بيىل بەلگىلى ءدىن عۇلاماسى، قوعام قايراتكەرى، قۇراندى تۇڭعىش قازاق تىلىنە اۋدارعان بىرەگەي تۇلعا حايفا التاي عاقىپۇلىنىڭ 100 جىلدىعى. اتاۋلى مەرەيتويعا وراي، رەسپۋبليكامىزدىڭ جەر-جەرىندە وزىندىك ءمان-ماڭىزعا يە شارالار ۇيىمداستىرىلىپ، تۇلعانىڭ تۇعىرىن بيىكتەتۋگە ارنالعان القالى جيىن، باسقوسۋلار وتۋدە. سولاردىڭ ءبىرى تۇركىلەردىڭ رۋحاني استاناسى سانالاتىن كيەلى تۇركىستان شاھارىندا بولدى. القالى جيىن، اۋقىمدى شارانىڭ نەگىزگى ۇيىمداستىرۋشىسى ءارى قارجىلاي قولداۋ كورسەتكەن "ەر جانىبەك" حالىقارالىق قوعامدىق قورى.
قوناقتار كەسەنە ەستەلىك كىتابىنا قول تاڭبالارىن قالدىرۋدا. 23.05.2017. تۇركىستان. فوتو: QT.
ءىس-شارا ەڭ الدىمەن قوناقتاردىڭ احمەت ياساۋي كەسەنەسىنە زيارات جاساۋىمەن باستالدى. شاراعا الىستان ارنايى كەلگەن قاتىسۋشىلار كەسەنە ىشىندەگى بابا قابىرى جاتقان بولمەدە قۇران باعىشتاپ، دۇعا-تىلەك جاسادى.
قوناقتاردى مەشىتتىڭ باس يمامى ومار كوپەكوۆ باستاعان مەشىت ۇجىمى قارسى الدى. 23.05.2017. تۇركىستان. فوتو: QT.
شارانىڭ كەلەسى كەزەڭى احمەت ياساۋي اتىنداعى تۇركىستان قالالىق ورتالىق مەشىتىندە وتكەن بالا قاريلار اراسىنداعى قۇراندى جاتقا وقۋ جارىسىنىڭ قورىتىندىسىن شىعارۋ ەدى. قاتىسۋشىلار ەندى سولاي بەتالدى. قوناقتاردى اتالعان مەشىتتىڭ باس يمامى ومار كوپەكوۆ باستاعان مەشىت ۇجىمى قارسى الدى.
قۇران وقۋ جارىسىنا دايىندالىپ وتىرعان شاكىرت. 23.05.2017. تۇركىستان. فوتو: QT.
قۇران جارىسىنا قالاداعى ۇلكەندى-كىشىلى مەىشت-مەدرەسە شاكىرتتەرى قاتىسىپ، سوڭعى شەشۋشى جارىسقا وننان استام قاري ىرىكتەلىپ شىققان ەكەن. ەندىگى باسەكە سولاردىڭ اراسىندا ءوتتى.
بالا قاريلار. 23.05.2017. تۇركىستان. فوتو: QT.
جارىسقا ياساۋي مەشىتىنىڭ نايب يمام سۇلەيمەن قاري مولداتىلەۋۇلى جانە الماتىداعى الاتاۋ اۋدانىنا قاراستى بايبەسىك كەنتىندە ورنالاسقان «ەر جانىبەك» مەشىتىنىڭ نايب يمامى ايۋب قالمەت قاتارلى ءدىن وكىلدەرى قازىلىق اتقاردى.
شەشۋشى جارىستىڭ قازىلار القاسى. 23.05.2017. تۇركىستان. فوتو: QT.
تارتىستى وتكەن باسەكەدە قازىلار قۇران سۇرەلەرىنەن وقىپ، ونى قاتىسۋشىلار ارى قاراي جالعاستىرىپ اكەتىپ وتىردى. ەڭ كىشىسى 7 جاستاعى بالا قاريلار ءبىر-بىرىنەن قالىسپاي، مۇدىرمەي، ءوز ونەرلەرىن كوپكە ءپاش ەتتى. سوڭىندا وزا شىققاندار انىقتالدى. جۇلدەگەرلەردى تۇستەن كەيىن وتەتىن تانىمدىق كونفەرەنتسيا سوڭىندا ماراپاتتايتىن بولىپ، جارىس ءوز مارەسىنە جەتتى.
جارىستىڭ اياقتالۋ ساتىنەن. 23.05.2017. تۇركىستان. فوتو: QT.
حاليفا التايدى ەسكە الۋعا ارنالعان تانىمدىق كونفەرەنتسيا ياساۋي ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ مادەنيەت ۇيىندە ءوتتى. ەمتيحان ۋاقىتى بولعاندىقتان، كونفەرەنتسيا شاعىن زالدا وتكىزۋ جوسپارلانعان ەكەن، الايدا قاتىسۋشىلاردىڭ كوپتىگىنەن كونفەرەنتسيا ورنى تەز ارادا ۇلكەن جيىن زالىنا اۋىستىرىلدى.
كونفەرەنتسياعا قاتىسۋشىلار ۇلكەن زالعا دا سىيماي. كەي جاستار تۇرەگەپ تۇردى. 23.05.2017. تۇركىستان. فوتو: QT.
كونفەرەنتسيا حاليفا التاي جايلى دەرەكتى ءفيلمدى كورستەۋدەن باستالدى. زال تولى ستۋدەنتتەر، ۇستازدار جانە وزگە دە قوناقتار فيلم ارقىلى عۇلامانىڭ تار سوقپاق، تايعاق كەشۋگە تولى ءومىر جولىنا قانىق بولدى. سونداي-اق، حاليفاداي تۇلعانىڭ قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن العانىن ەستىگەندەگى قۋانىشتى ساتىنە بىرگە اسەرلەنىپ، ءتىپتى كوزىنە جاس العاندار دا بولدى.
كونفەرەنتسيانىڭ بەتاشارى دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى تالعات اسىلۇلى ماماشەۆتىڭ قۇتتىقتاۋ جەدەلحاتىن وقۋمەن باستالدى. ارى قاراي ءسوز تۇكىستان قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى عاني رىسبەكوۆكە بەرىلدى. عاني قۇرماشۇلى حاليفا التايداي تۇلعانىڭ ورنى مەن ەلگە سىڭىرگەن ەڭبەگىنە توقتالىپ، بۇگىندە عۇلامانىڭ ارداقتالۋى، مەرەيتويىنىڭ لايىقتى دەڭگەيدە ءوتىپ جاتۋى كوڭىلگە قونىمدى، ەل مەن ۇلت مۇددەسى، رۋحانيات ساباقتاستىعى ءۇشىن اسا ماڭىزدى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
ءسوز سوڭىندا اكىمنىڭ ورىنباسارى وسى جولعى ءىس-شاراعا ەلەۋلى ات سالىسىپ، ۇلەس قوسقان ازاماتتاردى قالا اكىمشىلىگى اتىنان العىس حاتپەن ماراپاتتادى. سونداي-اق، حاليفا التايدىڭ بالاسى ابدۋراحيمعا شاپان جاپتى.
عۇلامانىڭ ۇرپاعىنا تۇركىستان قالاسى اتىنان كورسەتىلگەن سىي-سياپات.
كەلەسى ءسوز كەزەگى وسى رەتكى شارانىڭ ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى ءارى تىكەلەي قولداۋشىسى «ەر جانىبەك» حالىقارالىق قوعامدىق قورىنىڭ پرەزيدەنتى جەڭىس تۇركياعا بەرىلدى. قور پرەزيدەنتى حاليفا التاي سىندى ءىرى تۇلعانى ەسكە الۋ، مەرەيتويىنا اتسالىسۋ بۇگىنگى ۇرپاعى ءۇشىن پارىز ەكەنىنە توقتالدى. ەسىمى تۇركى جۇرتىنا تانىس ءدىن قايراتكەرىنىڭ قاجىرلى ەڭبەگى، دارا تۇلعاسى بۇگىنگى جاس ۇرپاققا وشپەس ۇلگى، بيىك ونەگە بولاتىنىنا سەنىم ءبىلدىردى.
"ەر جانىبەك" حالىقارالىق قوعامدىق قورىنىڭ پرەزيدەنتى جەڭىس تۇركيا. 23.05.2017. تۇركىستان. فوتو: QT.
ايتا كەتەيىك، «ەر جانىبەك» حالىقارالىق قوعامدىق قورى العاش قۇرىلعان كۇننەن بەرى ءتۇرلى دەڭگەيدەگى رۋحاني-مادەني شارالارعا قولداۋ كورسەتىپ كەلەدى... وسىدان ءبىراز بۇرىن قمدب وسكەمەن وكىلدىگىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن وسكەمەن قالاسىندا وتكەن حاليفا التايدى ەسكە الۋ شاراسىنا دا ءوز ۇلەسىن قوسقان بولاتىن.
كونفەرەنتسيا مەملەكەت تاريحى ينستيتۋتىنىڭ جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەرى تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى قۇندىزاي ەرىمبەتوۆانىڭ «قازاقتىڭ تەكتىلىك فەنومەنى (حاليفا التاي مىسالىندا)» اتتى بايانداماسىمەن جالعاستى. استانادان ارنايى كەلگەن قوناق، ءوز تاقىرىبىن كەڭىنەن اشىپ، حاليفا التايدىڭ بويىنداعى تەكتىلىك پەن دەگدارلىق مىنەزدى ءساتتى مىسالعا كەلتىردى.
مەملەكەت تاريحى ينستيتۋتىنىڭ جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەرى تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى قۇندىزاي ەرىمبەتوۆا. 23.05.2017. تۇركىستان. فوتو: QT.
الماتىدان ارنايى شاقىرىلعان ابدۋراحيم حاليفاۇلى دا اكەسى تۋرالى اسەرلى ەستەلىكتەرىمەن ءبولىستى، حاليفا التاي اۋلەتىنىڭ قازىرگى ۇرپاقتارى تۋرالى دا مالىمەت ايتتى. تۇركىستانداي قاسيەتتى قالادا وسىنداي اۋقىمدى شارا ۇيىمداستىرىپ جاتقان ۇيىمداستىرۋشىلارعا اۋلەتتەرى اتىنان راحمەتىن ايتتى. بۇگىندە عۇلامانىڭ ۇرپاقتارى قازاقستان، تۇركيا، فرانتسيا قاتارلى ەلدەردە ءومىر ءسۇرىپ جاتىر.
ابدۋراحيم حاليفاۇلى. تەلەارناعا سۇحبات بەرۋدە. 23.05.2017. تۇركىستان. فوتو: QT.
سونىمەن قاتار، كونفەرەنتسياعا ارنايى شاقىرىلعان قوناقتاردىڭ ءبىرى – قمدب جانىنداعى اقپاراتتىق تۇسىندىرمە توبىنىڭ مۇشەسى ارمان قۋانىشباەۆ تا ءسوز الىپ، ءدىن مەن ءداستۇر ساباقتاستىعى جايىندا جاستارعا تولعامدى وي ايتتى.
قوجا احمەت ياساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى، پروفەسسور باقىتجان مۇحاممەدجانوۆ ارمان قۋانىشباەۆقا العىس حات تاپسىرىپ تۇرعان ءسات. 23.05.2017. تۇركىستان. فوتو: QT.
ارەدىكتە ۋنيۆەرسيتەت ستۋدەنتتەرى ۇمىتبەك باعدات، نارقۇلان رايحاندار ارناۋ ولەڭ وقىسا، تۇركىستان قالالىق ونەر مەكتەبىنىڭ وقىتۋشىسى ايازبەك رۋستاموۆ حاليفا التايدىڭ تۋعان جەرىنە ساعىنشىتى جۇرەگىنەن شىققان «قايران التاي» ءانىن اۋەلەتە ورىندادى.
ۇمىتبەك باعدات ولەڭ وقىپ تۇر. 23.05.2017. تۇركىستان. فوتو: QT.
كونفەرەنتسيا سوڭىن قوجا احمەت ياساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى، پروفەسسور باقىتجان مۇحاممەدجانوۆ قورىتىندىلادى. باقىتجان قالجانۇلى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى رەتىندە كەلگەن قوناقتارعا راحمەت ايتتى، سونداي-اق شاراعا دەمەۋشىلىك جاساپ، اتسالىسقان ازاماتتارعا سىي-سياپات ءبىلدىرىپ، ۋنيۆەرسيتەت اتىنان العىس حات تابىستادى.
كونفەرەنتسيا سوڭىندا قۇران جارىسىنىڭ جەڭىمپازدارى ماراپاتتالدى. ءبىرىنشى ورىندى 7 جاسار بالا قاري مۇستافا يەلەنىپ، «ەر جانىبەك» حالىقارالى قوعامدىق قورىنىڭ جۇلدەسىن ەنشىلەدى. وزگە قاتىسۋشىلار دا رەت-رەتىمەن ماراپاتتالدى. ايتا كەتەرلىگى، «ەر جانىبەك» قورىنىڭ پرەزيدەنتى جەڭىس تۇركيا كەزەكتەن تىس بەلگىلەنگەن ەكى نوميناتسيا يەگەرى – بالا قاريلارعا ءوز اتىنان جۇلدە بەردى.
"ەر جانىبەك" حالىقارالىق قورى اتىنداعى باس جۇلدە 7 جاسار قاري مۇستافاعا بۇيىردى. 23.05.2017. تۇركىستان. فوتو: QT.
شارانىڭ كەلەسى كەزەگى بەلگىلى ادەبيەت سىنشىسى، عالىم قۇلبەك ەرگوبەك قۇرعان تۇركىتىلدەس حالىقتاردىڭ كىتاپحاناسىندا جالعاستى. قوناقتار تالاعان كىتاپحانادا حاليفا التايعا ارنالعان كىتاپ بولىگىن تاماشالاپ، عۇلامانىڭ شىعارمالارىمەن تاعى ءبىر بەت كورىستى. سونىمەن بىرگە، كىتاپحاناعا "ەر جانىبەك" حالىقارالىق قورى شىعارعان كىتاپتار تابىس ەتىلدى.
كىتاپحاناداعى حاليفا التاي شىعارمالارى. 23.05.2017. تۇركىستان. فوتو: QT.
شارا اياسىندا جاس زەرتتەۋشى، ومىردەن ەرتە كەتكەن مارقۇم ەربول رايحاننىڭ كىتاپ بۇرىشىن اشۋ ءراسىمى ءوتىپ، لەنتاسى قيىلدى. شاراعا بەلگىلى ءدىنتاشۋى مۇحان يساحان دا قاتىستى. وسى رەتكى شارانى ۇيىمداستىرۋعا بەلسەندى اتسالىسقان ازاماتتىڭ ءبىرى نوسەربەك ءجانادىل جالپى ءىس-شارانىڭ ءمان-ماڭىزى تۋرالى ايتا كەلىپ، جاس زەرتتەۋشى ەربول رايحاننىڭ ءومىرى مەن اتقارعان ەڭبەگى تۋرالى ايتىپ بەردى.
ەربول رايحانعا ارنالعان كىتاپ سورەسىنىڭ اشىلۋى. 23.05.2017. تۇركىستان. فوتو: QT.
بۇل رەتكى جيىن سوڭى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ اسحاناسىندا 500 ستۋدەنتكە ارناپ جايىلعان اس داستارقانىمەن اياقتالدى.
ستۋدەنتتەرگە ارنالعان اس داستارقانى. 23.05.2017. تۇركىستان. فوتو: QT.
وسىلايشا، ءومىردىڭ نەبىر تاۋقىمەتىن كورىپ، جات ەل، جات جەردە ازاپتى كۇندەر وتكىزسە دە، اقىرى اتاجۇرتىنا ورالىپ، تۋعان ەلىنىڭ ءدامىن تاتىپ، ىقىلاسىنا بولەنىپ، توپىراعىن جاستانىپ جاتقان عۇلامانىڭ ەسىمى تاعى ءبىر ۇلىقتالىپ ءوتتى. ەسىمى ەل جۇرەگىندە ساقتالعان تۇلعانىڭ اتى ءالى دە ارداقتالا بەرمەك.
ءسوز سوڭىندا ايتارىمىز، حاليفا التايعا تاريح ءوز باعاسىن بەرگەن ادام. قازاقتىڭ ءبىرتۋار ۇلى، دىنمۇحاممەد قوناەۆ «ءوتتى داۋرەن وسىلاي» اتتى عۇمىرنامالىق ەستەلىك كىتابىندا حاليفا التاي تۋرالى بىلاي دەگەن ەكەن. «بىردە قۇراندى قازاقشا تارجىمەلەگەن بەلگىلى اۋدارماشى حاليفا التاي سالەم بەرە كەلدى. ۇزاق وتىرىپ اڭگىمەلەستىك. ومىردەن كورگەنى دە، كوڭىلگە تۇيگەنى دە كوپ، دۇنيەگە سەرگەك كوزبەن قارايتىن زەرەك كىسى ەكەن. ادامگەرشىلىك جولىن، ىزگى قاسيەتتەردى، ادامداردىڭ رۋحىن ءناسيحات ەتەتىن اڭگىمەلەرى كوكەيگە قوندى. تاربيەلىك ءمانى بار سوزدەر. ەل ىشىندە وسىنداي زيالى ازاماتتاردىڭ بولعانى قانداي عانيبەت. حاليفا التاي ەكى نارسەنى – قازاق تىلىنە ءوزى اۋدارعان قۇران مەن جاينامازدى سىيلادى. مەن ولاردى قاستەرلەپ تورىمە قويدىم».
مىنە، بۇل حاليفا التايداي تۇلاعا بەرىلگەن ءادىل دە ورىندى باعا بولماق
وتانعا ورالعان قانداس بەيىمدەلۋى نەمەسە قانداستار مەن قازاقستانداعى ميگرانتتاردى اقپاراتتىق قولداۋ جانە الەۋمەتتىك بەيىمدەۋدىڭ مەديا-ستراتەگياسى
استانادا قالعان جاڭاوزەندىك جۇمىسسىزدار "قازمۇنايگاز" كەلىسسوزدى توقتاتىپ تاستادى دەيدى
فبر پەنتاگوننىڭ قۇپيا قۇجاتتارىنىڭ جاريالانۋىنا قاتىسى بار كۇدىكتىنى قامادى
مەشىن جىلدىڭ قارا ولەڭى
موڭعوليا استاناسىندا جاپپاي نارازىلىق شەرۋلەرى ءوتتى