جاقىندا جاريا بولعان جاڭا اقپارعا سۇيەنسەك، قازاقستاندا 5G ىسكە قوسىلعان سوڭ ۇيالى تەلەفوندارعا eSIM ەنگىزىلەدى. ۇكىمەت ۇيىندەگى ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا مالىمدەمە جاساعان «قازاقتەلەكوم» اق باسقارماسىنىڭ توراعاسى قۋانىشبەك ەسەكەەۆ تاياۋ ارالىقتا بۇل باعىتتاعى العاشقى شەشىمدەر بەلگىلى بولادى دەدى. بۇل – قازاقستانداعى تەحنولوگيالىق جاڭالىق. ال دۇنيەجۇزى سارىلا كۇتكەن بەسىنشى بۋىن، ياعني 5G-ءدىڭ ارتىقشىلىقتارى مەن كەمشىن تۇستارى ءوز الدىنا بولەك اڭگىمە.

تەرمينولوگيادا كورسەتىلگەندەي، 5G دەگەنىمىز – زەردەلى تەلەفونداردىڭ، ياعني سمارتفوندارداعى ينتەرنەت بايلانىسىن قۇراعان تەحنولوگيانىڭ 5-ءشى بۋىنى. ونى قولدانۋشىلار جىلدام ءارى تۇراقتى ينتەرنەتكە يە دەگەندى بىلدىرەدى. مامانداردىڭ پىكىرىنشە، 4G-عا قاراعاندا 5G تەحنولوگياداعى ۇلكەن بۇرىلىس سانالادى. وسى بەس ۇرپاق تەحنولوگيانى باعامداي قاراساق، 1G تەك دىبىسپەن بايلانىسۋعا عانا قابىلەتتى ەدى; 2G پايدا بولعاننان كەيىن ادامدار تەلەفون ارقىلى ماتىندەر الماسا الاتىن بولدى; 3G-مەن بىرگە فوتو-سۋرەتتەر تەلەفوندا پايدا بولدى; 4G ۆيدەونى الا كەلدى.

ساناۋلى ۋاقىت ىشىندە كانادا، تۇركيا، گەرمانيا، يسپانيا سىندى الپاۋىت مەملەكەتتەرمەن بىرگە قازاقستان دا جاھان جاڭالىعىن سىناپ كورۋگە كىرىسىپ كەتكەن. تىپتەن اقش، كاتار جانە وڭتۇستىك كورەيا سىندى مىڭداعان بازالىق ستانتسياسى بار ەلدەردە ءموبيلدى وپەراتورلار 5G ينتەرنەت جەلىسىن كوممەرتسيالىق پايدا كوزىنە اينالدىرۋ ماقساتىندا ىسكە قوسىپ تا ۇلگەرگەن. سونداي-اق، جاپونيا بيلىگى 2020-جىلعا جوسپارلانعان وليمپيادا ۋاقىتىندا ينتەرنەتتىڭ بەسىنشى بۋىنى ەلدىڭ تولىق اۋماعىن قامتىعانىن قالاپ وتىر. ال سمارتفون وندىرۋشىلەر دە قاراپ قالماي، عالامتوردىڭ جاڭا تۇرىنە قوسىلۋعا مۇمكىندىگى بار گادجەتتەر مەن تەلەفونداردىڭ العاشقى مودەلدەرىن شىعارۋدى قولعا العان.

جاڭا تەحنولوگيالار كوز ىلەسپەس جىلدامدىقپەن دامىپ كەلە جاتقان ۋاقىتتا، كورەيانىڭ Samsung كومپانياسى Galaxy S10 سمارتفوندارى 5G بايلانىسىنا قوسىلعاننان كەيىن ينتەرنەتتىڭ جىلدامدىعى 20 ەسەگە تەزدەيتىنىن مالىمدەگەن. ءوز ەلدەرىندە 5G تەحنولوگياسىن دامىتىپ، ومىرگە قولايلىلىق اكەلۋگە بىرقاتار ەلدەر دايىندالۋدا. بۇل ەلدەردە 5G بايلانىسى جۇرگىزۋشىسىز كولىكتەردى دامىتۋدا دا اسا ماڭىزدى.

بەسىنشى بۋىننىڭ مۇمكىندىگى جوعارىدا اتالعان تىڭ جاڭالىقتاردى قامتۋمەن قاتار، تسيفرلى باسقارۋ، الىس ارالىقتى باسقارۋ تاعى باسقا دا كوپتەگەن جاڭا مۇمكىندىكتەردى الا كەلمەك. الەم ەلدەرىنىڭ عالامتورلىق سىناماسىندا كوشتەن قالماۋدى ماقسات تۇتاتىن قازاقستان جاقىن ارادا حالىقتىڭ 5G-مەن قاۋىشاتىنىن ايتىپ، «سۇيىنشىلەپ» وتىر. 5 G جەلىسىن قازاقستانعا ەنگىزۋ پروتسەسى تۋرالى تسيفرلىق دامۋ، يننوۆاتسيا جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ءمينيسترى اسقار جۇماعاليەۆ 2023 جىلعا قاراي اتالعان جەلىنى بارشا وبلىس ورتالىقتارىندا ەنگىزۋ جوسپارلانۋدا دەيدى. ونىڭ سوزىنشە جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇمىستىڭ ناتيجەسىندە 2022 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن قازاقستاندىقتاردىڭ 97%-ى عالامتورعا شىعۋ مۇمكىندىگىمەن تولىق قامتىلاتىن بولادى.

ينتەرنەتتەگى بەسىنشى بۋىننىڭ ارقاسىندا ساننان ساپاعا كوشۋ ۇدەرىسى قالىپتاسىپ، كوپتەگەن مۇمكىندىكتىڭ بولاتىنىنا كەپىلدىك بەرىپ وتىرعان قازاقستاندىق «قازاقتەلەكوم» اق باسشىلىعى: «ەSIM بويىنشا جاڭا تۇجىرىمداما بار. ول چيپ تۇرىندەگى كلاسسيكالىق سيم-كارتانىڭ باعدارلامالىق دەڭگەيدە جاسالاتىندىعىن بىلدىرەدى. قازىرگى ۋاقىتتا ۇيالى بايلانىس وپەراتورلارى eSIM تۇجىرىمداماسىن ازىرلەپ جاتىر. سول كەزدە ۇيالى تەلەفونعا سيم-كارتانى چيپ سالماستان باعدارلاما تۇرىندە جاساۋعا بولادى. بۇل نۇسقا قازىر تالقىلانىپ جاتىر. مەنىڭشە، 5G قوسىلعاننان كەيىن تەحنولوگيالاردىڭ باسىم بولىگى eSIM نەگىزىندە ەنگىزىلەدى»، – دەيدى. دەگەنمەن، ساپا باسىمدىعىنىڭ قاۋىپسىزدىككە، ادامزاتقا كەرى اسەر ەتەتىن كولەڭكەلى تۇستارى دا بار.

2017 جىلى قىركۇيەكتە ەۋروكوميسسياعا ءبىر توپ زەرتتەۋشى-عالىمدار 5G تەحنولوگيانىڭ ادام دەنساۋلىعىنا، كليماتقا كەرى اسەر ەتەتىن بەلگىلەرىن نەگىزگە الا وتىرىپ، اتالعان جەلىگە موراتوري جاريالاۋ تۋرالى حات جولداعان. رەسمي ەs-ireland سايتىندا جاريالانعان حات ماتىنىندە: «شەتەل عالىمدارى بىرلەسە وتىرىپ، بەسىنشى بۋىندا جەلىنى قولدانۋدىڭ ادامعا زيان ەكەندىگىن ەسكەرتەمىز. جەلى سالدارىنان قاتەرلى ىسىك، جۇيكە-جۇيەنىڭ زاقىمدانۋى، كاتاراكتانىڭ ارتۋى، ۇرىق، تەرىنىڭ زاقىمدانۋى سىندى وزگە دە قاۋىپتى اۋرۋلار تۋىندايدى. بەسىنشى بۋىننىڭ زياندىعى سونشالىق، بولاشاقتا قاۋىپسىز ايماقتاردىڭ ازايۋى دا مۇمكىن. سول سەبەپتى 5G تەحنولوگيالارعا موراتوري جاريالاۋدى سۇرايمىز»، – دەلىنگەن.

كاليفورنياداعى اۋتويممۋنيتەتتى زەرتتەۋ قورىنىڭ ديرەكتورى ترەۆور مارشالل: «عارىشتان جوعارى 5G ميلليۆولدى ساۋلەلەنۋدى تاراتۋ جوسپارى، ارينە، ادامزات اقىماقتىعىنان تۋىنداعان ويلاردىڭ ءبرى. مۇنىڭ ەرتەڭىن، الەم ءۇشىن سالدارىن، قاۋپىن ويلاپ وتىرعان ەشكىم جوق»، – دەسە، ۇندىستاندىق عالىم گيريش كۋمار عالامتوردىڭ بەسىنشى بۋىنى «الەمدى قارتايتادى» دەپ دابىل قاعىپ وتىر. سان زەرتتەۋلەرگە زەر سالعان سايىن، 5G تەحنولوگياسىن ەنگىزۋ ەلەكتروماگنيتتىك لاستانۋ دەڭگەيىن تۇبەگەيلى ارتتىراتىنىن بايقالادى. سوندىقتان دا 36 ەلدەن180-نەن استام دارىگەرلەر مەن عالىمدار ەۋروپالىق وداققا ەسكەرتۋ رەتىندە حات جولداعان.

توبىقتاي تۇيىنگە توقتالساق، 5G جاڭالىعى كەي شاعىن قالالار مەن شالعاي اۋىلداردا قولجەتىمسىز بولىپ وتىرعان 4G-ءدىڭ ايماقتارعا كەڭ تارالۋىنا بىردەن-ءبىر سەبەپ. ايتكەنمەن، 2010 جىلى ءبىزدىڭ تۇرمىسىمىزعا ەنگەن ۇيالى بايلانىس ستاندارتتارىنىڭ سوڭعى نۇسقاسى 4G-ءدىڭ ءوزىن قازاقستان تۇرعىندارىنىڭ تولىق مەڭگەرە قويماعاندىعىن ەسكەرسەك، دامىعان ەلدەردەن جاڭا تەحنولوگيانى دامىتۋ سالاسىندا كەزەكتى مارتە ءبىر كوش ارتتا قالاتىندىعى بايقالادى. ال وعان بيۋدجەتتەن قىرۋار قارجىنىڭ بولىنۋىنەن بولەك، ادامزاتقا تيگىزەر كەرى ىقپالى تاعى ءبىر ماسەلەنىڭ ۇشىن شىعارىپ تۇرعانداي...

"The Qazaq Tımes"