ادام دەنەسى جۇلدىزدى زاتتاردان قۇرالعان

عالىمداردىڭ زەرتتەۋىنشە، ادام دەنەسىنىڭ 97 %-ى جۇلدىزدى زاتتاردان تۇرادى. ولار ءبىزدىڭ عالامشارىمىزداعى 150 مىڭ جۇلدىزداردى زەرتتەۋ ناتيجەسىندە وسىنداي قورىتىندىعا كەلگەن.

ادام مەن بارلىق جەر عالامشارىنداعى وبەكتىلەر عارىشتىق زاتتاردان تۇرادى دەگەن تەزيس – جاڭالىق ەمەس، ارينە. ونى امەريكالىق استرونوم كارل ساگان دا ايتقان. الايدا اقش عالىمدارى اتومداردىڭ شىعۋىنا بايلانىستى ناقتى زەرتتەۋ مۇمكىندىگىن پايدالانىپ، انىقتاۋعا كوشكەن. جاڭا زەرتتەۋ ناتيجەلەرى، اۋقىمدى SDSS جوباسى اياسىندا، امەريكا استرونومدار قوعامىنىڭ كەزدەسۋىندە كورسەتىلگەن.

عالىمدار ارنايى اببرەۆياتۋرا دا ويلاپ تاپتى – CHNOPS. ونىڭ ىشىندە
كومىرتەك (س), سۋتەگى (H), ازوت (N), وتتەگى (O), فوسفور (ر) جانە كۇكىرت (S) بار. قازىر عالىمدار 15 مىڭ جۇلدىزداردىڭ ىشىندەگى وسى 6 ەلەمەنتتىڭ كونتسەنتراتسياسىن انىقتادى. پروتسەسس APOGEE سپەكتوگرافى ارقىلى جۇزەگە اسقان. سپەكتر دەگەنىمىز - سىزىق، ياعني جۇلدىزدى ساۋلەلەردىڭ قۇرامىنا زەرتتەۋ جۇرگىزگەن. قورىتىندىلاي كەلە،  جۇلدىزدى ساۋلەلەردە بار ەلەمەنتتەر ادام دەنەسىنىڭ 97%-ىن قۇرايدى.  بۇل زەرتتەۋ «قۇس جولىن» زەرتتەۋشىلەر ءۇشىن دە اسا ماڭىزدى. سونىمەن قاتار، جەر شارىنىڭ ىشكى اۋداندارى اۋىر ەلەمەنتتەردەن تۇرادى دەيدى زەرتتەۋشىلەر.

وسى زەرتتەۋ جۇمىستارىنان كەيىن، استرونومدار التى نەگىزگى پروتسەسستى ناقتىلاپ كورسەتتى: نۋلەوسينتەز، جۇلدىزدى جارىلىستار، بەلسەندىلىگى تومەن جۇلدىزداردىڭ جوعالۋى، نەيتروندىق جۇلدىزداردىڭ بىرىگۋى، عارىشتىڭ ساۋلەلەردەن تۋاتىن يادرولىق رەاكتسيا، اق ەرگەجەيلىلەردىڭ جارىلىسى. سونداي-اق، اتالمىش زەرتتەۋ ءبىزدىڭ عالامشارىمىزداعى ەلەمەنتتەردىڭ قايدان پايدا بولعانىن انىقتاۋعا سەبەپشى بولماق.

«The Qazaq Times»