarus'te jappay şeruler ötti. Keşe Minsk ortalığına äskeri tehnika tartıldı. Birqatar telegram-kanaldıñ mälimetinşe, el astanasına 20 mıñday äsker jwmıldırılğan. Blogerler men belsendiler äkimşilik qamauğa alındı.

Belarus'tegi qazirgi prezident saylauında Batıs baqılauşıları joq: EQIW men EKPA wyımdarı resmi Minsk saylauğa şaqırulardı merziminen keş joldağan. Al Resey OSK baqılauşı jiberuden bas tarttı – Resey OSK da Belorussiyalıq äriptesterinen şaqırtu alğan joq. Bügin baqılaudı TMD missiyası jäne birqatar postkeñestik respublikalardıñ ökilderi jürgizip otır.

Mälimetter blyınşa, täuelsiz jergilikti bayqauşılar, tipti Ortalıq saylau komissiyası akkreditaciyalağan adamdar da saylau uçaskelerine jiberilmegen. Eldegi Hel'sinki komiteti Bas Prokuraturağa jüginip, tirkelgen 181 baqılauşınıñ tek 15-ine ğana saylau uçaskelerine jiberilgenin habarladı.

Qwqıq qorğauşılar merziminen bwrın dauıs beru kezinde saylau uçaskelerinde köptegen täuelsiz baqılauşılardıñ wstalğanın habarladı.

Belarus' Jurnalister qauımdastığınıñ mälimeti boyınşa, 30-dan astam şeteldik BAQ tilşileri akkreditaciyadan ötken joq. Sırtqı ister ministrligi koronavirusqa baylanıstı akkreditteu komissiyasınıñ otırıstarın ötkize almaydı dep habarladı.

Minsk-Mäskeu teketiresi

30 şildede resmi Minsk jaldamalı 32 sarbazdıñ wstalğanın jäne olardıñ «Vagner» jeke äskeri tobına müşe ekenin habarlağan.

Reseydiñ bwl äreketin qatañ sınğa alğan Lukaşenko: «Men orıstardıñ reakciyasın baqılap otırmın. Resey barınşa aqtalıp älek. Bwl sarbazdardı Belarus' tarapı äkeldi dep sanaydı. Ärine, ärkim öziniñ las nietin, äreketin aqtaydı. Sondıqtan da tergeu jürgizip, istiñ män-jayın tez arada anıqtaudı talap etemin. Eger elde saylau aldında twraqsızdıq ornatqısı kelgender reseylik sarbazdar bolsa, Mäskeu jauap berui tiis», – dedi. Bwğan deyin Lukaşenko Resey Belarus'ti täuelsizdiginen ayırudı maqsat etedi dep birneşe märte ayıptağan bolatın.

Atalğan jağdaydan keyin Resey tarapı Belarus' aumağında wstalğan azamattardıñ jekemenşik äskeri kompaniyanıñ qızmetkerleri ekenine kümän bildirdi.

P.S: Monarhtar men korol'derdi esepke almağanda, Aleksandr Lukaşenko Europa aumağında bilikte eñ wzaq otırğan jalğız prezident. 65 jastağı Aleksandr Grigor'eviç 1994 jılı prezident bolıp saylanıp, 26 jıl boyı el basqarıp keledi. Barlıq qwndılıqtarı demokratiyağa negizdelgen käri qwrlıq üşin bwl – öte wzaq merzim. Batıs elderi «Europanıñ soñğı diktatorı» atağan Lukaşenkonıñ bwl jolğı prezident saylauında jeñiske jetetinine kümän keltiretinder sanaulı. Degenmen Belarus'tegi halıq narazılığın esepke alsaq, Lukaşenko biıl taqtağı ornın saqtap qalsa da, avtoritarlıq biligin qanşa merzimge deyin saqtay alatındığı beymälim.

 "The Qazaq Times"