بىلتىردان بەرى الەمدى دۇربەلەڭگە سالعان كوروناۆيرۋس قىتايدىڭ ۋحان قالاسىندا العاش بەلگىلى بولدى. سوعان بايلانىستى كەيبىر ەلدەردە «ۋحان ۆيرۋسى» دەلىنسە، كەيبىر ەلدەردە «قىتاي ۆيرۋسى» دەپ اتالدى. دەگەنمەن، اتالعان ۆيرۋس قىتايىڭ يۋننان (يۋننان) پروۆينتسياسىنان ۋحان قالاسىنا بارعان بولۋى مۇمكىن دەگەن بولجامدار دا بار. بىراق قىتاي بيلىگى ۆيرۋستىڭ وشاعىن انىقتاۋعا ءتۇرلى كەدەرگىلەر جاساپ كەلەدى.

قىتايدىڭ وڭتۇستىك-باتىسىنداعى ءۇستىرتتى پروۆينتسياسى يۋنناندا تىرشىلىك ەتەتىن جارعاناتتار كوروناۆيرۋستىڭ جۇزدەگەن ءتۇرىن وزىمەن الىپ جۇرەتىنى جانە ولاردىڭ كەيبىرى ادامعا جۇعۋى مۇمكىن ەكەنى بۇعان دەيىن دە ايتىلىپ كەلگەن. بۇل ايماقتا جۇرگىزىلگەن عىلىمي زەرتتەۋ ناتيجەسى كۇتپەگەن جەردەن اسا سەزىمتال تاقىرىپقا اينالىپ شىعا كەلدى.  يۋنناننان الىنعان ۆيرۋس ۇلگىلەرى ۋحانداعى زەرتتەۋ ورتالىقتارىنان بولجاۋسىز تاراپ كەتكەن بولۋى مۇمكىن دەگەن بولجامدى قىتاي بيلىگى بار كۇشىن سالىپ تەرىستەپ باعۋدا.

ەڭ قىزىعى، ۋحانداعى ءومىر بۇرىنعى قالپىنا كەلە سالىسىمەن، قىتاي بيلىگى «كوروناۆيرۋستىڭ وشاعى مۇلدە قىتايدا ەمەس» دەگەن تەوريانى تاراتۋعا كۇش سالدى. مۇنداي تەروريانى تاراتۋعا تىرىسقان بيلىك وزىندەگى يۋننان مەن ۋحاندا تاۋەلسىز زەرتتەۋ جۇرگىزۋگە قايدان عانا كەلىسىم بەرە قويسىن. عىلىمي زەرتتەۋ توبىن بىلاي قويعاندا شەتەلدىك جۋرناليستەردىڭ دە ءجۇرىس-تۇرىسى قىتايلىق قۇقىق قورعاۋشىلار جاعىنان قاتاڭ باقىلاۋعا الىنعان. بۇل تۋرالى بي-بي-سي جۋرناليستەرى تالاي رەتكى حابارلارىندا ايتقان بولاتىن.

سوعان قاراماستان، ددسۇ حالىقارالىق زەرتتەۋ توبىن قىتايعا جىبەرۋدە. ولار قاڭتاردىڭ باس شەنىندە ۋحانعا بارىپ Covid-19 ىندەتىنە سەبەپ بولعان ۆيرۋستىڭ قايدان پايدا بولعانىن زەرتتەپ كورمەك. بۇعان دەيىنگى زەرتتەۋ قورىتىندىلارىنىڭ كوبى دەرلىك، اتالمىش ۆيرۋس جارعاناتتان كەلدى دەگەنگە كەلىسەدى. بىلاي قاراعاندا، ۆيرۋستىڭ ارنايى زەرتحانادان نەمەسە تىكەلەي جانۋاردان ادامعا جۇعۋى ابدەن زاڭدى دا، بۇل ادامداردىڭ جابايى تابيعاتقا دەگەن ورىنسىز كيلىگىۋىنەن بولارى دا داۋ تۋدىرمايدى. وسى ارادا قىتايدىڭ ۆيرۋستىڭ پايدا بولۋىنا قاتىستى دەرەكتەردى بارىنشا جاسىرىپ باعۋى جۇرتشىلىقتىڭ كۇدىگىن كۇشەيتە تۇسەدى.

ارينە، قىتاي ءوز ىشىندە ۆيرۋس تۋرالى جەتەرلىك زەرتتەدى. كوروناۆيرۋستىڭ شىعۋ تەگى مەن ونىڭ تارالۋى تۋرالى ءبىز بەن الەمگە بەيمالىم تولىپ جاتقان اقپاراتتاردىڭ بار ەكەنى ءسوزسىز. دەسە دە سىرتقى الەم جاھاندى دۇرلىكتىرگەن ۆيرۋس جايىندا ءالى دە كوپ نارسەنى بىلمەيتىندەي. بۇل بولاشاقتاعى الەمنىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن ۇرەي جاراتۋدا. قىتاي كوروناۆيرۋسقا قاتىستى زەرتتەۋلەردە اشىق بولماي جاتقانى بەلگىلى، دەگەنمەن، دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى زەرتتەۋدىڭ اشىق ءارى تياناقتى جۇرگىزىلەتىنىن ايتۋدا.

“The Qazaq Times”