«جىلقى اتىلعان جاز» ادەبيەت پەن ونەر وكىلدەرىنىڭ تالقىسىنا تيەك بولدى

بۇگىن الماتىدا اقىن ءارى جازۋشى ىرىسبەك دابەيۇلىنىڭ «جىلقى اتىلعان جاز» اتتى كىتابىنىڭ جۇرتقا تانىستىرىلىمى جانە سونىڭ اياسىندا بىرقاتار ادەبيەت پەن ونەر سالاسىنىڭ وكىلدەرى اراسىندا پىكىر الماسۋ تالقى جيىنى بولىپ ءوتتى.

اۆتور جانە تۋىندى. فوتو: QT.

جيىنعا ارقاۋ بولعان ىرىسبەك دابەيۇلىنىڭ «جىلقى اتىلعان جاز» اتتى ەڭبەگى، بىلتىر وتكەن «رۋح» حالىقارالىق ادەبيەت بايقاۋىندا، رومان جانرى بويىنشا ءبىرىنشى ورىن جۇلدەگە يە بولعان شىعارمان. جينالىسقا قازاق ادەبيەتىندەگى مودەرنيزم، پوست-مودەرنيزمنىڭ نەگىزگى وكىلى ديدار امانتاي، ومىربەك جۇمانيازوۆ، قويشىبەك مۇباراك، انەس باعدات، قاناعات ءابىلحايىر، توقتارالى تاڭجارىق قاتارلى قازاق ادەبيەتى مەن ونەرىنىڭ بەلگىلى وكىلدەرى قاتىستى.

بىرقاتار ادەبيەت پەن ونەر وكىلدەرى جيىنعا قاتىستى. فوتو: QT.

قازاق ادەبيەتىندەگى مودەرنيزم، پوستمودەرنيزم جانرىنىڭ نەگىزگى وكىلى ديدار امانتاي ادەبيەت پەن ونەردىڭ جاڭا زامانداعى ومىرشەڭدىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن شىعارمانىڭ وقىرمانعا جەتكىزۋدىڭ جاڭا تاسىلدەرىن قولدانۋ تۋرالى ءوزىنىڭ ويلارىن ايتا كەلىپ: «قازىرگى «ارامتاماق» باسپالار اقشانى الادى، كىتاپتى شىعارىپ بەرەدى، بىراق ونىڭ تارالۋىنا، ساتىلۋىنا جاۋاپ بەرمەيدى. باسپالار وزىندە باسىلعان كىتاپتىڭ اۆتورلارىنا جارناما جاساسا، قازىرگى اقىن-جازۋشىلار ەسترادا مەن شوۋ بيزنەستىڭ جۇلدىزدارىنا كەم بولمايتىن ەدى»، – دەدى.

مودەرنيستىك باعىتتىڭ وكىلى ديدار امانتاي. فوتو: QT.

بۇگىنگى قازاق ادەبيەتى تۋرالى سوزىندە جازۋشى ديدار امانتاي: «قازىر ادەبيەتىمىز بىرنەشە باعىتتا دامىپ كەلەدى. ول سولاي بولۋعا ءتيىس. ايتالىق، قويشىبەك مۇباراك ماگيالىق باعىتتا جازادى، ايتالىق ءبىر شىعارماسىندا ۇكىمەت ءبىر ءۇي بەرەدى، ۇيىنە بارىپ تۇرايىن دەسە، ول ءۇيى اسپانعا ءىلىنىپ تۇر دەيدى، سوعان باسپالداق ىزدەيدى. بۇل دا ۇلكەن فيلوسوفيالىق ءمانى بار شىعارما دەپ ويلايمىن. ىرىسبەك دابەي كلاسسيكالىق داستۇردەن باستادى. مىندەتتى تۇردە وعان مودەرنيستىك نەمەسە پوست-مودەرنيستىك باعىتقا اۋىسۋدىڭ قاجەتى جوق. سەبەبى، قازاق ادەبيەتىنە ءداستۇرلى پروزا مەن پوەزيادا كەرەك. كەيبىرەۋلەر ءبىرى شىقسا ەكىنشىسىنە ورىن تابىلمايتىنداي كورەدى، مەنىڭشە ءبارى دە سياتىن ۇلكەن ادەبيەت كەڭىستىگى بار قازاقستاندا»، – دەدى.

قازاقستان سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ توراعاسى ومىربەك جۇمانيازوۆ قازىرگى كەزدە ونەر مەن ادەبيەت وكىلدەرى اراسىنداعى قارىم-قاتىناستىڭ ءۇزىلىپ قالعانىن، كەرىسىنشە  ادەبيەت پەن ونەر وكىلدەرى شىعارماشىلىق وي الماسىپ، ءبىر-ءبىرىنىڭ شىعارماسىنا تۇرتكى بولىپ وتىرسا بۇل ۇلت مادەنيەتىنە تىڭ سەرپىن بەرەتىنىن العا تارتتى. بۇعان قوسا، ومىربەك جۇمانيازوۆ سۋرەتشىلەرگە جاسالاتىن مەملەكەتتىك قولداۋلار، ستيپەنديا جانە تاپسىرىستاردىڭ ءتىپتى دە از ەكەنىن ايتتى.

دراماتۋرگ انەس باعدات. فوتو: QT.

جازۋشى ءارى اقىن ىرىسبەك دابەيۇلىنىڭ «جىلقى اتىلعان جاز» اتتى كىتابىنىڭ كوپشىلىككە تانىستىرىلىمى، بۇعان دەيىنگى قالىپتاسقان ۇردىستەردەن بولەك جاڭا فورماتتا ءوتتى. شارانىڭ باستى ەرەكشەلىگى ءبىر عانا ادەبيەت ەمەس، بەينەلەۋ ونەرى، دراماتۋرگيا، ادەبيەتتەگى ءتۇرلى باعىتتاردىڭ وكىلدەرىنە ورتاق تالقى كەڭەس بولدى. سوعان قوسا، قالامگەرلەردىڭ جازۋمەن قاتار شىعارماسىن اۋديتورياعا جەتكىزە ءبىلۋدىڭ تاجىريبەلەرى ورتاعا سالىندى.

 “The Qazaq Times”