Jaqında jariya bolğan jaña aqparğa süyensek, Qazaqstanda 5G iske qosılğan soñ wyalı telefondarğa eSIM engiziledi. Ükimet üyindegi baspasöz mäslihatında mälimdeme jasağan «Qazaqtelekom» AQ basqarmasınıñ törağası Quanışbek Esekeev tayau aralıqta bwl bağıttağı alğaşqı şeşimder belgili boladı dedi. Bwl – Qazaqstandağı tehnologiyalıq jañalıq. Al düniejüzi sarıla kütken besinşi buın, yağni 5G-diñ artıqşılıqtarı men kemşin twstarı öz aldına bölek äñgime.

Terminologiyada körsetilgendey, 5G degenimiz – zerdeli telefondardıñ, yağni smartfondardağı internet baylanısın qwrağan tehnologiyanıñ 5-şi buını. Onı qoldanuşılar jıldam äri twraqtı internetke ie degendi bildiredi. Mamandardıñ pikirinşe, 4G-ğa qarağanda 5G tehnologiyadağı ülken bwrılıs sanaladı. Osı bes wrpaq tehnologiyanı bağamday qarasaq, 1G tek dıbıspen baylanısuğa ğana qabiletti edi; 2G payda bolğannan keyin adamdar telefon arqılı mätinder almasa alatın boldı; 3G-men birge foto-suretter telefonda payda boldı; 4G videonı ala keldi.

Sanaulı uaqıt işinde Kanada, Türkiya, Germaniya, Ispaniya sındı alpauıt memlekettermen birge Qazaqstan da jahan jañalığın sınap köruge kirisip ketken. Tipten AQŞ, Katar jäne Oñtüstik Koreya sındı mıñdağan bazalıq stanciyası bar elderde mobil'di operatorlar 5G internet jelisin kommerciyalıq payda közine aynaldıru maqsatında iske qosıp ta ülgergen. Sonday-aq, Japoniya biligi 2020-jılğa josparlanğan Olimpiada uaqıtında internettiñ besinşi buını eldiñ tolıq aumağın qamtığanın qalap otır. Al smartfon öndiruşiler de qarap qalmay, ğalamtordıñ jaña türine qosıluğa mümkindigi bar gadjetter men telefondardıñ alğaşqı model'derin şığarudı qolğa alğan.

Jaña tehnologiyalar köz ilespes jıldamdıqpen damıp kele jatqan uaqıtta, Koreyanıñ Samsung kompaniyası Galaxy S10 smartfondarı 5G baylanısına qosılğannan keyin internettiñ jıldamdığı 20 esege tezdeytinin mälimdegen. Öz elderinde 5G tehnologiyasın damıtıp, ömirge qolaylılıq äkeluge birqatar elder dayındaluda. Bwl elderde 5G baylanısı jürgizuşisiz kölikterdi damıtuda da asa mañızdı.

Besinşi buınnıñ mümkindigi joğarıda atalğan tıñ jañalıqtardı qamtumen qatar, cifrlı basqaru, alıs aralıqtı basqaru tağı basqa da köptegen jaña mümkindikterdi ala kelmek. Älem elderiniñ ğalamtorlıq sınamasında köşten qalmaudı maqsat twtatın Qazaqstan jaqın arada halıqtıñ 5G-men qauışatının aytıp, «süyinşilep» otır. 5 G jelisin Qazaqstanğa engizu procesi turalı Cifrlıq damu, innovaciya jäne aeroğarış önerkäsibi ministri Asqar Jwmağaliev 2023 jılğa qaray atalğan jelini barşa oblıs ortalıqtarında engizu josparlanuda deydi. Onıñ sözinşe jürgizilip jatqan jwmıstıñ nätijesinde 2022 jıldıñ soñına deyin qazaqstandıqtardıñ 97%-ı ğalamtorğa şığu mümkindigimen tolıq qamtılatın boladı.

Internettegi besinşi buınnıñ arqasında sannan sapağa köşu üderisi qalıptasıp, köptegen mümkindiktiñ bolatınına kepildik berip otırğan qazaqstandıq «Qazaqtelekom» AQ basşılığı: «ESIM boyınşa jaña twjırımdama bar. Ol çip türindegi klassikalıq sim-kartanıñ bağdarlamalıq deñgeyde jasalatındığın bildiredi. Qazirgi uaqıtta wyalı baylanıs operatorları eSIM twjırımdamasın äzirlep jatır. Sol kezde wyalı telefonğa sim-kartanı çip salmastan bağdarlama türinde jasauğa boladı. Bwl nwsqa qazir talqılanıp jatır. Meniñşe, 5G qosılğannan keyin tehnologiyalardıñ basım böligi eSIM negizinde engiziledi», – deydi. Degenmen, sapa basımdığınıñ qauipsizdikke, adamzatqa keri äser etetin köleñkeli twstarı da bar.

2017 jılı qırküyekte Eurokomissiyağa bir top zertteuşi-ğalımdar 5G tehnologiyanıñ adam densaulığına, klimatqa keri äser etetin belgilerin negizge ala otırıp, atalğan jelige moratoriy jariyalau turalı hat joldağan. Resmi Es-ireland saytında jariyalanğan hat mätininde: «Şetel ğalımdarı birlese otırıp, besinşi buında jelini qoldanudıñ adamğa ziyan ekendigin eskertemiz. Jeli saldarınan qaterli isik, jüyke-jüyeniñ zaqımdanuı, kataraktanıñ artuı, wrıq, teriniñ zaqımdanuı sındı özge de qauipti aurular tuındaydı. Besinşi buınnıñ ziyandığı sonşalıq, bolaşaqta qauipsiz aymaqtardıñ azayuı da mümkin. Sol sebepti 5G tehnologiyalarğa moratoriy jariyalaudı swraymız», – delingen.

Kaliforniyadağı autoimmunitetti zertteu qorınıñ direktorı Trevor Marşall: «Ğarıştan joğarı 5G millivol'dı säulelenudi taratu josparı, ärine, adamzat aqımaqtığınan tuındağan oylardıñ bri. Mwnıñ erteñin, älem üşin saldarın, qaupin oylap otırğan eşkim joq», – dese, ündistandıq ğalım Giriş Kumar ğalamtordıñ besinşi buını «älemdi qartaytadı» dep dabıl qağıp otır. San zertteulerge zer salğan sayın, 5G tehnologiyasın engizu elektromagnittik lastanu deñgeyin tübegeyli arttıratının bayqaladı. Sondıqtan da 36 elden180-nen astam därigerler men ğalımdar Europalıq Odaqqa eskertu retinde hat joldağan.

Tobıqtay tüyinge toqtalsaq, 5G jañalığı key şağın qalalar men şalğay auıldarda qoljetimsiz bolıp otırğan 4G-diñ aymaqtarğa keñ taraluına birden-bir sebep. Äytkenmen, 2010 jılı bizdiñ twrmısımızğa engen wyalı baylanıs standarttarınıñ soñğı nwsqası 4G-diñ özin Qazaqstan twrğındarınıñ tolıq meñgere qoymağandığın eskersek, damığan elderden jaña tehnologiyanı damıtu salasında kezekti märte bir köş artta qalatındığı bayqaladı. Al oğan byudjetten qıruar qarjınıñ bölinuinen bölek, adamzatqa tigizer keri ıqpalı tağı bir mäseleniñ wşın şığarıp twrğanday...

"The Qazaq Tımes"